تشکیل کارگروه پیشگیری از خودکشی در استان بوشهر

به گزارش خلیج فارس، مهدی مهرانگیز، رئیس کل دادگستری استان بوشهر شامگاه پنجشنبه در مراسم نخستین سمپوزیوم پیشگیری از خودکشی که با حضور صاحب‌نظران حوزه سلامت روان و مسئولان اجرایی برگزار شد، با بیان ابعاد چندوجهی این پدیده اجتماعی، خواستار تغییر رویکردها از رسیدگی صرف قضایی به صیانت جدی از حیات انسانی و ارتقای شاخص‌های امید اجتماعی در استان شد.

مهرانگیز تصریح کرد: آسیب خودکشی فقط معضل روانی و پزشکی نیست و باید با دیدگاه گسترده‌تری از منظر قضایی، اجتماعی و انسانی مورد بررسی و مداخله قرار گیرد.

وی تأکید کرد: دادگستری، به‌عنوان نهادی که در تماس مستقیم با لایه‌های پنهان منازعات خانوادگی و بحران‌های اجتماعی قرار دارد، نقش اصلی در طراحی مداخلات هدفمند و فعال ایفا می‌کند.

رئیس کل دادگستری استان بوشهر افزود: دادگستری استان بوشهر باید از نهاد رسیدگی صرف، به نهاد حامی حیات انسانی ارتقا یابد. برگزاری این سمپوزیوم اقدامی ضروری و در زمان مناسب بوده است، زیرا هر حادثه خودکشی به معنای نابودی یک زندگی است و باید با اقدام جمعی برای ریشه‌کن کردن آن گام برداشت.

مهرانگیز با تأکید بر هم‌افزایی دستگاه‌ها اعلام کرد: کاهش خودکشی تنها در نتیجه چند اقدام هم‌زمان رخ می‌دهد که نظارت مستمر قضایی بر پرونده‌های خانوادگی و اجتماعی در معرض خطر، ارجاع هوشمندانه مراجعان به مراکز مشاوره و بهزیستی و تعامل نزدیک دادگستری با دانشگاه علوم پزشکی، آموزش و پرورش، بهزیستی و نیروی انتظامی برای مداخله فوری و زودهنگام باید مورد توجه ویژه قرار گرفته شود.

وی راهکارهای عملی را برشمرد: تطبیق آمارهای قضایی با داده‌های پزشکی قانونی و بهزیستی، رصد شاخص‌های هشدار مانند خشونت خانگی و اختلافات زناشویی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای شناخت افراد در معرض خطر، و ایجاد مسیرهای ارجاع سریع بین دادگاه‌ها و مراکز روانشناسی. این اقدامات باید مستمراً در تمام مناطق استان اجرا شود.

تشکیل کارگروه تخصصی پیشگیری از خودکشی در معاونت اجتماعی دادگستری

رئیس کل دادگستری استان بوشهر از تشکیل کارگروه تخصصی پیشگیری از خودکشی در معاونت اجتماعی دادگستری خبر داد که با مشارکت سازمان بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، آموزش و پرورش و اندیشکده روانشناسی قضایی، چند ماه است تدوین طرح جامع پیشگیری از خودکشی در مدارس استان را در دستور کار دارد و این طرح با محور آموزش، پایش داده‌ها و ارجاع فوری طراحی شده است.

مهرانگیز در پایان خاطرنشان کرد: مأموریت اصلی نه صرفاً کاهش چند درصدی آمار، بلکه حفاظت پایدار از کرامت انسانی و تقویت امید اجتماعی است. مقابله با پدیده خودکشی نیازمند همکاری دائمی، سیاست‌های نوآورانه و پایش برنامه‌محور میان دستگاهی بوده و باید بر اساس واقعیت اجتماعی و تخصصی به‌روزرسانی شود.

ضرورت تدوین سیاست‌های مشترک و مشارکت فعال دستگاه‌ها

پولادی ری‌شهری، رئیس سازمان نظام روانشناسی استان بوشهر نیز هدف اصلی سمپوزیوم را ایجاد سازوکار هم‌افزایی برای کنترل و پیشگیری از آسیب‌های روانی اجتماعی دانست.

وی ضرورت تدوین سیاست‌های مشترک و مشارکت فعال دستگاه‌ها را برای طراحی مسیر پیشگیری و حفظ کرامت انسانی در استان بوشهر برشمرد.

تحول جدی در سیاست‌های قضایی پیشگیرانه استان بوشهر

مجید آرامی معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان بوشهر نیز با اشاره به نقش کلیدی دستگاه قضایی در ایجاد همگرایی میان نهادهای موثر، بر لزوم بازسازی حمایت‌های خانوادگی و طراحی مداخلات بومی و مبتنی بر تحلیل داده‌های بین‌دستگاهی تأکید کرد.

وی ضمن بررسی ابعاد جرم‌شناختی، اجتماعی و پزشکی خودکشی به‌ویژه در میان نوجوانان استان، وضعیت فعلی پدیده را حاصل گسست‌های عمیق در ساختارهای حمایتی فرد و اجتماع دانست.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان بوشهر گفت: دادگستری در مواجهه با لایه‌های پنهان آسیب‌های خانوادگی، ظرفیت اثرگذاری ویژه‌ای دارد که باید با همکاری عملیاتی با سایر دستگاه‌ها، تقویت شود.

آرامی پیشنهاد کرد مطالعات میان‌رشته‌ای ( روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، حقوق و اقلیم‌شناسی اجتماعی ) برای واکاوی الگوها و زمینه‌های خطر، سازماندهی گردد؛ این مطالعات امکان شناسایی دقیق‌تر شاخص‌های هشدار و نقاط بحرانی را فراهم می‌کند.

معاون اجتماعی دادگستری استان بوشهر با اشاره به لزوم رصد عوامل فصلی و تحصیلی، توصیه کرد: اگر نقش این عوامل اثبات شود، باید رویکرد مداخلاتی زمان‌مند و هدفمند، به‌ویژه در نیمه دوم سال و ماه‌های بحرانی تحصیلی در مدارس، از جمله تقویت تیم‌های مشاوره فعال در مدارس در فصل‌های پرخطر طراحی و اجرا شود.

آرامی در ادامه از آماده‌سازی و نهایی‌سازی طرح جامع پیشگیری از خودکشی خبر داد و بیان کرد: این طرح چندین ماه با مشارکت کارگروه تخصصی پیشگیری، سازمان بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، آموزش و پرورش و اندیشکده روانشناسی قضایی تدوین شده و در آستانه اجرا قرار دارد.

بر اساس جزئیات طرح جامع، بسته‌های آموزشی تخصصی برای والدین، دانش‌آموزان و معلمان طراحی شده است تا نقش آموزش و آگاهی‌بخشی پیشگیرانه را تقویت کند.

همچنین، مسیرهای ارجاع فوری برای افراد در معرض خطر و بانک داده‌های علمی جهت پایش مستمر وضعیت روانی اجتماعی دانش‌آموزان استان بوشهر، ایجاد شده است.

در پایان، معاون اجتماعی دادگستری بوشهر تأکید کرد: پیشگیری مؤثر از خودکشی، نیازمند همکاری میانبخشی تمام دستگاه‌های مسئول، بازنگری مداوم سیاست‌ها بر اساس داده‌های به‌روز و توجه جدی به بازسازی روابط خانوادگی و حمایت اجتماعی پایدار است؛ غفلت از این الزامات به معنای استمرار بحران و پاسخ ناکافی به یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی روز استان خواهد بود.

ضرورت استفاده از هوش مصنوعی در پیشگیری از خودکشی

عباس حمزوی، مدیر اندیشکده روانشناسی قضایی و دبیر کارگروه پیشگیری از خودکشی دادگستری استان، در سمپوزیوم تخصصی این حوزه با ارائه مقاله «روان‌شناسی پیشگیری از خودکشی در عصر اضطراب جمعی؛ نقش و کاربرد هوش مصنوعی »، بر ابعاد پیچیده و چندوجهی خودکشی در فضای امروز ایران، به ویژه استان بوشهر، تأکید کرد.

وی در بیان محورهای مقاله خود، پدیده خودکشی را محصول « تعامل پیچیده » بین عوامل زیستی، روانی، اجتماعی و ساختاری خواند و گفت: دیگر نمی‌توان خودکشی را فقط محدود به نوعی اختلال بالینی دانست، بلکه نقش مشکلات جمعی از اضطراب کلی جامعه تا شکاف در حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی بسیار تعیین‌کننده و چندلایه شده است.

حمزوی راهکار کارگروه علمی استان بوشهر را تعریف و ترویج چارچوبی جامع و مبتنی بر داده دانست که در آن پژوهش‌های میان‌رشته‌ای به محوریت فناوری‌های هوش مصنوعی بتواند امکان شناسایی زودهنگام افراد در معرض خطر و مداخلات هدفمند را فراهم ساخت.

وی تأکید کرد: توسعه این سیاست‌های برنامه‌محور نیازمند همکاری بین بخشی دادگستری، دانشگاه‌ها، بهزیستی و اندیشکده‌های مستقل است.

ارائه بیش از 20 مقاله علمی و مروری از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی استان بوشهر

در بخش عملی سمپوزیوم، نمایشگاهی از کتاب‌ها و پوسترهای پژوهشی با موضوعات روان‌شناسی پیشگیرانه، رفتارهای پرخطر در نوجوانان، نقش خانواده در تاب‌آوری روانی و نوآوری‌های فناورانه در سلامت روان برپا شد که مورد استقبال شرکت‌کنندگان و صاحب‌نظران قرار گرفت و بستری برای تبادل راهکارهای نوین فراهم ساخت.

هم‌زمان، بیش از 20 مقاله علمی و مروری از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی استان بوشهر و کشور با محوریت پیشگیری هدفمند، تحلیل داده‌های جمعیتی، ارتقا سلامت روان و عدالت اجتماعی، به‌صورت پوستر علمی و سخنرانی‌های تخصصی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

حمزوی ضمن جمع‌بندی رویداد، بر این نکته اصرار داشت که دوران «پیشگیری سنتی» به پایان رسیده و بدون بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به ویژه هوش مصنوعی و نمونه‌سازی الگوریتم‌های هشدار، امکان رصد لحظه‌ای و اقدام در بحران‌های نوظهور سلامت روان وجود نخواهد داشت.

جایگاه استان در خودکشی از میانگین کشوری کمتر است

معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری بوشهر نیز جایگاه استان در خودکشی و اقدام به خودکشی را از میانگین کشوری کمتر دانست و تأکید کرد: دستاوردهای چنین نشست‌هایی زمانی اثربخش خواهند بود که مبنای گفت‌وگو، هم‌افزایی و یافتن راه‌حل‌های کاربردی برای عمل مشترک در راستای پیشگیری از خودکشی باشد.

جهانیان تصریح کرد: این پدیده به عنوان یکی از چالش‌های جدی سلامت اجتماعی، در حال تبدیل شدن به مسئله‌ای بین رشته‌ای است که تنها با رویکرد پزشکی یا روان‌شناختی حل نخواهد شد، بلکه نیازمند مشارکت نهادهای مختلف اجتماعی، فرهنگی و اجرایی است.

معاون سیاسی استاندار بوشهر، ضعف در مداخله به هنگام نهادهای حمایتی بین بخشی و عدم هماهنگی دستگاه‌ها برای تبادل اطلاعات و همکاری را مهمترین مانع در مسیر کاهش این آسیب اجتماعی دانست.

وی یادآور شد: دستگاه‌ها باید در امر مداخله جدیت بیشتری نشان دهند و از اقدامات جزیره‌ای پرهیز کنند، زیرا هر تأخیر یا بی‌توجهی در این زمینه می‌تواند به از دست رفتن جان‌های ارزشمندی منتهی شود.