ترکیه

خلیج فارس: هاکان دمیر، سرمربی ترکیه‌ای تیم ملی بسکتبال ایران، با تیم مانیسای ترکیه به توافق رسید و با این باشگاه قرارداد امضا کرد.

به گزارش خلیج فارس؛ باشگاه مانیسا با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش این خبر را اعلام کرد و نوشت: «آقای دمیر! بازگشت مجدد شما به خانواده مانیسا را خوش‌آمد می‌گوییم.»

پیش از هاکان دمیر، احمد کاندمیر، هدایت تیم مانیسا را به عنوان سرمربی بر عهده داشت.

دمیر فصل گذشته نیز سرمربی تیم مانیسا بود اما در پایان از این تیم جدا شد و هدایت تیم ملی ایران را در جام جهانی و بازی‌های آسیایی بر عهده گرفت.

این اتفاق در حالی رخ داد که پیش از این جواد داوری، رئیس فدراسیون بسکتبال ایران، اعلام کرده بود سرمربی تیم ملی نباید در تیم‌های باشگاهی مربیگری کند و تمرکز کاملش روی تیم‌ ملی باشد.

هاکان دمیر نیز در واکنش به پست اینستاگرامی باشگاه مانیسا در صفحه شخصی‌اش نوشت: «بعضی‌ عشق‌ها پایان خوشی دارند.»
منبع: خبرگزاری ایسنا

خلیج فارس:بر اثر ریزش بهمن در محور وان – باغچه‌سرای ترکیه دو خودروی رها شده در جاده توسط رانندگان زیر برف مدفون شدند. به دلیل شرایط نامساعد جوی شهر وان در هفته گذشته، بزرگراه وان – باغچه‌سرای بسته شد. پس از قطع بارندگی، نیرو‌های امدادی کار بازگشایی جاده را آغاز کردند. ضخامت برف در نقاطی از گردنه کارابت به ۳ متر رسیده است.

خلیج فارس: در پایان دیدار شب گذشته (دوشنبه) تیم‌های آنکاراگوجو و ریزه‌اسپور در هفته پانزدهم سوپرلیگ ترکیه، اتفاقی ناخوشایند افتاد که تمامی لیگ‌های فوتبال این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد. تیم فوتبال آنکاراگوجو در دقیقه ۷+۹۰ این بازی گل تساوی را دریافت کرد و همین باعث شد فاروک کوجا رئیس باشگاه آنکاراگوجو که از قضاوت حلیل اوموت ملر ناراضی بود، پس از سوت پایان بازی به‌سمت او حمله‌ور شود و مشتی زیر چشم این داور سرشناس ترکیه‌ای زد، در ادامه هم چند نفر از اعضای این تیم به صورت این داور ۳۷ ساله ضربه زدند.

به گزارش خلیج فارس؛ مهمت بویوککشی رئیس فدراسیون فوتبال ترکیه در پی خشونت به‌وجودآمده در پایان دیدار تیم‌های آنکاراگوجو و ریزه‌اسپور در سوپرلیگ ترکیه و حمله به حلیل اوموت ملر داور سرشناش ترکیه‌ای، دستور داد برگزاری بازی‌های تمامی لیگ‌های فوتبال این کشور تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق دربیاید.

هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال ترکیه قرار است امروز به‌خاطر این اتفاق جلسه اضطراری تشکیل دهند. وزیر دادگستری ترکیه هم از آغاز رسیدگی به اتهامات مهاجمان به حلیل اوموت ملر داور این بازی خبر داده است.

این داور بین‌المللی ترکیه‌ای سابقه قضاوت در بازی‌های بین‌المللی زیرنظر فیفا و یوفا را دارد.
منبع: خبرگزاری تسنیم

خلیج فارس: عکسی که مشرق نیوز منتشر کرده است لحظه استرداد امیرحسین مقصودلو ملقب به تتلو همراه با نیروهای مرزبانی ترکیه را نشان می‌دهد.

تتلو که چند سال اخیر در استانبول ترکیه زندگی می‌کرد امروز توسط پلیس ترکیه در مرز بازرگان تحویل ایران داد و با دستور قضایی بازداشت شد.

خلیج فارس: رابرت الیس، تحلیلگر و مفسر مسائل ترکیه است. او همچنین مشاور بین المللی موسسه تحقیقاتی مطالعات اروپایی و آمریکایی (RIEAS) در آتن است. از الیس مقالات و یادداشت‌های تحلیلی زیادی در مطبوعات دانمارکی و بین المللی منتشر شده است. او پیش‌تر مشاور گروه ارزیابی ترکیه در پارلمان اروپا و عضو هیئت مشورتی Vocal Europe در بروکسل بود.

به گزارش خلیج فارس؛ نشریه “فایننشال تایمز” در تاریخ ۲۷ نوامبر مقاله‌ای منتشر کرد که در آن به تشریح چگونگی افزایش صادرات کالا‌های نظامی ترکیه به مسکو پرداخت. این باید هشداری برای ایالات متحده و متحدان اش در مورد نقش ترکیه در درگیری غرب با روسیه باشد. در طول جنگ سرد ترکیه به عنوان یک متحد سرسخت غرب قلمداد می‌شد، اما ظهور دولت عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ منجر به تغیر قابل توجهی در سیاست خارجی ترکیه و دوری آن کشور از ایالات متحده شد. احمد داووداوغلو وزیر امور خارجه وقت ترکیه در سال ۲۰۰۹ میلادی اعلام کرد که هدف سیاست خارجی ترکیه آن است که بالکان، قفقاز و خاورمیانه را همره با ترکیه بار دیگر به مرکز سیاست جهانی تبدیل کند. سه سال پس از آن او اعلام کرد که ماموریت حزب عدالت و توسعه ایجاد نظم جهانی جدید (“نظام عالِم” مفهوم عثمانی از حکومت اسلامی) است.

با این وجود، داووداوغلو در جریان توطئه‌ای درون حزب در حزب عدالت و توسعه از مقام خود برکنار شد و “ابراهیم کالین” پژوهشگر اسلامی که مشاور ارشد و سخنگوی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بود به عنوان ایدئولوگ حزب عدالت و توسعه ظاهر شد. کالین در تغییری در دولت به عنوان رئیس سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه (میت) منصوب شد و “هاکان فیدان” رئیس پیشین آن سازمان به سمت وزیر خارجه رسید.

کالین در جریان یک سخنرانی در فوروم استانبول در سال ۲۰۱۲ میلادی از چارچوب ژئوپولیتیک جدیدی صحبت کرد که نظم سیاسی و اقتصادی غرب محور را رد می‌کند. او هم چنین مدل اروپایی سکولار دموکراتیک و پلورال (کثرگرا) از سیاست را رد کرد. کالین در سال ۲۰۲۲ میلادی در فوروم قطر درخواست خود را برای طرح ریزی معماری جدید امنیتی جهان تکرار کرد که با نظرات بیان شده توسط “ولادیمیر پوتین” رئیس جمهور روسیه در نشست اندیشکده روسی باشگاه والدائی در اواخر همان سال منطبق بود.

“عایشه سوزن اولسوئر” رئیس مسئول بخش روابط خارجی ریاست جمهوری ترکیه پنج سال پیش اظهار داشت که ترکیه در ده تا پانزده سال گذشته نیازی به انتخاب بین غرب و شرق یا بین ایالات متحده و روسیه احساس نکرده است. او بر اهمیت استراتژیک ترکیه تاکید کرد و گفت بود که هیچ تغییر محوری وجود ندارد.

سازوکار استراتژیک ایالات متحده و ترکیه سال گذشته بر روی کاغذ راه اندازی شد. قراردادی که به ترکیه اجازه می‌دهد ۴۰ فروند جت جنگنده اف – ۱۶ و ۷۹ کیت مدرنیزاسیون نظامی را از امریکا خریداری کند توسط کنگره مسدود شده و ترکیه از آن به عنوان یک ابزار چانه زنی در ازای اجازه دادن به سوئد برای پیوستن به ناتو استفاده می‌کند. ترکیه قصد دارد در صورت شکست آن قرارداد ۴۰ فروند جت جنگنده یوروفایتر تایفون خریداری کند که به طور مشترک توسط بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا و آلمان تولید می‌شود.

یکی از نقاط مورد چالش در رابطه امریکا و ترکیه حمایت واشنگتن از نیرو‌های دموکراتیک سوریه به رهبری کرد‌ها است که کمک رسانی به امریکایی‌ها علیه داعش نقش داشته اند. در نشستی سه جانبه و برگزار شده در تهران در ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی پوتین، اردوغان و ابراهیم رئیسی همکاری خود را برای “از بین بردن تروریست ها” در سوریه مورد تاکید قرار دادند که برای اردوغان کاربرد واژه تروریست‌ها به معنای شبه نظامیان کرد در سوریه بود.

هم چنین، این موضوع باقی مانده که هالک بانک از بانک‌های دولتی ترکیه به دلیل تخصیص بیش از ۲۰ میلیارد دلار به ایران به نقض تحریم‌های ایالات متحده متهم شده است. علاوه بر این، اردوغان سال گذشته در بازگشت از نشست سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند اعلام کرد که قصد دارد به آن سازمان بپیوندد. عضویت ترکیه در سازمانی که شورای روابط خارجی اروپا آن را “یاغی” و “علیه ناتو” خوانده بدون شک باعث تیره و تار شدن رابطه ترکیه با ناتو خواهد شد.

در واقع، به جای پیوستن به تحریم‌های اقتصادی غرب علیه روسیه تجارت ترکیه با روسیه تقریبا ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. اردوغان همچنین تایید کرده آنکارا با پوتین همکاری خواهد کرد تا ترکیه را به قطب گاز برای تامین گاز طبیعی روسیه به اروپا تبدیل کند. ترکیه نه تنها پناهگاه امنی برای الیگارش‌های روسی و سرمایه شان فراهم ساخته بلکه روس‌ها بیش از ۲۰۰۰ شرکت در ترکیه تاسیس کرده اند. ترکیه به یک مقصد اصلی برای گردشگران روسی تبدیل شده است و روس‌ها در صدر فهرست خرید املاک و مستغلات در ترکیه قرار دارند. از هر چهار مهاجر به ترکیه در سال ۲۰۲۲ یک نفر روس بوده اند.

ترکیه بامدیریت اردوغان تحت تاثیر تورم قرار گرفته است. برای مثال، اجاره بهای خانه ظرف مدت یک سال ۱۲۸ درصد افزایش یافته است. در آنتالیا مقصد توریستی محبوب تعداد مشاوران املاک روسی و اوکراینی که به طور غیرقانونی کار می‌کنند از تعداد مشاوران املاک مجاز محلی بیش‌تر است.

یک جنبه دیگر نیز وجود دارد. “برایان‌ای نلسون” معاون وزیر خزانه داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی در سفر به استانبول به شرکت‌ها و بانک‌های ترکیه هشدار داد که در صورت ادامه معامله با نهاد‌های تحت تحریم روسیه خود را در معرض خطر تحریم‌ها قرار خواهند داد که شامل از دست دادن احتمالی دسترسی به بازار‌های کشور‌های عضو جی – ۷ می‌باشد. ایالات متحده در ماه سپتامبر تحریم‌هایی را علیه پنج شرکت ترک و یک شهروند ترکیه اعمال کرد و آنان را به کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها و حمایت از مسکو متهم کرد.

برایان ای. نلسون روز پنجشنبه اظهار داشت که “عمیقا نگران” توانایی حماس برای ادامه جمع‌آوری کمک مالی یا یافتن حمایت مالی در ترکیه به منظور عملیات برای حملات احتمالی در آینده است. اکنون با گزارش فایننشال تایمز درباره افزایش شدید صادرات کالا‌های با کاربرد دوگانه ترکیه به روسیه زمان ترسیم خط مشی از سوی غرب فرارسیده است. به جای آن که با یک قرارداد اف – ۱۶ با ترکیه سروصدا کنیم زمان آن فرارسیده که در را به ترکیه نشان دهیم.

منبع: فرارو

خلیج فارس:به دنبال انتشار اخباری در فضای مجازی مبنی بر دستگیری امیر حسین مقصودلو معروف به تتلو با شکایت کنسولگری ایران در ترکیه، مشخص شده که تتلو روز گذشته به دلیل تشنجی که در کنسولگری ایران در ترکیه ایجاد کرده از سوی پلیس ترکیه به بازداشتگاه منتقل شده است.

«تتلو» محصول چیست؟

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از تسنیم؛ مقصودلو به تازگی پاسپورت جدید دریافت کرده، اما با پاسپورت پانچ شده و قدیمی خود به فرودگاه رفته و خواستار بازگشت به کشور بود که این موضوع نشان می‌دهد، او نه برای بازگشت به ایران، بلکه برای حاشیه‌سازی و جذب بیشتر دنبال کننده و به تبع آن گرفتن تبلیغات دست به این کار زده است.

همچنین باید گفت که مقصودلو اخیراً بخش اعظم دارایی خود را در یک کلاهبرداری از دست داده و تلاش او برای گرفتن آگهی چند برابر شده است.

از سوی دیگر شنیده‌ها حکایت از آن دارد که مقصودلو پاسپورت خود را برای سفر به آمریکا و اقامت در این کشور به کنسولگری آمریکا در استانبول تحویل داده است.

وی در حال حاضر در بازداشت به سر می‌برد، اما به دلیل نداشتن شاکی خصوصی احتمالاً به زودی آزاد خواهد شد.

خلیج فارس:مینا مختاری، همسر بهرام رادان یک عکس‌‌‌ جذاب از سفرش به ترکیه منتشر کرد. با نزدیک شدن به سال نو میلادی ترکیه حال و هوای کریسمس را گرفته است.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از برترین ها؛مینا مختاری یک طراح لباس، بلاگر و مدل ایرانی است. بهرام رادان با مینا مختاری، در ۱۹ تیر ماه ازدواج کرد.

خلیج فارس: چندی پیش مولوی عبداللطیف منصور، سرپرست وزارت انرژی و آب طالبان درباره حقابه ایران گفته بود: «خشکسالی نه‌تن‌ها مشکل جمهوری اسلامی ایران، بلکه مشکل افغانستان هم است… خشکسالی یک امتحان بزرگ الهی است. دعا می‌کنیم که باران ببارد و این مسئله هم حل خواهد شد‎. ‎»

هم میهن نوشت: این جمله او که البته برای ایران سخت گران آمد، تقریباً همزمان بود با خبری که تا اندازه‌ای عجیب بود؛ برنامه ساخت یک سد (بند) در خاشرود ولایت نیمروز در نزدیکی مرز ایران براساس «حکم فوق‌العاده» رهبر طالبان، آن هم با هدف تأمین آب فقط هشت‌هزار هکتار زمین زراعی در ولسوالی‌های (شهرستان‌های) گلستان، دلارام، خاشرود، غوری و چخانسوری در ولایت (استان) نیمروز افغانستان. این خبر از آنجایی عجیب بود که بیش از آنکه منشأ نرسیدن آب به ایران شود، کانون جدید گردو‌خاک در هامون پوزک (بخشی از هامون که بیشتر آن در افغانستان قرار دارد) خواهد شد و دودش به چشم شهر‌های لشکرگاه و قندهار و حتی کابل می‌رود!

حسین سرگزی، رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره‌کل منابع طبیعی استان سیستان‌وبلوچستان و یکی از کارشناسان خبره منابع طبیعی این استان در این‌باره، می‌گوید: «این برای اولین‌بار است که این بخش از هامون خشک شده و خاک زیادی از آن برداشته می‌شود. این خشکی عمدتاً خود افغانستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا جهت وزش باد طوری است که شهر لشکرگاه و قندهار را متأثر می‌کند.» با این همه آثار زیان‌بار آن بر سیستان را هم نمی‌توان کتمان کرد.

این کارشناس منابع طبیعی در این گفتگو پشت‌پرده سدسازی‌های پی در پی در افغانستان می‌گوید که نشان از ردپای کشور‌های عربی و ترکیه برای تبدیل اهرم آب برای فشار بر ایران دارد؛ موضوعی که البته طالبان نیز در ادامه حکمرانان قبلی افغانستان از آن برای دریافت سوخت ارزان‌تر، حق ترانزیت کمتر و… استفاده می‌کند. البته در این بین، دست ایران چندان بسته نیست و می‌تواند با ابزار‌های دیپلماتیک، حقابه ایران را بازستاند، اما به شرطی‌که حاکمیت، اهمیت موضوع زیست‌محیطی را نسبت به مسئله شرب در منطقه دریابد و بپذیرد که این اقدامات افغانستان دیگر دوستانه نیست و نباید از افغانستان در مورد حقوق محیط‌زیست که در حد حقوق بشر است، بگذرد.

سد خاشرود چه آثاری بر ایران و افغانستان دارد؟

خاشرود در کنار یک رودخانه کوچکتر به نام خوسپاس از افغانستان وارد هامون پوزک در شمال زرنج در استان نیمروز افغانستان و پریان مشترک هم رودخانه‌ای که از جنوب وارد هامون پوزک می‌شد، حجم هامون پوزک را تشکیل می‌دادند که هامون پوزک پر شده و روی هامون صابری سرریز شده و وارد هامون هیرمند می‌شد.

بیش از ۹۰‌ درصد از وسعت هامون پوزک در افغانستان است؛ از ۱۶۰۰ کیلومترمربع سطح هامون پوزک ۱۲۵۰ کیلومتر در افغانستان و ۳۵۰ کیلومترمربع یعنی حدود ۳۵ هزار هکتار در ایران و در منتهی‌الیه شمال‌شرقی ایران واقع شده است. با توجه به جهت وزش باد‌های فرساینده که معمولاً از شمال‌غرب به جنوب‌شرق است و محل قرارگیری هامون پوزک که رودخانه‌های منتهی به آن دارای شیب زیاد است، اولین بارندگی در افغانستان بلافاصله آبی وارد هامون پوزک می‌شد. به همین خاطر از گذشته معمولاً هامون مرطوب‌تر بوده و کمتر مشکل فرسایش بادی داشت. ضمن اینکه به نسبت سایر هامون‌ها، از نظر وسعت هم طوری است که منابع مسکونی حداقل در شمال و غرب هامون نیستند و منطقه‌ای بود که کمتر مورد تخریب و رفت‌وآمد قرار می‌گرفت، زیرا از نظر زیست‌محیطی مورد اهمیت بود.

حالا نکته اینجاست که میزان آب خاشرود، زمانی اهمیت پیدا می‌کرد که رودخانه پریان مشترک هم وجود می‌داشت، ولی با توجه به اینکه سدکمال‌خان را روی هیرمند افغانستان ساخته‌اند، هم رودخانه سیستان و هم پریان مشترک خشک شده و اگر آبی هم بعد از سد رهاسازی شود، در حد حقابه برای پایین‌دست است و احتمال اینکه آب در پریان مشترک جریان پیدا کند و نهایتاً به هامون پوزک برسد، خیلی کم است؛ بنابراین آب پریان مشترک با خاشرود خیلی نمی‌تواند شریک شود و کمک کند که هامون پوزک پر شده و بعد به سمت ایران بیاید، اما این آب تماماً به مصرف هامون پوزک در افغانستان می‌رسید.

جهت وزش باد‌های فرساینده، از جنوب‌غرب به شمال‌شرق است، بنابراین هامون پوزک با توجه به محلی که قرار گرفته، یعنی دقیقاً شمال استان نیمروز، اگر قرار باشد خشک باشد، همه گرد و غبار وارد افغانستان می‌شود و کمتر ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل تأکید دارم که افغانستان با ساختن این سد، تیر را به چشم خودش شلیک کرده است.

تصاویر ماهواره‌ای هم نشان می‌دهد که میزان برداشت خاک از کل هامون را اگر در نظر بگیریم، میزان برداشت خاک از هامون پوزک تا به حال ناچیز بوده، ولی در یک‌سال اخیر خیلی برداشت خاک زیاد شده است. این برای اولین‌بار است که این بخش از هامون خشک شده و خاک زیادی از آن برداشته می‌شود. این خشکی عمدتاً خود افغانستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا جهت وزش باد طوری است که شهر لشکرگاه و قندهار را متأثر می‌کند.

الگوی وزش باد به‌گونه‌ای است که دوباره دور می‌زند و حتی به‌سمت کابل هم می‌رود؛ بنابراین از این جهت تأثیر سد خاشرود بیشتر از اینکه متوجه ایران باشد، به شدت متوجه افغانستان است. طالبان اعلام کرده که به کمک این سد می‌خواهد ۸هزار هکتار را کشت کند که در قیاس با کشت ۵۰۰ هزار هکتار اراضی پایین‌دستی که با انحراف کانال قوش‌تپه در شمال افغانستان ایجاد شد یا ۴۹ هزار هکتاری که در کنار گودزره زیر کشت بردند، بسیار کوچک است؛ بنابراین اجرای این سر سد از نظر هزینه فایده هم به سود افغانستان نیست.

دقیقاً مشخص نیست که علت این اقدام طالبان چیست، اما گمان می‌رود همان جهالتی باشد که ناشی از آن روی همه رودخانه‌ها سد زدند تا فقط آب به ایران نرسد. این آخرین اقدام، تأثیر زیادی بر ایران ندارد، البته از نظر اکولوژیک هر آبی که وارد هامون شود، به نفع طبیعت و منطقه است. اگر آن طرف آب داشته باشد، حیات وحش می‌تواند به آن سمت کوچ کنند و از آب استفاده کنند و در مجموع رطوبت منطقه بالا می‌رود. در مقیاس محلی تأثیرگذار است که آب در هامون وجود داشته باشد. بخشی از گونه‌ها آنجا دوام می‌آورند و می‌مانند، اما اینکه تأثیر مستقیمی بر سیستان داشته باشد اینطور نیست و بیشتر روی افغانستان تأثیر دارد تا سیستان.

در گذشته ارتباط مردم دو سوی مرز با یکدیگر چگونه بود؟

در گذشته که مرز‌ها و مخاصمات دو طرف به این صورت نبود، مردم بخش میان‌کنگی شهرستان هیرمند که کنار هامون پوزک هستند، دام‌شان را برای چرا به آنجا می‌بردند یا بعضاً نی می‌بریدند یا حتی صیادان برای ماهیگیری به آنجا می‌رفتند، اما از زمانی‌که مرز‌ها در آنجا خیلی امنیتی شده و برجک‌های مرزی اجازه نمی‌دهند کسی رفت‌وآمد کند، اوضاع تغییر کرد. حتی در یکی دو مورد شنیدم که دام‌ها به دو طرف مرز رفته و به صاحبان‌شان برگردانده نشده و مخاصمات به وجود آمده است، اما اگر به هامون پوزک آنقدری آب وارد می‌شد که سرریز کند، چون چند گودی یا چُنگ هست که از هامون پوزک تغذیه می‌کند مثل چُنگ خرگوشی که کنار اسکله تخته‌عدالت قرار دارد یا چُنگ سرخ که پشت شهر قُرقُری است و از هامون پوزک آب می‌گرفتند، اگر آب به آنجا نیاید متأسفانه این گودی‌ها هم هیچ‌وقت آب نمی‌گیرند. به اضافه اینکه آب پوزک می‌توانست به سمت هامون صابری بیاید و آب صابری هم به سمت پوزک برود و بخشی که بین هامون صابری و هامون پوزک است که بیشترین فرسایش بادی را دارد، می‌توانست آبگیر شود و تا حدی به کنترل گرد و غبار کمک کند که متأسفانه این اتفاق نمی‌افتد.

اهمیت این سد در کنار سد کمال‌خان و دیگر سدسازی‌ها در افغانستان چقدر است؟

با توجه به اینکه این سد حداقل آبی وارد هامون‌ها می‌کرد و حالا این کار را نمی‌کند، نشان می‌دهد که افغانستان مصمم است بر ما فشار اکولوژیک و زیست‌محیطی بیاورد. این آب وارد هامون پوزک می‌شد و با مشارکت رودخانه فراه‌رود در شمال افغانستان، می‌توانست کانون اصلی گردوغبار را بین هامون صابری و هامون پوزک تعدیل کند یا از این آب استفاده شود. از طرفی سد کمال‌خان آب پریان مشتر‌ک را کم می‌کند که به هامون‌ها نمی‌رسد و سیستان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. سد کمال‌خان از طریق رودخانه هیرمند و پریان مشترک موجب عدم ورود آب به هامون پوزک می‌شود. سد خاشرود هم روی ورود آب به هامون پوزک تأثیر دارد. سد بخش‌آباد که روی فراه‌رود احداث می‌شود بر هامون صابری تأثیر دارد. همه این‌ها مانع می‌شوند که آب وارد هامون‌ها شود و تأثیرات زیست محیطی وحشتناکی خواهند داشت. بگذریم از اینکه دو سه سدی که احداث می‌شود در مجموع رطوبت را در منطقه کم می‌کند و کمیت و کیفیت آب زیر قشری را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد و پوشش گیاهی که در دشت سیستان ایجاد شده یا خودرو است، تحت تأثیر قرار خواهد داد و وقتی پوشش به سمت زوال باشد، حتماً فرسایش بادی در منطقه بیشتر خواهد شد.

چرا افغانستان چنین اقدامی را در دستور کار قرار داده است؟ آیا افغانستان چنین برنامه‌ای دارد یا می‌توان آن را برنامه طالبان محسوب کرد؟

دو بحث مطرح است. یکی اینکه پای مداخلات خارجی و کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مثل کشور‌های عربی و ترکیه در میان است و می‌خواهند با ایران تسویه‌حساب زیست‌محیطی کنند. با توجه به مسئله ریزگرد و مخالفتی که ما با پروژه گاپ در ترکیه داریم، می‌خواهند امتیاز بگیرند یا بحث‌هایی که در غرب کشور آب‌ها را کنترل می‌کنیم، چه‌بسا کشور‌های دیگر هم چنین ایده‌ای داشته باشند که از طریق افغانستان یا طالبان به ما فشار بیاورند.

مورد دیگر اینکه طالبان با جهلی که دارد، تصور می‌کند با ساخت سد، اشتغال زودبازدهی ایجاد می‌کند و با اولویت دادن به کشاورزی زودبازده در منطقه می‌خواهد فوراً مهاجرانی که برمی‌گردند را اسکان دهند و اشتغال ایجاد کنند؛ بنابراین به مسائل بلندمدت محیط‌زیستی فکر نمی‌کنند و می‌خواهند اراضی کشاورزی را توسعه دهند. طالبان هم تنها اهرمی که می‌تواند از ایران امتیاز بگیرد این است که منابع آب را کنترل کنند و ایران را به آب افغانستان نیازمند کنند.

کمااینکه ما هم در مورد افغانستان و مراودات دوطرفه می‌گوییم کاش قبل از این ترانزیت را انجام می‌دادیم و خط آهن را می‌کشیدیم، گمرک مرزی را توسعه می‌دادیم یا انرژی‌های نو را در سیستان توسعه می‌دادیم و افغانستان را به خط آب و برق و ترانزیت وابسته می‌کردیم که می‌توانستیم الان آب بگیریم. آن‌ها هم از این نقطه ضعف ما استفاده می‌کنند که برای اینکه چانه‌زنی کنند، حق ترانزیت کمتری بپردازند یا به منابع انرژی دسترسی داشته باشند، بهترین کار این است که منابع آب را به رایگان به ما ندهند. مداخلات خارجی را هم رد نمی‌کنم.

بحث دیگر اینکه افغانستان در دوره‌ای که طالبان وارد شدند، نیرو‌های متخصص‌شان از کشور فرار کرده و انسجام تشکیلاتی سدسازی‌شان از بین رفته بود تا حدی سدسازی را متوقف کردند و در زمینه احداث کانال‌ها و توسعه اراضی کشاورزی تلاش کردند. اما دوباره کشور‌های خارجی متوجه هستند که افغانستان بازار خوبی است و می‌توانند برگردند، برخی متخصصان‌شان هم احتمالاً برگشته‌اند و دوباره روی موضوع سدسازی تمرکز کرده‌اند. ضمن اینکه همه کشور‌های خارجی که در افغانستان مطالعه و کار کرده‌اند از گذشته برنامه‌شان این بوده که این سد‌ها ساخته شود، کما اینکه نقشه اجرایی سد بخش‌آباد و کمال‌خان را که مربوط به ۵۰ تا ۶۰ سال قبل (۱۹۶۴) بوده، پیدا شده و شرکت‌های خارجی، مهرشان پای این نقشه‌ها است که آن سال‌ها طراحی کرده‌اند. افغانستان یا آن کشور‌ها احتمالاً به این نتیجه رسیده است که برای کسب منفعت و توسعه هژمونی‌شان به افغانستان برگردند و در این شرایط کار کنند.

اکنون که ایران به‌واسطه عدم تخصیص حقابه، با طالبان دچار چالش جدی است، چگونه می‌توان افغانستان را مجاب به پرداخت حقابه ایران کرد؟

خیلی‌ها می‌گفتند طالبان نیامده که بماند، آمده که تخریب کند و با تبعیضات قومی‌ای که دارند دنیا آن‌ها را به رسمیت نخواهد شناخت، اما به نظر من طالبان در افغانستان برای ماندن آمده‌اند و برنامه‌های بلندمدت دارند. هم در تعامل با همسایگان و هم اینکه به‌نوعی خودشان را به همسایگان بشناسانند و متقاعدشان کنند که نیروی جدی‌ای وارد افغانستان شده و حاکمیت افغانستان مستقل و بااقتدار است؛ بنابراین بسیاری از کار‌هایی که می‌کنند از این موضع است که گربه را دم حجله بکشند و خودشان را بشناسانند که ما تعارف نداریم. اینکه ما چطور با این‌ها تعامل کنیم به نظر می‌آید حاکمیت تا حد زیادی متوجه شده، اما اولویت‌ها متفاوت است. الان اولویت امنیتی و خروج آمریکا از افغانستان مطرح بود و بعد نفع مالی یا بحث حقابه.

خوشبختانه این درک در دولت به وجود آمده و در هیئتی که آمدند هم دیدیم این‌ها را به تهران، اصفهان و چابهار بردند و در مقابل خواسته‌های افغانستان و تأمین نیازهایشان، چیزی که ایران می‌خواست بحث حقابه در صدر مذاکرات بود. به نظرم تعامل با افغانستان می‌تواند خیلی کارگشا باشد، چون در مورد مخاصمه تقریباً همه راه‌ها را رفتیم و آقای رئیس‌جمهور حتی تهدید کرد، اما خیلی جواب نداد.

راه‌های خودمان را برای تأمین آب می‌رویم که محتاج افغانستان نباشیم و به نظرم از این موضع می‌شود مسئله دوجانبه ایران و افغانستان را دید که تا حدی استقلال‌مان را از نظر آبی به دست می‌آوریم و افغانستان هم متوجه است که ما این کار را می‌کنیم؛ بنابراین با توجه به مجموع برنامه‌های دولت با بحران آب روبه‌رو نشده و نخواهیم شد.

برای اینکه بتوانیم به حقابه برسیم باید با افغانستان تعامل کنیم و مراودات مرزی دوطرفه باید برقرار باشد و به استقلال آبی حداقل در حد آب شرب در داخل کشور دست پیدا کنیم. گرچه من معتقد به پروژه‌های کلان آ‌بی دریای عمان نیستم که شکست‌خورده است، اما تأمین آب از غرب سیستان و برداشت از چاه‌هایی که در حوضه سیستان وجود دارد، می‌تواند کارا باشد. یا جلوگیری از انتقال آب زابل به زاهدان تا حداقل ناف زاهدان از منابع آبی سیستان بریده شود.

امیدوارم که حداقل تنش آبی در حد آب شرب در منطقه پایین بیاید. ولی درک شرایط مردم از طرف حاکمیت مهم است. معیشت و ریزگرد‌ها که بر سلامت مردم تأثیرگذار است، خیلی مهم است. باید با هر ابزاری که شده، مسئله حقابه را با افغانستان حل کنند و هم توجه داشته باشند که بعضی اقدامات افغانستان دیگر دوستانه نیست؛ بنابراین نباید از افغانستان در مورد حقوق محیط‌زیست که در حد حقوق بشر است، بگذرند. درست است که همسایه ماست و باید تعامل کنیم، درست است که دشمن مشترکی مثل آمریکا از دید حاکمیت داریم که افغانستان و طالبان می‌تواند به ما کمک کند، اما اقدامات افغانستان تأثیرات بلندمدت دارد، یعنی اگر می‌خواهد هامون را از حقابه‌اش محروم کند، بسیاری از گونه‌ها برای همیشه در این منطقه از بین خواهند رفت.

بسیاری از مشکلات روانی و تنفسی و گوارشی و بیماری‌های چشمی همراه مردم خواهد بود و نمی‌شود چشم‌پوشی کرد. حتی شاید مجبور باشیم برخی از روستا‌ها را جابه‌جا کنیم. شاید نتوانیم به موقع از فرودگاه استفاده کنیم. قطعاً مردم به فکر مهاجرت خواهند افتاد. این‌ها اتفاقاتی نیست که حاکمیت چشم‌پوشی کند. حتماً باید در این زمینه‌ها به مجامع بین‌المللی شکایت شود، گرچه ممکن است الان شکایت را پیگیری نکنیم، اما اینکه این قضیه مستند شود و از طرف حاکمیت جدی گرفته شود، مطالبه جدی مردم و کارشناسان ماست. به‌عنوان جمع‌بندی باید بگویم تعامل اقتصادی، قوی کردن و استقلال در حد آب شرب در داخل کشور، وابسته کردن افغانستان با ایجاد زیرساخت‌ها مثلاً سرعت دادن به انتقال گاز و توسعه گمرک، سرعت دادن به ساخت راه‌آهن، اتمام بزرگراه چابهار- میلک و… می‌تواند راه‌حل باشد.

باید مسائل زیست‌محیطی را در صدر موضوعات جدی در نظر بگیریم. متأسفانه اشتباه مهلکی که خیلی‌ها دارند این است که فقط روی ۸۵۰ و ۸۲۰ میلیون مترمکعب حقابه تأکید دارند، در‌ حالی که الان حقابه زیست‌محیطی اولویتش از حقابه شرب خیلی بیشتر است. ممکن است شرب را با بطری آب معدنی تأمین کنیم، اما اگر محیط‌زیست پایداری نداشته باشیم، کسی نمی‌تواند در منطقه بماند. ضمن اینکه پایداری محیط‌زیست در سیستان که هزار روستا دارد، به معیشت مردم گره خورده و پایداری محیط‌زیست می‌تواند به معیشت مردم کمک کند.

حتی اگر دولت بخواهد برای تأمین معیشت مردم کارخانه یا کار صنعتی در منطقه انجام دهد، باز هم پایداری زیست‌محیطی و تثبیت اکولوژیک اهمیت دارد، چون صنعت نمی‌تواند در شرایط گردوغبار و تپه‌های ماسه‌ای دوام بیاورد. مورد دیگر برخورد منطقی و قانونی با افغانستان است. ایران می‌تواند از طریق کنوانسیون‌های بین‌المللی شکایت کند یا از طریق جذب همیار و همکار این کار را انجام دهد. ایران می‌تواند با برخی از کشور‌های اروپایی یا محیط‌ زیستی دنیا رایزنی کند که افغانستان را متقاعد کنند به اینکه منبعی که گردوغبار تولید می‌کند، تأثیرات جهانی دارد.

بیماری‌هایی که به دلیل گردوغبار رخ می‌دهد می‌تواند اثرات جهانی داشته باشد. مثلاً بیماری سل را در کشور ریشه‌کردن کردیم، اما متأسفانه بیشترین میزان سل مقاوم به درمان در سیستان وجود دارد و بعد از آن گلستان که آن هم به خاطر سیستان بوده است. اینکه بیماری‌های سنتی دوباره احیا شود، نطقه‌ضعف جهانی در بُعد بهداشت در دنیا است که از این جهت هم باید به آن اهمیت داد.

خلیج فارس: پزشکی ایران، جزو حوزه‌هایی است که حاکمیت، وقتی می‌خواهد تفاوت خود را با نظام و رژیم قبلی نشان بدهد، همواره به آن ارجاع می‌‌دهد. انصافا هم که در این حوزه رشد خوبی داشته‌ایم و از پزشکان عاریتی بنگلادشی و پاکستانی و هندی پیش از انقلاب، حتی کارمان به پذیرش گردشگر سلامت هم رسیده است. این‌ها خیلی خوب است؛ چرا که نفعش به مردم می‌رسد. اما، نشانه‌هایی از یک اتفاق تلخ در حال خودنمایی است؛ این‌که آفت به جان نظام پزشکی ایران افتاده و بیم آن می‌رود که ما را به همان مشکلات پیش از انقلاب دچار کند. اما ماجرا چیست؟

چه بلایی سرمان خواهد آمد؟
مهاجرت متخصصان و فوق متخصصان حوزه پزشکی، چه بلایی می‌تواند سر ایرانیان بیاورد؟ محمدرضا میرزا آقایان، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی در گفتگو با مهر در این باره گفته است:«کمبود جراح قلب کودکان در کشور معضلی بزرگ در حوزه پزشکی کودکان است. کمبودهای موجود در سیستم درمانی کشور در کنار منافع کم حضور در این رشته و البته مهاجرت پزشکان، از مهم‌ترین علل مشکلات موجود در حوزه جراحی قلب کودکان است که باعث از دست رفتن کودک بیمار به دلیل عدم انجام اقدامات درمانی به موقع می‌شود». سالانه بیش از یک میلیون تولد در ایران داریم. حداکثر 10 هزار نفر آن‌ها بیماری قلبی دارند. حالا اگر تنها یک‌چهارم آن‌ها در سال اول نیاز به خدمات جراحی قلب داشته باشند، یعنی 2500 جراحی قلب. به گفته این متخصص جراحی قلب کودکان، چنین توانی در کشور وجود ندارد و به همین دلیل نظام درمان قادر نیست همه این کودکان را به موقع نجات دهد.

درآمدی که اندازه راننده اسنپ هم نیست
علاوه بر این، ورود دانشجویانی که دوره عمومی پزشکی را به پایان رسانده‌اند برای ورود به شاخه‌ها و گرایش‌های تخصصی پزشکی، بسیار خطرناک و در برخی رشته‌ها نزدیک به صفر شده است! دلیلش هم خیلی ساده است؛ طرف با خودش فکر می‌کند که چرا باید این همه عمر بگذارم و در نهایت، یک درآمد معمولی داشته باشم؟ مثلا همین جراحی قلب کودکان را در نظر بگیرید. به قول میرزا آقایان، در این رشته منافعی که مثلا در رشته جراحی قلب بزرگسالان وجود دارد، نیست. ضمن‌این‌که کمبودهای زیادی در مراکز درمانی وجود دارد که این پزشکان باید به دوش بکشند. وقتی یک پزشک عمومی توئیت می‌زند که درآمد او، به اندازه یک راننده اسنپ هم نیست و تصمیم دارد شغلش را عوض کند، دیگر چه باید گفت؟

چاره دیگری می‌ماند؟
شکوفه.ق که تازه دوره هفت‌ساله پزشکی را به پایان رسانده و حالا از نظر نظام‌پزشکی یک پزشک محسوب می‌شود، طرحش را به تازگی آغاز کرده است. او که در حال گذراندن دوره‌های تزریق بوتاکس است، به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «هفت سال وقت گذاشته‌ام، بچه‌ام را تنها گذاشته‌ام و شب‌ها شیفت اجباری رفته‌ام. الان چقدر می‌دهند؟ 10 میلیون، کم و زیاد. تازه با کلی شیفت و … . به یکی از درمانگاه‌ها زنگ زده‌ام، می‌گوید ساعتی 40 تومن بیا این‌جا. فکر کنین پزشک مملکت ساعتی 40 تومن؟ اندازه حقوق یک کارگر معمولی هم نیست. در حالی که می‌دانم درآمد کسانی که وارد حیطه عمل‌های زیبایی و بوتاکس و … می‌شوند، خیلی بالاتر است. چاره دیگری می‌ماند؟» سوالش دقیق است؛ حقیقتا چاره‌ای نمی‌ماند.
سالانه بیش از یک میلیون تولد در ایران داریم. حداکثر 10 هزار نوزاد بیماری قلبی دارند. حالا اگر تنها یک‌چهارم آن‌ها در سال اول نیاز به خدمات جراحی قلب داشته باشند، یعنی 2500 جراحی قلب و چنین توانی در کشور وجود ندارد؛ همان‌گونه که رئیس‌کل نظام پزشکی نیز گفته است: در آینده جراح قلب اطفال نخواهیم داشت

شأنی که رعایت نمی‌شود
بحث‌های مالی، البته در جای خود بسیار مهم هستند؛ اما بحث‌ مهمتر دیگر، این است که شأنیت و جایگاه پزشکی در کشورمان دیگر مثل گذشته ارج نهاده نمی‌شود.

دیروز نیز رئیس کل سازمان نظام پزشکی در این باره گفت: «هشدار می‌دهم که تنه تنومند پزشکی کشور دارد دچار آفت می‌شود. ما این آفات را می‌بینیم؛ مسئولین بیایند و در بازدید‌های میدانی مشکلات را ببینند.» او درباره چالش کمبود جراح اطفال افزود: «مسئولین با نظارت میدانی در بیمارستان‌ها بررسی کنند تا ببینند چرا ما جراح قلب اطفال در آینده نخواهیم داشت؟ نماینده مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی بروند و وضعیت جراحان قلب اطفال کشور را در همین بیمارستان شهید رجایی و مرکز طبی اطفال از نزدیک بررسی کنند و از پزشکان بپرسند چرا از تخصص جراحی قلب کودکان استقبال نمی‌کنند؟».

تا پیش از این، شهروندان منطقه برای خدمات پزشکی با کیفیت به ایران مراجعه می‌کردند، اما به دلیل موج فزاینده مهاجرت پزشکان ایرانی، این ایرانیان هستند که ترجیح می‌دهند به کشورهایی مثل ترکیه بروند؛ تا جایی که مراکز درمانی این کشور حتی مترجم فارسی‌زبان و … هم دارند و قصد دارند که مراکزی در ایران برای اطلاع‌رسانی ایجاد کنند

از گود استندینگ تا خداحافظی همیشگی
نتیجه این نحوه برخورد با بدنه پزشکی مملکت، چه می‌شود؟ به گفته حسین‌علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجلس، «در دو سال اخیر نزدیک به ۱۰ هزار پزشک که عمده آنها افراد متخصص و فوق تخصص بوده‌اند گواهی گود استندینگ دریافت کرده‌اند و این می‌تواند رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی ما را در بسیاری از رشته ها در سالهای آینده از نیروی انسانی خالی کند. بسیاری از این افراد به علت امکان دریافت حقوق‌های بسیار بالا در کشورهای حوزه خلیج فارس حتی فکر مهاجرت به کشورهای اروپایی را هم نمی‌کنند و به کشورهایی مثل عمان و امارات مهاجرت می‌کنند، به گونه‌ای که  کشورهای عربی به مقصد اصلی مهاجرت پزشکان ایرانی تبدیل شده است. متاسفانه روند قانونگذاری در این حوزه در مجلس مطابق با شرایط روز جامعه نیست و ما باید در مجلس برای بهبود این وضعیت یک تصمیم جدی اتخاذ کنیم».

نگاه کج ترکیه به بیماران ایرانی
پس مشکل اول این‌جاست که بخشی از پزشکان زبده خودمان را از دست می‌دهیم. یعنی برای بخشی از عمل‌های جراحی و …، پزشک متخصص نداریم و به گفته بعضی‌، باید باز هم نیازمند پزشکان خارجی شویم. اما از سوی دیگر، اتفاق تلخی هم در شرف وقوع است: خیز برداشتن کشورهایی چون ترکیه، برای جذب بیماران ایرانی. چندی پیش ایندیپندنت فارسی در این باره نوشت:«در حالی‌ که موج فزاینده مهاجرت پزشکان و کادر درمان از ایران ادامه دارد، برخی گزارش‌ها از افزایش شمار سفرهای درمانی ایرانیان به کشورهای همسایه خبر می‌دهند. در پیوند با این موضوع، اویگار اوستون، معاون مدیر بازرگانی بیمارستان مدی‌پول مگا در ترکیه، ادعا کرد که ایرانی‌ها برای دریافت خدمات درمانی باکیفیت و قابل‌اعتماد بیمارستان‌های ترکیه را ترجیح می‌دهند.»

شکوفه.ق که تازه دوره هفت‌ساله پزشکی را به پایان رسانده، در حال گذراندن دوره‌های تزریق بوتاکس است. او به «توسعه ایرانی» می‌گوید: «هفت سال وقت گذاشته‌ام و با کلی شیفت اضافه 10 میلیون تومان می‌دهند. اندازه حقوق یک کارگر معمولی هم نیست. در حالی که می‌دانم درآمد کسانی که وارد حیطه عمل‌های زیبایی و بوتاکس و … می‌شوند، خیلی بالاتر است. چاره دیگری می‌ماند؟»

این رسانه از قول دیگر متولیان سلامت در ترکیه، افزایش بیماران ایرانی در این کشور را نسبت به سال گذشته 40 درصد ذکر و اضافه کرده است: تا پیش از این، شهروندان منطقه برای خدمات پزشکی با کیفیت به ایران مراجعه می‌کردند، اما به دلیل موج فزاینده مهاجرت پزشکان ایرانی، این ایرانیان هستند که ترجیح می‌دهند به کشورهایی مثل ترکیه بروند؛ تا جایی که مراکز درمانی این کشور حتی مترجم فارسی‌زبان و … هم دارند و قصد دارند که مراکزی در ایران برای اطلاع‌رسانی ایجاد کنند.

آینده تاریک است
بله، مهاجرت 6500 پزشک که فقط 2300 نفرشان متخصص بوده‌اند تنها در سال 1401، شوخی نیست؛ آن‌هم در حالی که سالانه به طور متوسط فقط پنج هزار پزشک در ایران فارغ‌التحصیل می‌شوند. کار به جایی رسیده که رصدخانه مهاجرت ایران، جمعیت پزشکان ایرانی شاغل و ساکن در کشورهای پیشرفته را 10 هزار تن ذکر کرده است. ظاهرا لاری‌پور، سخنگوی نظام‌پزشکی بیراه نمی‌گوید که، زمانی می‌رسد که حاکمیت، باید پزشک گدایی کند‍!

منبع: توسعه ایرانی-ابراهیم فاطمی