فشار سران عرب به ترامپ برای توافق با ایران

خلیج فارس:دونالد ترامپ این هفته برای نخستین سفر رسمی خارجی خود از زمان بازگشت به کاخ سفید وارد عربستان سعودی خواهد شد؛ سفری که انتظارات بالایی برای انعقاد قراردادهایی به ارزش میلیاردها دلار را به همراه دارد. با این حال، بزرگ‌ترین توافق مورد انتظار احتمالاً از دسترس او دور خواهد ماند.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از انتخاب؛ روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز نوشت: دونالد ترامپ این هفته برای نخستین سفر رسمی خارجی خود از زمان بازگشت به کاخ سفید وارد عربستان سعودی خواهد شد؛ سفری که انتظارات بالایی برای انعقاد قراردادهایی به ارزش میلیاردها دلار را به همراه دارد. با این حال، بزرگ‌ترین توافق مورد انتظار احتمالاً از دسترس او دور خواهد ماند.

در ادامه این مطلب آمده است: رئیس‌جمهور آمریکا آشکارا بیان کرده است که انگیزه اصلی او برای این سفر، جذب دلارهای نفتی کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس است؛ سفری که شامل توقف‌هایی در قطر و امارات متحده عربی نیز خواهد بود. بسیاری از مدیران ارشد آمریکایی از جمله ایلان ماسک، سم آلتمن، مارک زاکربرگ و لری فینک نیز انتظار می‌رود به ریاض سفر کنند.

اما ترامپ احتمالاً به هدف اصلی خود نخواهد رسید: یک «توافق بزرگ» که منجر به عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با اسرائیل شود؛ آن هم در شرایطی که جنگ ۱۹ ماهه اسرائیل با حماس در غزه، منطقه را متلاطم کرده است.

علی شهابی، مفسر سعودی نزدیک به دربار سلطنتی گفت: «عربستان سعودی می‌خواهد تمرکز این سفر بر روابط دوجانبه باشد. عادی‌سازی روابط روی قفسه گذاشته شده، مگر آن‌که اسرائیل اقدامات جدی‌ای انجام دهد، از جمله پایان جنگ و تشکیل کشور فلسطین. در غیر این صورت، هیچ پیشرفتی نخواهد داشت.»

این اختلاف مواضع نشان می‌دهد که ترامپ در میانه زرق‌وبرق و قراردادهای تجاری، درخواهد یافت که دینامیک‌های خاورمیانه از زمان آخرین سفرش به عربستان در سال ۲۰۱۷ تغییر کرده‌اند.

قراردادهای واقعی و مورد انتظار همچنان از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس روانه خواهد شد؛ کشورهایی که به‌طور سنتی از رؤسای‌جمهور جمهوری‌خواه حمایت می‌کنند، برخی از بزرگ‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی جهان را مدیریت می‌کنند و در مراسم‌هایی باشکوه از ترامپ استقبال خواهند کرد.

اگرچه این کشورها از غیرقابل پیش‌بینی بودن ترامپ و پیامدهای جنگ‌های تجاری او نگران‌اند، اما سبک معامله‌محور او را می‌پسندند و نگرش بی‌تفاوت او نسبت به حقوق بشر را می‌ستایند.

آرون دیوید میلر، دیپلمات پیشین آمریکایی گفت: «او از شرق تا غرب خلیج فارس مورد ستایش قرار خواهد گرفت. و برخلاف دوران اول ریاست‌جمهوری‌اش، این بار مسائل بسیار مهم‌تری در جریان است.»

ولیعهد سعودی، محمد بن سلمان، پیش‌تر وعده داده که ریاض طی چهار سال ۶۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری خواهد کرد؛ امارات نیز متعهد شده در مدت ۱۰ سال، ۱.۴ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری کند؛ و انتظار می‌رود قطر نیز در مرحله دوحه از سفر ترامپ، وعده سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری خود را اعلام کند.

با این حال، تحلیل‌گران در مورد توان این کشورها برای تزریق چنین حجم عظیمی از سرمایه در بازه‌های زمانی اعلام‌شده تردید دارند، به‌ویژه عربستان که با کاهش قیمت نفت و تمرکز بر پروژه‌های داخلی خود مواجه است.

همچنین آمریکا در حال مذاکره با قطر است تا ترامپ یک جت غول‌پیکر ۴۰۰ میلیون دلاری از دوحه به عنوان جایگزین «ایرفورس وان» بپذیرد؛ اقدامی که هم از سوی حامیان و هم منتقدان رئیس‌جمهور با انتقاد روبه‌رو شده است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنج‌شنبه اعلام کرد که فرآیند «مسیر سریع» برای تسهیل سرمایه‌گذاری بیشتر کشورهای متحد در کسب‌وکارهای آمریکایی را ایجاد خواهد کرد؛ اقدامی که کشورهای خلیج برای تسریع سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی و دسترسی آسان‌تر به تراشه‌های آمریکایی آن را درخواست کرده‌اند.

ماه گذشته، ترامپ با صدور یک فرمان اجرایی، محدودیت‌های فروش برخی سلاح‌ها را کاهش داد و روند خرید تجهیزات را تسریع کرد؛ اقدامی که کشورهای خلیج فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین خریداران سلاح‌های آمریکایی، مدت‌ها به دنبال آن بودند.

در حالی‌که ترامپ از سیاست «آمریکا در اولویت» خود دفاع می‌کند، مدیران عامل شرکت‌های آمریکایی قرار است در یک نشست سرمایه‌گذاری آمریکا–عربستان که تمرکز سنگینی بر فناوری، هوش مصنوعی و انرژی دارد شرکت کنند؛ نشستی که با اعلام چندین قرارداد سرمایه‌گذاری به پایان خواهد رسید.

دنیس راس، دیپلمات پیشین آمریکایی گفت: «این سفر یک سفر ژئوپلیتیکی مبتنی بر چشم‌انداز استراتژیک منطقه نیست. در دور اول، تمرکز بر اعلام قراردادهای بزرگ سرمایه‌گذاری و فروش سلاح بود. انتظار می‌رود تکرار همان روند را ببینیم.»

با این حال، ترامپ نمی‌تواند ابرهای تیره منطقه را نادیده بگیرد. حمله اسرائیل به غزه که در پاسخ به حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، خشم رهبران عرب را برانگیخته است؛ رهبرانی که نگران‌اند نسل جوان آنان با دیدن این فجایع رادیکال شوند.

محمد بن سلمان، که پیش‌تر در آستانه دستیابی به توافق سه‌جانبه با آمریکا برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل بود، عملکرد اسرائیل در غزه را «نسل‌کشی» خوانده و تأکید کرده تا زمانی‌که کشور فلسطین تشکیل نشود، ریاض روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار نخواهد کرد.

این موضع امید ترامپ برای گسترش توافقات ابراهیم (که در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش موجب عادی‌سازی روابط امارات و سه کشور عربی دیگر با اسرائیل شد) را از بین برد. عربستان سعودی، رهبر جهان اهل سنت، همواره به عنوان جایزه بزرگ و کلید ترغیب سایر کشورهای عربی و مسلمان به پیروی از این روند تلقی می‌شد.

ترامپ همچنین با فشار رهبران خلیج فارس مواجه خواهد شد تا آمریکا به توافقی با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور دست یابد؛ توافقی که از بروز جنگ جدید در خاورمیانه جلوگیری کند.

در سفر ۲۰۱۷، محمد بن سلمان جوان و جسور و شیخ محمد بن زاید، رهبر امارات، از حامیان پرشور ترامپ بودند؛ در شرایطی که او آماده خروج از توافق هسته‌ای با ایران (توافقی که دولت اوباما با تهران امضا کرده بود) می‌شد.

اما این بار، ترامپ عربستان و امارات را در حال پیشبرد سیاست تنش‌زدایی با ایران خواهد دید. بخشی از این چرخش ناشی از تجربه آن‌ها در دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ است؛ زمانی که آمریکا واکنش ملایمی به حمله موشکی و پهپادی منتسب به ایران به تأسیسات نفتی عربستان در سال ۲۰۱۹ نشان داد.

در ریاض و ابوظبی، این اقدام به‌عنوان نشانه‌ای دیگر از غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و تعهد مشکوک آمریکا به امنیت آن‌ها تلقی شد. اکنون، این کشورها از توافق جدیدی با ایران برای پایان دادن به بحران هسته‌ای حمایت می‌کنند، هرچند ترامپ در کنار اسرائیل تهدید کرده در صورت شکست دیپلماسی، از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد.

برنارد هیکل، استاد مطالعات خاور نزدیک دانشگاه پرینستون گفت: «سعودی‌ها و اماراتی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که اگر ایران واقعاً مورد تهدید یا حمله قرار گیرد، آن‌ها هدف حملات تلافی‌جویانه خواهند بود. بنابراین فکر می‌کنم سعودی‌ها نقش مهمی در میانجی‌گری و و نرم کردن تیم ترامپ ایفا می‌کنند.»

عربستان همچنین میزبان مذاکراتی میان آمریکا و روسیه بوده و قطر نیز به همراه آمریکا و مصر، در حال میانجی‌گری بین اسرائیل و حماس است.

دیپلمات‌ها می‌گویند موضوع غزه و دیگر بحران‌های منطقه‌ای در دستور کار خواهد بود، اما مایکل واهید حنا از «گروه بحران» تردید دارد که رهبران خلیج فارس چقدر حاضر باشند سرمایه سیاسی خود را در این مسائل صرف کنند، در حالی‌که جشن قراردادهای اقتصادی در جریان است.

او گفت: «نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند. اما چقدر در مرکز توجه خواهد بود؟ موضوع اصلی اقتصاد است و آن‌ها نمی‌خواهند فضای تنش‌زده آن را خراب کند.»

واشنگتن به دنبال دستیابی به یک آتش‌بس کوتاه‌مدت در غزه برای آزادسازی شماری از ۵۹ گروگان باقی‌مانده حماس است، از جمله ادان الکساندر، آخرین شهروند زنده آمریکایی.

روز یک‌شنبه، حماس اعلام کرد که پس از مذاکره مستقیم با آمریکا، الکساندر را آزاد خواهد کرد؛ اقدامی که ظاهراً یک حسن نیت پیش از سفر ترامپ محسوب می‌شود. میانجی‌ها همچنان برای دستیابی به توافق آتش‌بس جدید تلاش می‌کنند.

این در حالی است که اسرائیل تهدید کرده در صورت عدم توافق تا پس از سفر ترامپ، حمله خود را گسترش داده و به‌سوی اشغال کامل نوار غزه پیش خواهد رفت.

یکی از دیپلمات‌ها گفت: «نمی‌توان از صحبت درباره غزه پرهیز کرد، اما تمرکز اصلی بر قراردادهای اقتصادی خواهد بود.»