درمان قطعی زخم پای دیابتی

خلیج فارس: دیابت یک از شایع ترین بیماری ها است که مردم در تمام نقاط جهان درگیر آن می شوند. با توجه به آمار موجود، ۴۲۲ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا می باشند، پس این بیماری غیر مسری، در مقایسه با خیلی از بیماری ها سریع ترین میزان رشد را در همه جهان دارد. از رایج ترین عوارض افراد مبتلا به دیابت، مشکلات پا مخصوصا زخم‌ های پا می باشد. این زخم‌ها ممکن است به راحتی عفونی شوند و به شکل عفونت زخم پای دیابتی آشکار شوند. این عفونت در صورت عدم درمان، سرعت پیشرفت می کند، بافت‌های عمیق‌تر را درگیر می کند و بقای اندام را با تهدید روبرو می‌کند. گاهی این عفونت‌ها منجر به آمپوتاسیون عضو مبتلا می شود. به عنوان فرد مبتلا به دیابت آیا شما با علائم زخم پای دیابتی و انواع آنها آشنا هستید؟ برای اطلاع از آنچه که باید درباره این ضایعه بدانید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

زخم پای دیابتی چیست؟

افراد که به دیابت مزمن و شدید مبتلا هستند، در معرض ابتلا به زخم پای دیابتی می باشند. دیابت در درازمدت می‌تواند به اعصاب و رگ‌های پا آسیب برساند و در نتیجه باعث کاهش درک احساس درد و بی‌حسی ‌شود. به همین جهت، به دلیل عدم توانایی پاها در درک محرک‌های آسیب‌زا مثل حرارت، اشیای برنده و یا فشار ناشی از کفش احتمال آسیب‌دیدگی پاها افزایش می‌یابد. در نتیجه حتی ممکن است در صورت وجود زخم یا تاول در زیر انگشتان پا یا کف پا شما متوجه وجود زخم نشوید و این شرایط باعث بدتر شدن زخم شود.

انواع زخم‌های دیابتی

پزشکان با بهره گیری از سیستم طبقه‌بندی واگنر، شدت زخم پای دیابتی را در مقیاس ۰ تا ۵ می سنجند:

1. زخم درجه ۰: زخم ضایعات باز ندارد و در این حالت ممکن است زخم بهبود یافته باشد.
2. زخم‌های درجه ۱: زخم سطحی می باشد و هنوز به لایه‌های زیرین نفوذ نکرده است.
3. زخم درجه ۲: زخم عمق بیشتری پیدا کرده و به استخوان، تاندون یا کپسول مفصل رسیده است.
4. زخم‌های درجه ۳: زخم به لایه‌های بسیار عمیق‌تر رسیده و باعث شکل  گیری استئومیلیت، آبسه یا تاندونیت شده است.
5. زخم‌های درجه ۴: در قسمتی از انگشتان پا یا پاشنه قانقاریا به وجود آمده است.
6. زخم درجه ۵: بافت اسکار و قانقاریا کل پا را گرفته است.

عوامل موثر در ایجاد زخم پای دیابتی

1.نوروپاتی

نوروپاتی، آسیب عصبی می باشد که اگر برای مدت زمان طولانی قند خون به شکل مناسب کنترل نشود، اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین دلیل ایجاد زخم پای دیابتی، بی حسی پاها در اثر آسیب به اعصابی که مسئول احساس درد و گرما در پا می باشند، است. آسیب رسیدن به این اعصاب، موجب از بین رفتن این احساس محافظت کننده‌ی طبیعی در بدن که برای جلوگیری از آسیب به آن احتیاج داریم، می شود؛ در نتیجه ممکن است هنگام راه رفتن منجر به جراحت و آسیب‌های طولانی مدت و تکراری در پا شود و حتی عکس العمل بدن نسبت به آسیب‌های حاد مثل سوختن پا با بخاری یا پا گذاشتن روی میخ را تضعیف کند. همچنین، نوروپاتی ممکن است بر اعصاب کنترل کننده عضلات کوچک که در کف پا قرار دارند تأثیر بگذارد و باعث تغییر شکل پا و تغییر توزیع وزن بدن در زمان راه رفتن یا فعالیت شود. این ناهنجاری‎‌ها فشار زیادی را روی نقاطی از پا وارد می کنند که بعد از مدتی، ممکن است منجر به زخم دیابتی تبدیل شوند.

2.گردش خون ضعیف

در بیشتر بیماران دیابتی تصلب شرایین دیده می‌شود و بیماران دیابتی، یک دهه زودتر از افراد غیر دیابتی به این دچار می شوند. در زمان ارزیابی اولیه وضعیت گردش خون بیمار دیابتی، نیز باید ارزیابی شود، مخصوصا اگر زخم پا داشته باشد. اولین مرحله در ارزیابی گردش خون گرفتن نبض در کف پا و مچ پا استدر صورتی که نبض احساس نشود، احتمال دارد برای بهبود زخم‌ها جهت ارزیابی وضعیت رگ‌های خونی و تعیین طبیعی بودن گردش خون آزمایش‌های دیگری مورد نیاز باشد. طبیعی بودن گردش خون نقش اساسی را در بهبود زخم‌های دیابتی دارد.

3.عفونت

شایع‌ترین عفونت بافت نرم در بیماران دیابتی عفونت‌های کف پا، می باشند و ممکن است منجر به عفونت در استخوان‌ پا، قطع عضو و حتی مرگ بیمار نیز شوند. در فرد مبتلا به دیابت، ممکن است بسیاری از جنبه‌های سیستم ایمنی طبیعی دگرگون شوند، به همین دلیل خطر ابتلا به زخم پای دیابتی بالا می رود.

علائم و نشانه‌های زخم پای دیابتی

• لکه روی جوراب: ممکن است به دلیل خونریزی یا ترشح جراحت یا یک زخم در پا، ترشحات از ناحیه آسیب دیده بر روی جوراب‌هاپدیدار شود  که یکی از شایع ترین نشانه های زخم پای دیابتی در مراحل اولیه ی آن می باشد.
• قرمزی و توزم: از علائم دیگر قرمزی و تورم در ناحیه زخم است؛ این احتمال وجود دارد که شما برآمدگی هایی روی پوست خود بینید. همچنین ممکن است این مسئله موجب تغییر رنگ جزئی پوست هم شود.
• بوی تعفن همراه با چرک: در صورت پیشرفت قابل‌توجه زخم، ممکن است از ناحیه زخم بوی بد و غیرطبیعی ببینید. این بوی نامطبوع به دلیل فعالیت های میکروبی در زخم ایجاد می شود. اگر مراقبت کافی به عمل نیاید، این مشکل می تواند منجر به عفونت زخم شود.
• ایجاد تاول، میخچه، پینه: این ها را با تاول و میخچه ی معمولی اشتباه نگیرید در صورتی که پس از گذشت زمان طولانی، خود به خود بهبود نیافتند احتمال دارد نشان دهنده ی زخم پای دیابتی باشند.
• سفت شدن پوست و احساس درد هنگام لمس آن: ممکن است هنگامی که پوست خود را لمس می کنید متوجه سفت بودن آن در مجاورت قسمت آسیب دیده شوید، حتی ممکن است پوست ضخیم تر دیده شود و دردناک باشد. این مشکل نیز می تواند نشان دهنده ی زخم پای دیابتی باشد.

فرایند درمان زخم پای دیابتی

کنترل بهینه قند خون: جهت درمان و بهبود زخم پای دیابتی، باید قند خون خود را مدام کنترل کنید.

دبریدمان: به حذف یا برداشت همه بافت‌های عفونی و مرده یا صدمه دیده، پوست‌های ضخیم، مواد باقی‌مانده از پانسمان، ذرات خارجی و… از بدن بیمار به منظور ترمیم یا جایگزینی بافت سالم اطراف زخمف دبریدمان گفته می‌شود.

آنتی‌بیوتیک: برای درمان عفونت‌های عمیق، ترشحات و سلولیت، آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک تجویز می شود.

کاهش فشار: با استفاده از ویلچر یا عصا، پوشیدن کفش‌های مخصوص، قالب‌ها و گچ‌گیری پا فشار وارد شده بر زخم را کم کنید.

مرطوب نگه‌داشتن زخم: برای سرعت بخشیدن به درمان یک محیط مرطوب برای زخم فراهم‌ کنید.

سایر روش‌ها: در صورت عدم التیام زخم، درمان با فاکتورهای رشد و یا درمان سلولی شروع می شود.

راه های پیش گیری از ابتلا به زخم پای دیابتی

برای در امان ماندن از عوارض زخم پای دیابتی، مراقبت‌های پیشگیرانه بسیار مهم می باشد. برای این کار ضروری است که قند خون خود را مدام مدیریت کنید، زیرا با ثابت ماندن قند خون در محدوده سالم، احتمال بروز عوارض دیابت به حداقل می رسد. علاوه بر این، رعایت موارد زیر هم برای پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی حائز اهمیت است:

• شست و شوی روزانه پاها
• کوتاه کردن ناخن‌های بدوناسیب رساندن به بافت اطراف ناخن
• خشک کردن پاها پس از استحمام
• استفاده از مرطوب کننده‌های مناسب برای افزایش طراوت پوست
• عوض کردن جوراب به طور مرتب
• برداشتن میخچه با مراجعه به پزشک
• پوشیدن کفش طبی و مناسب