اقدام ویژه و لحظه‌آخری روسیه قبل از چکاندن ماشه

خلیج فارس:عصر روز گذشته به وقت تهران، مذاکرات ایران، تروئیکا و اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از برترین‌ها؛ عصر روز گذشته به وقت تهران، مذاکرات ایران، تروئیکا و اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. از سوی ایران، مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، معاونین وزارت خارجه در این گفت‌وگوها شرکت کردند. مدیران ارشد وزارت خارجه آلمان، فرانسه، انگلستان و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این مذاکرات حضور داشتند. موضوع قطعنامه ۲۲۳۱، تهدید اروپا به فعالسازی مکانیسم ماشه، واکنش ایران، شرایط پیش رو و رفع تحریم‌ها موضوع این مذاکره بوده است.

آخرین دور مذاکرات ایران و اروپا، سوم مردادماه در استانبول برگزار شده بود. با توجه به گمانه‌زنی‌ها، موضوع تمدید قطعنامه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، دیروز متن پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی روسیه به شورای امنیت با موضوع تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ نیز منتشر شد. این دور از گفت‌وگوهای ایران و اروپا، حدود ساعت ۱۹:۳۰ سه‌شنبه به وقت تهران پایان یافت.

خبرنگار المیادین اعلام کرد که نشست میان تروئیکای اروپایی و ایران بدون هیچ‌گونه بیانیه‌ای به پایان رسید. کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه پس از پایان گفت‌وگوها در شبکه ایکس نوشت: «دکتر تخت‌روانچی و اینجانب جلسه دیگری با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در ژنو برگزار کردیم. هر دو طرف دیدگاه‌های خود را در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ تشریح کردند. ایران همچنان به دیپلماسی و یک راه‌حل دیپلماتیک سودمند برای هر دو طرف متعهد است. زمان آن است که سه کشور اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب درستی انجام دهند و به دیپلماسی، زمان و فضا بدهند.»
متن پیشنهاد روسی

روزنامه هم‌میهن در شماره امروز خود می‌نویسد: در متن قطعنامه پیشنهادی روسیه که تصویر آن منتشر شد، آمده است: «شورای امنیت با یادآوری قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) خود؛ اهمیت یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک مذاکره‌شده برای مسائل مربوط به قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را تأیید می‌کند؛ ضرورت دادن زمان اضافی برای مذاکرات در این زمینه را تأیید می‌کند؛ ۱. تصمیم می‌گیرد که برای مدت ۶ ماه، تا ۱۸ آوریل ۲۰۲۶، دوره ده‌ساله پس از روز تصویب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) و الحاقات آن ذکر شده است را، با امکان تمدید بیشتر به‌طور فنی تمدید کند؛ ۲. تصمیم می‌گیرد که برای دوره تمدیدشده در بند ۱ این قطعنامه، هرگونه بررسی اساسی در مورد مسائل مربوط به اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) و برجام را معلق کند؛ ۳. از همه طرف‌های اولیه برجام می‌خواهد که فوراً مذاکرات مربوط به مسائل مرتبط با قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام را از سر بگیرند.»

ادعای خبرنگار وال‌استریت ژورنال

پس از انتشار این متن، لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال، در شبکه ایکس مدعی شد که به گفته منابع آگاه، سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) به احتمال زیاد پیش‌نویس احتمالی روسیه درباره تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ در توافق هسته‌ای غرب با ایران در سال ۲۰۱۵ را رد خواهند کرد. نورمن نوشت که «متن پیشنهادی روسیه بندی دارد که تصریح می‌کند با تمدید قطعنامه، دیگر نمی‌توان در آینده از سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) استفاده کرد. گنجاندن این بند در متن می‌تواند اعتماد سه کشور اروپایی به نیت مسکو را از بین ببرد. او بخشی از متن روسیه را چنین نقل کرد: «تصمیم گرفته می‌‌شود که برای مدت تمدیدشده، هرگونه بررسی ماهوی درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام متوقف شود.»

به گفته نورمن، چنین عبارتی عملاً فعال‌سازی اسنپ‌بک و بحث‌های پیرامون آن را نیز شامل خواهد شد و بنابراین طی دوره تمدید، همه این موارد تعلیق می‌شوند. هرچند وی اذعان می‌کند که تفسیرش ممکن است نادرست باشد و منتظر نظر دیگر کارشناسان است. این خبرنگار آمریکایی امروز در پیامی دیگر مدعی شد که به «او گفته شده به احتمال زیاد سه کشور اروپایی تروئیکای اروپایی طرف برجام و آمریکا این پیش‌نویس را رد خواهند کرد.»

نورمن اضافه کرد که «بعید است این پیش‌نویس بتواند در شورای امنیت سازمان ملل ۹ رأی مثبت لازم برای تصویب را به دست آورد و در نتیجه نیازی به وتو هم نخواهد داشت.»
بازگشت قطعنامه‌ها یا تمدید قطعنامه؟

مسائل ایران و اروپا پس از وقوع جنگ در اوکراین و مسائلی که درباره همکاری نظامی ایران و روسیه به میان آمد، بیش از پیش رو به تیرگی گذاشت. در سال ۱۴۰۴ شرایط میان دو طرف تا حدی تار شده که تحلیلگران از آن به عنوان بدترین شرایط روابط ایران و اروپا نام می‌برند. در چنین شرایطی، تنها موضوع هسته‌ای میان ایران و اروپا مطرح نیست. بلکه پرونده هسته‌ای و مکانیسم بازگشت تحریم‌های بین‌المللی نقش اهرم فشار در میان پرونده‌های مفتوح میان دو طرف را بازی می‌کند. ایران به صورت مستقیم و علنی اعلام کرده است که بازگرداندن قطعنامه‌های ایران از سوی کشورهای اروپایی، به معنی حذف آن‌ها از روند دیپلماتیک است.

رحمان قهرمانپور، تحلیلگر حوزه سیاست خارجی در این باره نوشت: «ظاهراً تمدید مکانیسم ماشه جدی شده است. اروپا هم در این تمدید ذی‌نفع است. با این کار تروئیکای اروپایی همچنان در پرونده هسته‌ای ایران نقش ایفا خواهد کرد و ایران هم فرصت بیشتری برای اجماع‌سازی در داخل خواهد داشت. ترامپ هم فرصت بیشتری برای پیشبرد دیپلماسی اجبار به‌دست خواهد آورد.»

شنیده‌ها حاکی از آن است که ایران در صورت لزوم، در دوراهی بازگشت تحریم‌های بین‌المللی و تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، با تمدید موافقت خواهد کرد. چراکه در این صورت ممکن است بتوان در مدت‌زمانی که بازگشت قطعنامه‌ها به تعویق می‌افتد، راه‌حلی دیپلماتیک برای جلوگیری از وقوع بحران به‌دست آورد. چراکه گفته می‌‌شود در صورت بازگشت قطعنامه‌ها، گزینه خروج ایران از پیمان عدم اشاعه (NPT) بسیار جدی خواهد بود که خود آغازگر بحرانی جدید است. در صورتی که راه‌حلی در زمان تمدیدی احتمالی نیز به دست نیاید، شرایط تغییر خواهد کرد.

علی واعظ، مدیر بخش ایران در گروه بین‌المللی بحران نیز در گفت‌وگویی با یورونیوز، گفت‌وگوهای ایران و اروپا را اتلاف وقت خواند. واعظ گفت: «خوشبین بودن در این شرایط دشوار است برای اینکه سه شرطی که اروپا برای به تعویق انداختن مکانیسم ماشه تعیین کرده برای ایران تقریباً غیرممکن است. این سه شرط شامل، احیای بازرسی آژانس از تاسیسات ایران، تعیین تکلیف و حسابرسی به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم مواد اورانیوم غنی‌شده با غنای ۶۰ درصد و سوم بازگشت به میز مذاکره با آمریکا است. دو شرط نخست که به آژانس برمی‌گردد ممکن است به حمله مجدد اسرائیل منتج شود و یافتن اینکه دقیقاً چه اتفاقی در تاسیسات هسته‌ای ایران افتاده و این مواد غنی‌سازی شده کجا هستند، می‌تواند به این اتفاق منتهی شود. بازگشت به میز مذاکره مستقیم با آمریکا هم با کشوری که ایران را مورد حمله نظامی قرار داده از نظر سیاسی برای مقام‌های جمهوری اسلامی دشوار است. به همین دلیل جدا از مذاکراتی که تلفنی بین وزرا صورت گرفته یا به صورت حضوری انجام خواهد شد، سخت است دیدن اینکه طرفین به یک توافق دست یابند.»