خلیج فارس:افرادی که خارج نظام ارجاع در بخش خدمات پزشکی خانواده به مراکز درمانی مراجعه کنند، باید ۱۰۰ درصد هزینه‌های درمانی را خودشان پرداخت کنند و مشمول هیچ پوششی نمیشوند. در نگاه اول یعنی پرداخت هزینه‌های بیشتر برای مردم، اما اگر دقیقتر به متن قانون برنامه هفتم توسعه نگاه کنیم، متوجه میشویم که با اجرای طرح پزشکی خانواده و نظام ارجاع، هزینه‌های درمان برای مردم به صفر میرسد.
به گزارش«خلیج فارس» به نقل از ایران، دکتر علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت در اینباره می‌گوید: «از آنجایی که هنوز طرح پزشکی خانواده اجرایی نشده است، فرانشیز پرداختی در بخش پاراکلینیک و داروخانهها برای مردم ۳۰ درصد است، اما با اجرای این طرح، افرادی که از طریق نظام ارجاع به مراکز درمانی مراجعه کنند در بخش پاراکلینیک و داروخانه حدود ۱۵ درصد فرانشیز پرداخت خواهند کرد. حالا افرادی که خارج از نظام ارجاع مراجعه کنند، طبق قانون برنامه هفتم توسعه، باید ۱۰۰ درصد هزینهها را خودشان پرداخت کنند. در حوزه بستری هم افرادی که از مسیر ارجاع به مراکز درمانی می‌آیند فرانشیز آن‌ها در بخش دولتی صفر خواهد بود، اما خارج از نظام ارجاع، هزینه‌های درمان برعهده بیماران است.»
طرح پزشکی خانواده برای اولین بار حدود ۱۹ سال پیش در قانون برنامه توسعه چهارم مطرح شد تا روند درمان مردم نظام‌مند شود و بار مالی مردم در مواجهه با بیماریها کاهش یابد.
دولت‌های مختلف آمدند و رفتند، اما این طرح آن طور که باید در کشور اجرایی نشد. کارشناسان معتقدند، برنامه پزشکی خانواده که در استان‌های فارس، مازندران و روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر در سالهای گذشته اجرایی شد، در هیچ نقطه‌ای از کشور به طور کامل شکل نگرفت و آن طور که مدنظر کارشناسان حوزه سلامت بود، بازدهی نداشت، به همین دلیل مسئولان وزارت بهداشت معتقدند این برنامه باید دوباره و با نگاه جدیدی تعریف شود.
شبکه سلامت سه جزء دارد که خانههای بهداشت خط اول آن است، مطب‌ها و کلینیک‌های تخصصی سطح دوم و بیمارستان‌ها در سطح سوم قرار دارند. بنابراین زمانی که از شبکه صحبت می‌کنیم، فقط نباید به خانههای بهداشت توجه شود، بلکه باید سه سطح را در نظر بگیریم. موضوعی که دکتر رئیسی هم به آن اشاره میکند و می‌گوید: «تاکنون موفق به اجرای پزشکی خانواده نشده‌ایم و اکنون قرار است این طرح در بستر شبکه آغاز شود؛ یعنی سطوح دوم و سوم هم درگیر آن باشد.
امسال در فاز اول اجرای برنامه پزشکی خانواده این فرآیند برای ۳۰میلیون جمعیت روستایی و شهری زیر ۲۰ هزار نفر کامل اجرا می‌شود. حتی برای استان فارس و مازندران هم باید تعیین تکلیف شود تا اجرای برنامه در این دو استان هم ناقص پیش نرود، به همین دلیل در حال برنامهریزی برای درگیر کردن سطوح دوم و سوم خدمات در این دو استان هستیم.»
سلامت ۳۰ میلیون ایرانی نظام‌مند می‌شود
دکتر کوروش اعتماد سرپرست مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت نیز درباره جزئیات این طرح توضیح می‌دهد: «بر اساس مصوبه دولت در سال ۱۴۰۴ برای تعرفههای درمانی مقرر شده است افرادی که از طریق پزشکی خانواده و نظام ارجاع خدمات درمانی را انجام دهند، تعرفه برخی خدمات همچون ویزیت و پاراکلینیک برایشان صفر می‌شود و افرادی که خارج از این نظام برای دریافت خدمات درمانی به مراکز دولتی مراجعه کنند، باید ۱۰۰ درصد هزینهها را پرداخت کنند. اینها مواردی است که باعث تقویت پزشکی خانواده می‌شود.
برای اینکه در نظام ارجاع بتوانیم زمان نوبت‌دهی مناسبی داشته باشیم و ظرفیتهایمان را برایش آمادهسازی کنیم، ایستگاهی در مراکز ایجاد می‌شود تا مردم با مراجعه به آن‌ها اطلاعات کافی از زمان نوبت و پزشک معالج خود را دریافت کنند. به همین دلیل هدفگذاریمان برای روستاییان، عشایر و شهرهای با جمعیت زیر ۲۰ هزارنفر است که در این گام بالغ بر ۳۰ میلیون نفر می‌شوند و در مسیر نظام ارجاع قرار خواهند گرفت.»
سرپرست مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت با اشاره به اینکه در خدمات شهری که در گامهای بعدی وزارت بهداشت قرار دارد، تعرفه سرانه پزشکی خانواده رشد حدود ۸۳ درصدی داشته است، می‌گوید: «سرانه از حدود ۲۰ هزار تومان به ۴۶ هزار تومان رسیده که این امر کمک میکند به غیر از حمایت از پزشکان عمومی در مراحل بعدی، نقصهایی را که در پوشش داشتیم نیز اصلاح کنیم. خوشبختانه در روستاها کمبود پزشک نداریم بلکه بیشتر نگرانی ما در سطح دو است و با تمهیداتی که برای آن در نظر گرفتیم، نوبت‌دهی و ارجاع به متخصص در مراجعات سرپایی در قالب پرونده الکترونیک را تقویت خواهیم کرد.
پزشکی خانواده چه برای مردم و چه برای ارائه‌کنندگان خدمت، قانونگذاری شده است که در نهایت، میتوانیم از لحظه اجرا، هم از سلامت مردم حفاظت کنیم و هم ازهزینه‌هایی که برای خدمات سلامت پرداخت می‌کنند؛ البته باید مراقب ارائه‌کنندگان خدمت در سطح دو و سه هم باشیم.»
بعضی از مردم وقتی بیمار می‌شوند، در قدم اول به پزشک متخصص یا فوق تخصص مراجعه می‌کنند، در صورتی که در گام اول تشخیص بیماری، پزشکان عمومی قرار دارند و اگر نیاز به تشخیص تخصصی یا داروهای تجویزی خاص باشد، پزشک عمومی فرد را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد. این روند در حال حاضر اجرا نمیشود، به همین دلیل مطب متخصصان و فوق تخصصها همیشه مملو از بیمارانی است که ممکن است اصلاً به تشخیص تخصصی نیازی نداشته باشند. اما با اجرایی شدن طرح پزشکی خانواده، روند درمان مردم نظام‌مند می‌شود و در گام اول پزشکان عمومی بیماران را معاینه می‌کنند و سپس اگر نیازی به پزشک متخصص بود به آن‌ها ارجاع داده می‌شوند.
بعد از اجرای این طرح، آمار مراجعه به مطب پزشکان متخصص یا فوق تخصص کم می‌شود که همین موضوع میتواند باعث نارضایتی آن‌ها شود. در همین مورد دکتر اعتماد می‌گوید: «تمهیداتی در نظر گرفتیم تا با مساعدت بانکهای عامل پرداختیها در انتهای ماه به پزشکانی که طرف قرارداد نظام ارجاع هستند، انجام شود. نکته بعدی نظام پرداختی ترکیبی است یعنی ساعتی که پزشک به بیمار اختصاص می‌دهد، تعداد مراجعه‌کنندگان و کیفیت معاینات برای پرداختی به پزشک لحاظ خواهد شد تا نگرانی برای پزشکان متخصص از لحاظ کم شدن تعداد مراجعه‌کنندگانشان وجود نداشته باشد.»
کاهش تجویزهای غیرضرور
اجرای طرح پزشکی خانواده و رواج آن میان مردم کمی زمان می‌برد، اما این روند کاهش بارمالی اضافی برای افراد در مسیر نظام ارجاع را به همراه دارد. هزینههایی مثل آزمایشهای غیرضروری یا قرص و دارویی که پزشکان تجویز می‌کنند.
سرپرست مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت با تأکید بر کاهش هزینه‌های درمانی مردم توضیح می‌دهد: «تمام خدمات به مردم در قالب پرونده الکترونیک قرار میگیرد که نظارتهای وزارت بهداشت را روی دستورالعمل‌ها بیشتر و صد درصدی میکند و همین موضوع باعث کاهش تجویزهای غیرضروری می‌شود. به عنوان مثال تجویز آنتیبیوتیکها باید کنترل شود تا بتوانیم جلوی مقاومت میکروبی شهروندان را بگیریم یا برخی از تصویربرداریهای غیرضروری که اشعه آن آسیبزاست، باید کنترل شوند.»
به گفته او، بودجه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای اجرای طرح پزشکی خانواده حدود ۳۰ همت است که گام اول این طرح روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر هستند.
مردم برای ورود به این مسیر درمانی چه کار کنند؟
دکتر اعتماد با اشاره به اینکه در آغاز اجرای برنامه پزشکی خانواده به گروه هدف اطلاعرسانی خواهیم کرد، بیان میکند: «مراکزی که مردم باید مراجعه کنند در اطلاعرسانیهایی معرفی خواهند شد، همچنین این مراکز از طریق نرمافزارهایی که نقشههای شهری یا روستایی را نشان میدهند، قابل رصد کردن است.
گروههای سنی مختلف، مشمول بستههای خدمتی رایگان می‌شوند تا برای تشخیص زودهنگام بیماریها و معاینات دورهای وارد چرخه شوند. اگر افراد وارد دریافت خدمات شوند، معاینات دورهای توسط همکار مراقب سلامت و پزشک عمومی در مراکز خدمات جامعه سلامت انجام می‌شود. حال افرادی که مثلاً بیماریهای مزمن مثل دیابت دارند، سالی یکبار توسط متخصص داخلی ویزیت شوند که همه این فرآیندها باید در سیستم انجام شود.
برای بیماران وقت گرفته می‌شود و فرانشیز ویزیت و آزمایشهایشان نیز صفر محاسبه می‌شود. آن زمان میتوانند داروهایی که برایشان تجویز می‌شود و گران قیمت هم هستند، با حداقل فرانشیز دریافت کنند. همه اینها را در کنار تشخیص زودرس بیماری، کنترل بموقع و کاهش عوارض بیماری بگذارید.»