خلیج فارس: عمارت دیوانخانه وکیل یکی از بناهای شاخص دوره زندیه در شیراز است که نزدیک به یک قرن گرفتار ساخت‌وسازهای غیراصولی شده است. این بنای کلیدی درحالی در احیای مجموعه زندیه نقش مهمی دارد که متولیان میراث فرهنگی هنوز نتوانسته‌اند اقدامی برای آزادسازی بنا از اسارت مخابرات انجام دهند. فعالان میراث فرهنگی معقتدند، درصورت حذف ملحقات ساختمان مخابرات از عمارت دیوانخانه وکیل و واگذاری آن به میراث فرهنگی گامی بزرگ در جهت ثبت مجموعه زندیه در فهرست آثار جهانی برداشته می‌شود.
به گزارش خلیج فارس؛ عمارت دیوانخانه وکیل، یکی از بناهای حکومتی دوره زندیه از مجموعه کریم خانی است که همچون دیگر بناهای شاخص زندیه در شیراز، دارای نقاشی‌هایی با تزیینات طلا و رنگ‌های لاجوردی، ازاره‌های سنگی با حجاری‌هایی برگرفته از داستان‌های تاریخی که شاخص‌ترین آن‌ها نبرد رستم و اشکبوس است و حیاطی با حوضی سرتاسری و عمارتی جنوبی به عنوان ورودی مجموعه بوده است.
با فتح شیراز در دوره قاجاریه به دست آقامحمدخان قاجار، ستون‌های سنگی بنا از ایوان جدا شده و به کاخ گلستان منتقل شدند و به جای آن‌ها، دو ستون چوبی نصب شد. بعدتر در همان دوره، این بنا به اداره تلگراف‌خانه واگذار می‌شود و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
«امین طباطبایی» فعال فرهنگی و مدیرانجمن خانه فرهنگ جاودان در این رابطه می‌گوید: در دوره پهلوی به دنبال دگرگونی گسترده در سازمان فضایی شهر، بخش جنوبی عمارت دیوانخانه که شامل یک هشتی ورودی و آب‌نما و حیاط عمارت بود به همراه دیواره ضلع غربی، تخریب شده و تغییر کالبد و ماهیت می‌یابد و با ساخت بنا‌هایی به اداره پست، تلگراف و تلفن تبدیل می‌شود.
او می‌گوید: پس از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۸۲ ساختمان اداره پست دوره پهلوی به کلی تخریب و برچیده می‌شود و بازسازی تاریخی مجموعه زندیه و احیای آن بر اساس الگوی گذشته، در دستور کار اداره میراث فرهنگی استان فارس قرار می‌گیرد؛ اما ادامه‌ی کار و تخریب بنای اداره مخابرات صورت نمی‌گیرد و در نتیجه فرآیند احیا تاکنون متوقف مانده و محقق نشده است و پروژه به‌صورت ویرانه‌ای در قلب شهر شیراز باقی مانده است.
آنطور که مدیر خانه فرهنگ جاودان شیراز می‌گوید: در دوره‌های مختلف، اقدامات متعددی برای جابه‌جایی ساختمان مخابرات که بخش‌های بسیاری از آن نیز خالی و بی‌استفاده رها شده و مرکز ۱۱۸ در آن مستقر است، انجام شده است. سال‌ها پیش به اداره مخابرات، زمینی معوض داده شده که مانند اداره پست، ساختمان خود را تخلیه کند، اما به بهانه‌های متعددی تاکنون از این اقدام سر باز زده‌اند.
او با اشاره به اینکه در دولت دوازدهم با پیگیری‌های نهاد‌های مدنی و فعالان فرهنگی پیگیری‌های بسیاری برای جابجایی مخابرات و تخلیله ساختمان مخابرات انجام شد، ادامه داد: در دولت دوازدهم با پیگیری‌های نهاد‌های مدنی و فعالان فرهنگی استاندار وقت فارس و شورای اسلامی شهر و شهرداری شیراز، به منظور به سرانجام رساندن پروژه احیا و باززنده‌سازی مجموعه زندیه و میدان توپخانه و میدان نقاره‌خانه زندیه، پیگیری‌های مستمری را برای جابه‌جایی مخابرات و تخلیه ساختمان مخابرات انجام دادند که بی‌نتیجه ماند و با پایان عمر دولت سیزدهم نیز، این بنای کلیدی در احیای مجموعه زندیه، همچنان در اسارت اداره مخابرات باقی مانده است.
طباطبایی تاکید کرد: از این رو، به منظور به سرانجام رساندن اقدامات اجرایی و عمرانی و آماده‌سازی مجموعه زندیه در شهر شیراز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی شهری کشور برای ثبت جهانی آن در یونسکو، لازم است تخلیه و آزادسازی ساختمان مخابرات در حیاط عمارت دیوانخانه هر چه سریع‌تر به سرانجام برسد تا ضمن مرمت و احیای آن، به دیگر بنا‌ها و فضا‌های قابل استفاده و بازدید مجموعه زندیه بپیوندند.
فعالان میراث‌فرهنگی استان فارس سال‌های طولانی پیگیری ثبت جهانی مجموعه زندیه در فهرست آثار جهانی یونسکو هستند. این پرونده درحالی در نوبت جهانی شدن قرار گرفته که ارگان‌های دولتی کمترین حمایت را از ساماندهی مجموعه زندیه دریغ کرده‌اند.
منبع: ایلنا