خلیج فارس:عدم جسارت تصمیمگیری در مسائل جاری و مهم کشور به خصوص از ناحیه رئیسجمهور، این روزها بیش از پیش مورد توجه قرار میگیرد.
به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فرارو، احتمالاً آنچه باعث میشود بحران تصمیمگیری یا به تعبیری شرایط ناتوانی در تصمیمگیری خود را بیشتر از قبل نشان دهد، پشت سر گذاشتن جنگ ۱۲ روزه، به وجود آمدن شرایط نه جنگ نه صلح، مطالبات داخلی، مسائل اجتماعی، مشخص نبودن مسیر پیش رو و تاکید تحلیلگران و اهالی سیاست بر بازنگری در سیاستهای کشور باشد. بازنگریهایی که نیازمند اتخاذ تصمیم است. برخی برای توصیف این شرایط کشور، میگویند سیاست فعلی ایران بر اساس این مثل قدیمی پیش میرود: «از این ستون به آن ستون، فرج است.»
در چه نقاطی به تصمیمگیری نیاز داریم؟
بیش از هر نهاد و جایگاه دیگری، دولت مسعود پزشکیان خود را در شرایط ناتوانی در تصمیمگیری نشان میدهد. هیچ نشانهای از سوی دولتمردان و دولتزنان مسعود پزشکیان دیده نمیشود که از تصمیمگیری خبر بدهد. مثلاً در موضوع حجاب، رئیسجمهور، معاون زنان یا سخنگو همواره بر این موضوع اشاره میکنند که موضوع حجاب چیزی نیست که با اجبار حل شود و مسئلهای فرهنگی است. اما تکرار این اظهارنظرها، به تصمیمگیری پیوست نشده است. قانون عفاف و حجاب نیز با نظر و دستور دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی متوقف شد و ابلاغ نمیشود. مسیر جایگزینش نیز مشخص نیست. در موضوعی مانند حجاب، یک طرف خواستار تصمیمگیری برای برخورد و تشدید محدودیتهاست و یک طرف خواستار تصمیمگیری برای تجدیدنظر در سیاستهای پیشین است.
در موضوع فیلترینگ نیز همین شرایط حاکم است. اما در عمل و در جایگاه تصمیم، هیچ کدام از این اتفاقات رخ نمیدهد و فارغ از درست یا نادرست بودن تصمیم و نتیجه آن، اصل تصمیم گرفته نمیشود. تحلیلگران بر این باورند که نظام تصمیمگیری در ایران با توجه به در همتنیدگی وظایف و تکالیف در سطح حکمرانی، همپوشانی و موازیکاریها و سیستم پیچیده بوروکراتیک، با بحران مواجه است. یک نمونه از آن را میشد در اظهارات دو هفته قبل محمدجعفر قائمپناه، معاون اجرایی رئیسجمهور یافت: «ما میتوانیم رفع فیلترینگ را پیشنهاد بدهیم و فشار بیاوریم اما تصمیمگیری در اینباره بر عهده شورای عالی فضای مجازی است.»
مرور مواضع، اخبار، اظهارات، تحلیلها و نظرات رسمی و غیررسمی نشان میدهد که ایران حداقل در دو حوزه داخلی و خارجی، به تصمیمگیری در این حوزهها نیاز دارد:
حوزه خارجی
مذاکره با آمریکا به صورت جامع یا موردی، سیاست مقاومت در برابر غرب، موضوع تحریمها / سیاست هستهای، حرکت به سمت تسلیحات، ادامه برنامه فعلی، بازسازی تاسیسات غنیسازی، از سرگیری فعالیتها یا کنار گذاشتن برنامه و یافتن مسیرهای جایگزین همکاری / اعلام پایان یافتن امکان تعامل و مذاکره با آمریکا و حرکت کامل به سمت شرق، برنامهریزی اقتصادی و جذب سرمایه از چین و روسیه برای بازسازی زیرساختها و … / سیاست منطقهای و حمایت از گروههای مقاومت، بازنگری در سیاستهای پیشین و تمرکز بر ارتباط با دولتهای منطقه / منازعه فلسطین و جایگاه ایران در این منازعه / جایگاه ایران در منطقه و نظام بینالملل و … .
حوزه داخلی
موضوع حجاب، بازنگری کامل در سیاستها و اقدامات دهههای گذشته، طراحی اقدامات فرهنگی و تبیینی طبق گفته رئیسجمهور یا تعیین چارچوبهای جدید و ادامه اقدامات پیشین / محدودیتهای اجتماعی و آزادیهای فردی / فیلترینگ گسترده در استفاده از اینترنت، نزدیک کردن نگاه سامانه حکمرانی به استانداردهای جامعه و کم کردن شکاف میان دو طرف، توجه به نیازها و خواست بخشهای مختلف جامعه یا ادامه سیاستهای پیشین / طراحی و اجرای برنامههای راهبردی اقتصادی با توجه به شرایط معیشتی مردم، مسئله مسکن، کالاهای اساسی، ارز / اصلاح ساختاری بودجه، حذف ردیفهای غیرضروری و … .
۴ موضع متفاوت اما مشترک
اگر در میان تحلیلها و اظهارات اهل سیاست در بازههای مختلف زمانی جستجو کنیم، گریزهایی مستقیم و غیرمستقیم به موضوع ناتوانی در تصمیمگیری زده شده است. هرچند تحلیلگران و رسانهها با توجه به خط سیاسی و جهانبینی خاص خود به این موضوع میپردازند.
اول آذرماه امسال، در مقدمه یادداشتی که خبرگزاری فارس منتشر کرد، آمده بود: «بررسی مسیر توسعه در ایران نشان میدهد که چالش اصلی کشور نه کمبود منابع و استعداد و نه صرفاً فشارهای سیاسی و خارجی است؛ بلکه اختلال در سیستم تصمیمگیری و ناتوانی در ساختن ساختارهای پایدار حکمرانی عامل اصلی توقف توسعه بوده است.»
سایت اصولگرای بولتننیوز، ۱۰ آذر اینگونه نوشت: «یکی از مهمترین نشانههای کارآمدی حکمرانی در عصر جدید، قدرت تصمیمگیری بهنگام است. در دولتها و سازمانهایی که تصمیمگیری با تعلل، موازیکاری، محافظهکاری یا ترس از تبعات همراه باشد، نهتنها راهحلها دیر میرسند، بلکه فرصتهای بزرگ نیز از دست میروند.»
روزنامه اصلاحطلب هممیهن هم در شماره ۱۱ آذر خود آورد: «بخش عمدهای از معضلات و مشکلات امروز گریبانگیر جامعه و ساختار حاکمیتی، برآمده و ملهم و معطوف به فقدان شجاعت و جسارت در تصمیمگیریهای بهنگام و سنجیده در بزنگاههای حساس و کلیدی است.»
شهریور گذشته، زمانی که موضوع اسنپبک و تمدید ۶ ماهه تحریمهای شورای امنیت مطرح بود، سید حمزه صفوی، استاد مطالعات منطقهای دانشگاه تهران در گفتگویی پیشنهاد کرد: «تصمیمی که قرار است ۶ ماه دیگر بگیریم را الان بگیریم. حالا گیریم که ۶ ماه اسنپبک تمدید شد؛ سوال اصلی این است که چه کار میخواهی بکنی؟ همان کاری که آن موقع میخواهی بکنی را الان تصمیمش را بگیر. از سیاست از این ستون به آن ستون فرج است برداریم.»
با مرور چهار نظر از پایگاههای فکری متفاوت، این سوال مطرح میشود: «تصمیمگیری تا چه اندازه اهمیت دارد که همه راهها به آن ختم میشود؟»