اعلام شرط‌های مهم ایران برای مذاکره با آمریکا

خلیج فارس:اگر طرف آمریکایی آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن، مبتنی بر منافع متقابل نشان دهد، جمهوری اسلامی ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از ایرنا؛سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلام ایران در مصاحبه با برنامه «مع موسی الفرعی» با بیان اینکه اگر طرف آمریکایی آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن، مبتنی بر منافع متقابل نشان دهد، جمهوری اسلامی ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد، تاکید کرد: ما هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم، زیرا دیپلماسی جزئی اصیل از رویکرد و اصول ما است.

مشروح مصاحبه سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با برنامه «مع موسی الفرعی» به شرح ذیل است:

مجری: شما به‌تازگی سفری به مسقط داشتید؛ این سفر در شرایطی انجام شد که تعداد زیادی از وزرای کشورهای دیگر نیز در اینجا حضور داشتند. این بار در مسقط چه چیزی در حال شکل‌گیری است؟

عراقچی: نشست امروز در مسقط از نظر من نشستی بسیار مهم و بسیار جالب درباره موضوع میانجی‌گری بود. سلطنت عمان امروز به‌عنوان کشوری شناخته می‌شود که در عرصه میانجی‌گری بین کشورها وزن و صدای مهمی دارد.

این یک سنت دیپلماتیک مهم و ریشه‌دار است که عمان سال‌هاست آن را دنبال می‌کند. جمهوری اسلامی ایران نیز از جمله کشورهایی بوده که از این ظرفیت عمان بهره‌مند شده است. ما در سال ۲۰۱۰ گفت وگوهایی را با طرف آمریکایی در عمان آغاز کردیم که به‌صورت پنهانی و غیرعلنی برگزار می‌شد. آن گفت‌ وگوها به آغاز مذاکرات مربوط به «برنامه جامع اقدام مشترک» منجر شد و نتیجه آن، شروع مذاکرات رسمی بر سر برجام بود. این روند در نهایت به حصول توافق انجامید.

سال گذشته نیز عمان دوباره نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده گرفت. عمان مدیریت مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف را برعهده داشت. اما این بار، متأسفانه نتیجه موفقی حاصل نشد. پس از پنج دور مذاکره، در حالی که برای دور ششم آماده می‌شدیم، طرف آمریکایی مسیر دیپلماتیک و تلاش‌های میانجی‌گرانه را نقض کرد.

امروز نیز با هماهنگی یک مؤسسه نروژی و چند مؤسسه اروپایی دیگر، نشستی در عمان ویژه موضوع میانجی‌گری برگزار شد. در این نشست تبادل تجربیات میان کشورهای مختلف در این زمینه انجام شد. به‌نظر من بحث‌ها بسیار سودمند بود؛ محور آن نیز این واقعیت بود که حقوق بین‌الملل و نظام‌های بین‌المللی، متأسفانه تحت تأثیر گرایش آمریکا به استفاده از زور در روابط بین‌الملل قرار گرفته‌اند.

به‌این‌ترتیب، روابط بین‌الملل از حالت مبتنی بر قانون، به روابطی مبتنی بر زور تغییر یافته‌اند. این موضوع در مداخلات نظامیِ دلخواه و اجرای عملیات ترور در هر نقطه‌ای که اراده کنند، آشکار است. آنچه امروز شاهد هستیم موجب نگرانی جدی جهانی شده است. به‌گمان من، این موضوع، محور اصلی بحث‌های امروز بود.

مجری: آیا این بدان معناست که اکنون بار دیگر باب میانجی‌گری میان ایران و طرف‌های دیگر در حال گشوده‌شدن است؟

عراقچی: باب مذاکره و میانجی‌گری همیشه باز است و این امکان در هر زمان وجود دارد، مشروط بر آنکه قواعد رعایت شود. اصل نخست دیپلماسی و مذاکره این است که دو طرف با نیت واقعی برای تبادل منصفانه و برابر به میز مذاکره بیایند. اما اگر هدف یکی از طرفین تحمیل خواسته‌های خود باشد، چنین مذاکره‌ای شکل نمی‌گیرد و ثمری ندارد.

علت اصلی مشکل در روابط ایران و آمریکا، که مانع آغاز مذاکرات در حال حاضر است، رویکرد آمریکا مبتنی بر تحمیل خواسته‌ها و زیادی خواهی‌های آن است. متأسفانه ما بارها این رفتار را در تعاملاتمان با آنها دیده‌ایم. اگر طرف آمریکایی آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن، مبتنی بر منافع متقابل نشان دهد، جمهوری اسلامی ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد. ما هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم، زیرا دیپلماسی جزئی اصیل از رویکرد و اصول ما است.

مجری: تفاوت میان مذاکرات ۲۰۱۰ و مذاکرات اخیر در مسقط چیست؟ در ۲۰۱۰ مذاکرات محرمانه بود و چیزی منتشر نشد، اما مذاکرات اخیر علنی و با جزئیات اعلام شد. همان‌طور که همیشه گفته می‌شود و شما بهتر می‌دانید: «کارهایتان را در پنهان انجام دهید». چرا مذاکرات اخیر علنی بود؟ آیا همین علنی بودن باعث نتیجه‌نگرفتن آن شد؟

عراقچی: عدم موفقیت مذاکرات امسال به‌دلیل علنی‌بودنشان نبود، بلکه به‌دلیل طمع و زیاده‌خواهی آمریکا بود. در سال ۲۰۱۰ مذاکرات پنهانی آغاز شد و سپس علنی شد و به مذاکرات میان آمریکا و ۱+۵ تبدیل شد. این روند در ۲۰۱۵ به توافق انجامید. مذاکرات اخیر نیز می‌توانست همان مسیر را طی کند؛ گفت‌ وگوها غیرمستقیم آغاز شد و اگر مسیر درست و متوازنی دنبال می‌شد، امکان رسیدن به توافق وجود داشت.

مشکل اصلی مذاکرات سال جاری ـ که موجب ناکامی آنها شد ـ گرایش آمریکا به تحمیل خواسته‌هایش بود؛ آنها با سیاست «غنی‌سازیِ صفر» وارد مذاکره شدند. ما از ابتدا گفتیم چنین چیزی ممکن نیست و باید به راه‌حلی میانه رسید. هیچ کشوری را نمی‌توان از حق مشروعش محروم کرد؛ البته می‌توان شفافیت و اعتمادسازی را مطالبه کرد و ما آماده آن هستیم. اما چشم‌پوشی از حقوق اساسی‌مان هرگز مطرح نیست.

بنابراین تنها راه، رسیدن به راه‌حلی متوازن است که منافع همه طرف‌ها را در نظر بگیرد. من آن روزها جمله‌ای گفتم که امروز هم تکرار می‌کنم: «اگر غنی‌سازی صفر می‌خواهید، توافقی میان ما نخواهد بود». اما اگر «بمبِ صفر» می‌خواهید، ما توافق خواهیم کرد و امکان دستیابی به توافق کاملاً وجود دارد. با این حال، معتقدم برخی عوامل در داخل آمریکا نمی خواستند که این مذاکرات به نتیجه برسد و همین باعث شد که مذاکرات به نتیجه نرسد.

مجری: بر اساس اطلاعات برخی از حاضران در آن مذاکرات، گفته شده که شما به توافقات پیشرفته و نزدیک به یک تفاهم رسیده بودید، به‌گونه‌ای که جلسه پیش از حمله به تهران، در آستانه اعلام توافق بود. آیا موضوع غنی‌سازی علت آن حمله نبود؟

عراقچی: ما خیلی به توافق نزدیک بودیم و در پنج دور مذاکرات به‌میانجی‌گری عمان، راه‌حل‌های متعددی بررسی شد و به راه‌حل‌هایی رسیدیم که می‌توانست مشکل را حل کند. اما این راه‌حل‌ها در واشنگتن رد شد و در نهایت نیروهای خواهان جنگ در آنجا غالب شدند و کشور و منطقه را به مسیر تأسف‌باری کشاندند.

مجری: آیا تهران همچنان مسقط را تنها میانجی معتبر برای گفت‌وگو با آمریکا می‌داند، با توجه به اینکه آن حمله، نه فقط به ایران، بلکه توهینی به عمان به‌عنوان میانجی نیز بود؟

عراقچی: ما عمان را به‌دلیل سابقه درخشانش در میانجی‌گری انتخاب کردیم؛ عمان بارها این نقش را ایفا کرده و موفقیت‌های ملموسی داشته است. ما کاملاً به حسن نیت برادرانمان در عمان و به خرد سلطان معظّم اعتماد داریم و به همین دلیل این دور از مذاکرات را با میانجی‌گری آن آغاز کردیم. من معتقدم عمان همواره قادر به ادامه این نقش سازنده بوده و هست.

در واقع مشکل اصلی میان ما و آمریکا نه در میانجی یا سازوکار میانجی‌گری، بلکه در ماهیت رویکرد آمریکا نهفته است. همان‌طور که اشاره کردید، ما در میانه مذاکرات بودیم که آمریکا و اسرائیل حمله را آغاز کردند؛ نخستین موشکی که اسرائیل شلیک کرد، عملاً «وسط میز مذاکره» فرود آمد. این رفتار، همان‌گونه که گفتید، توهینی آشکار به دیپلماسی، مذاکره و میانجی‌گری و البته به عمان بود و بسیار تأسف‌بار است.