ایرج صغیری کاری کرد کارستان

او در این نوشتار که با عنوان «ایرج صغیری آیینه تمام نمای فرهنگ و هنر جنوب»، آن را در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است:

«کاروانسالاری افتاده است از پا.
چیست تدبیر؟
کاروان آیا بماند یا براند؟

ایرج صغیری در دنیای هنر، نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی تئاتر و سینما، داستان‌نویسی، پژوهش در حوزه موسیقی و آیین را تجربه کرد.

بررسی همه آثار خلق‌شده وی چه در حوزه نوشتار و چه در حوزه اجرا، یک خط سیر مشخص و پررنگی را به ما نشان می‌دهد و آن نیست مگر فرهنگ آداب و آیین‌های قومی و بومی زادگاهش بوشهر. با ایمان و اعتقاد راسخ دست به این کار زد و به این طریق غنای فرهنگی دیارش را معرفی می‌کرد.

روشن است، داشتن چنین فکر و اندیشه در تمام ادوار عمر هنری یک هنرمند، نیازمند ویژگی‌هایی است که همگان ندارند و این نکته در استاد صغیری پررنگ بود و آن زیستن در کنار مردمی که از جنس همین آداب و آیین‌هایی هستند که در آثارش از آن‌ها سخن می‌گوید.

ردپای همه شخصیت‌های خلق‌شده توسط وی در نمایشنامه‌ها و داستان‌هایش را می‌توان در محیط پیرامونش دید؛ اما این‌گونه دقیق دیدن و این‌چنین پرداخت هنری کردن، یک نگاه خلاقانه‌ای می‌خواهد که مختص خود اوست.

نکته دیگری که در آثار استاد مشاهده می‌شود و خودش به آن بسیار معتقد است، سادگیست. او به‌خوبی می‌داند که سادگی، فضیلت یگانه‌ای است که می‌تواند مخاطب را تا عمق اثر ببرد. زیبایی آثارش بی‌تکلف بودن آنهاست.

در دنیای تئاتر، بازیگر و بدنش را مهم‌ترین ابزار می‌دانست و تلاش می‌کرد به بهترین شکل ممکن از تمامیت صدا و بدن بازیگر بهره ببرد. در قلم توانایش کلام مردم بوشهر و اصطلاحات ویژه این منطقه موج می‌زد تا از این طریق این واژه‌ها را زنده نگه دارد.

شناخت و احاطه کم‌نظیرش بر فرهنگ آیینی بوشهر او را یگانه کرده بود. در حوزه موسیقی، شناخت غریبی داشت و بسیاری از آهنگسازان برجسته بوشهری بر اساس تجربه و دانش موسیقایی وی، آثار خود را خلق کرده‌اند.

بااین‌حال اگرچه خلق آثار ماندگارش در تاریخ تئاتر ایران، ستایش بزرگان تئاتر جهان را در پی داشته است، اما باید گفت، وی در تئاتر ایران کاری کرده است بی‌نظیر؛ توجه به «تئاتر شهرستان‌ها». پس از اجرای آثار او در دهه پنجاه، نگاه‌ها به سمت تئاتر شهرستان معطوف شد و ادامه پیدا کرد و هنرمندان دیگری از سراسر کشور خود را به تئاتر پایتخت رساندند.

صغیری آیینه تمام نمای فرهنگ آیینه جنوب ایران است. او زندگی‌اش را فدای هنرش کرد و  تاوان عشقی را داد که در تاروپودش به تئاتر و فرهنگ آیینی قومی داشت. همو که با اعجاز هنرش، روی صحنه تئاتر، دکتر علی شریعتی را به وجد آورد تا برایش بنویسد: «به ایرج صغیری که هیچ کلمه‌ای برایش نمی‌یابم. کسی که با اعجاز هنرش، تمام عشق و ایمان و عقیده زندگی‌ام را در این کویر نشانم داد و همچون فریادی در این گورستان زنده، یادش در خاطره‌ها خواهد ماند. ما همه در مکتبش شاگردی کرده‌ایم.
نبودش برای فرهنگ و هنر ایران زمین، تلخ و سنگین و جبران ناپذیر است. امیدوارم راهی را که در عالم تئاتر روشن کرد؛ مسیر پرنوری باشد برای آینده سازان تئاتر این دیار.
روحش شاد و یادش همواره سبز»