سند فرمانی از نادرشاه مربوط به ۲۸۸ سال پیش+عکس

خلیج فارس:تاریخ سند، ۱۷ جمادی‌الاول ۱۱۵۰ هجری قمری، مصادف با ۲۱ شهریور ۱۱۱۶ هجری شمسی است… همچنین متن طُغرای سند چنین آغاز می‌شود: «أعوذُ بالله تعالی شأنه فرمان همایون شد».

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از روابط عمومی کتابخانه ملی و سازمان اسناد، رویداد «در قاب یک سند» با هدف معرفی و بازشناسی اسناد مهم، کمترشناخته‌شده و گاه مغفول‌مانده در گنجینه آرشیوی سازمان طراحی شده است و در هر نوبت به یکی از اسناد تاریخی، فرهنگی، اداری یا اجتماعی موجود در آرشیو ملی می‌پردازد.

سومین شماره به برخی از از کهن‌ترین اسناد موجود در آرشیو ملی ایران اختصاص دارد که مربوط به دوره افشاریه است. عنوان این سند منحصربه‌فرد «‌فرمان نادرشاه افشار در خصوص اعطای کدخدایی ایل صوفیانلو به شاهوردی بیگ» است.

تاریخ سند، ۱۷ جمادی‌الاول ۱۱۵۰ هجری قمری، مصادف با ۲۱ شهریور ۱۱۱۶ هجری شمسی است و مهر گلابی‌شکل آن دارای سجع زیر است:

بسم الله، نگین دولت و دین رفته بود چون از جا / به نام نادر ایران قرار داد خدا

سجع مهر نادرشاه حاوی نکته‌ای قابل توجه است: وی خود را جانشین هیچ سلسله‌ای ندانسته و حکومت خود را از جانب خدا و به پشتوانه تلاش‌های شخصی خود تلقی کرده است. همچنین متن طُغرای سند چنین آغاز می‌شود: «أعوذُ بالله تعالی شأنه فرمان همایون شد».

متن این فرمان با خط شکسته نستعلیق نگاشته شده است؛ از نظر ظاهری، سند دارای فاصله زیاد میان خطوط و سطرهاست؛ در ابتدا سطرها به‌ صورت مستقیم نگاشته شده‌اند، اما به‌تدریج و با نزدیک شدن به لبه سمت چپ سند، حالتی منحنی و قوسی به خود گرفته‌اند.

موضوع و محتوای فرمان، خطاب مستقیم نادرشاه به شاهوردی بیگ است که طی آن، مقام کدخدایی ایل صوفیانلو به وی اعطا می‌شود. متن سند از لحاظ محتوایی به دو بخش مجزا تقسیم شده است: نخست با عبارت «آن‌که» آغاز شده و به‌ طور مستقیم شاهوردی بیگ را مورد خطاب قرار می‌دهد. در این بخش، نادرشاه تاکید می‌کند که مقام کدخدایی به دلیل «شفقت بی‌نهایت شاهانه و مرحمت از حد افزون خسروانه» به وی اعطا شده و او موظف است مسئولیت امنیت و امور مالی ایل خود را برعهده گیرد. بنابراین، شاهوردی بیگ نباید خود را از این وظایف معاف بداند.

براساس این گزارش، در بخش دوم سند پس از یک مکث کوتاه (در متن سند با فاصله مشخص شده)، ایل صوفیانلو مورد خطاب قرار می‌گیرد. در این بخش، افراد ایل موظف شده‌اند شاهوردی بیگ را به‌ عنوان «کدخدای بالاستقلال» خود بشناسند و مطیع سخن و صلاح او باشند.