روزنامه جوان

خلیج فارس: روزنامه جوان در مطلبی از افزایش احتمال تعطیلی شنبه ها انتقاد کرد.

این روزنامه نوشت: دین برای زمان اهمیت ویژه قائل است. اسلام به برخی زمان‌ها نگاه ارزشی دارد. عناوینی، چون «شب قدر، روز مبعث، عید غدیر، روز عاشورا، عید فطر، شب جمعه و روز جمعه» نشان از نگاه خاص اسلام به برخی از زمان‌ها و جانمایی خاص آن در زندگی انسان مسلمان دارد.

اساساً اسلام یکی از عناصر تنظیم‌گر در سبک زندگی اسلامی را زمان می‌داند. توجه به ساعات خاص، روز‌های هفته، روز‌های خاص در ماه، روز‌های خاص در سال همه گویای نوع نگرش اسلام به مقوله زمان است.

تجربه نشان می‌دهد هنگامی که دو روز تعطیل است، به طور طبیعی روز دوم به عنوان روز اصلی تعطیل قلمداد می‌شود. چه اینکه امروزه در تهران روز‌های پنج‌شنبه تعطیل است و مردم از آن به‌عنوان روز کار‌های عقب‌مانده استفاده می‌کنند و جمعه را تعطیل به‌معنای استراحت و تفریح به شمار می‌آورند. چهره عمومی شهر نیز جمعه را به عنوان روز تعطیل نشان می‌دهد.

تحولات فرهنگی هیچ‌گاه یک‌شبه رخ نمی‌دهد. ذهنیت اجتماعی آرام‌آرام شکل می‌گیرد. به امروز که ذهنیت عمومی جمعه را روز تعطیل می‌داند نگاه نکنید. تعطیلی شنبه به‌مرور زمان و طی یک دهه آینده موجب خواهد شد ذهنیت اجتماعی جمعه را از مدار و محور بودن تعطیلات خارج کند و جمعه نقشی را در زندگی بیابد که امروز پنج‌شنبه به‌عنوان روز نیمه‌کاری و کم‌کار هفته انجام می‌دهد.

جایگاه جمعه در فرهنگ اسلامی، اما جایگاه خطیری است. در اسلام جمعه محور بخشی از اعمال عبادی فردی و اجتماعی، رسیدگی‌های فردی و دینی به شمار آمده‌است. از صبح جمعه که با دعای ندبه و انتظار ظهور آغاز می‌شود تا ظهر جمعه که محل اجتماع مسلمین در نماز جمعه است. تا ده‌ها آداب فردی که برای جمعه تصویر شده‌است.

جمعه روز خاص و نماد اسلام است و به نوعی از شعائر اسلامی شناخته می‌شود. در برابر شنبه که نماد یهود است و یک‌شنبه که نماد مسیحیت است. ما نسبت به بعد نمادین روز‌ها غفلت داریم.

بعد نمادین دین یکی از عناصر هویت‌سازی دینی است. عنصر هویت‌ساز مرز شما با غیر شما و دیگری شما را تعیین می‌کند، اما غفلت از آن موجب درهم آمیختگی فرهنگی، هویت‌زدایی و عدم تشخص آن جامعه می‌گردد. ظاهر استدلال برای تعطیلی شنبه‌ها خیلی روشن و در نگاه ابتدایی مقبول است. باید برای تجارت خارجی خود را با ایامی که جهان در حال کار است، هماهنگ باشیم، اما نکته این است که مسئله را نباید سطحی دید.

مسئله فقط تعطیلی یک روز نیست، مسئله تغییر نظم اجتماعی است. نظم اجتماعی باید بر اساس یک منطق روشن تنظیم شود. تعطیلی شنبه‌ها یعنی محوریت نظم اجتماعی بر اساس منطق اقتصادی، اما تعطیلی جنبه تنظیم نظم اجتماعی براساس منطق فرهنگی است. اسلام برای حیات انسانی ارزش ویژه بر مدار حیات طیبه قائل است و نظم اجتماعی را نیز براین مدار سامان می‌دهد. (این بخش نیازمند توضیح و تبیین فنی و براساس روح شریعت است.)

در نامه اخیر اتاق بازرگانی ایران خطاب به مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم تعطیلی شنبه‌ها این است:

«اثربخشی اقدامات دولت برای افزایش ارتباط با سایر کشور‌های بلوک شرق و غرب و توسعه روابط تجاری و اقتصادی، در گرو پذیرش هر چه بیشتر استاندارد‌های اقتصاد جهانی است.»

این استدلال که باید خودمان را با نظم جهانی در حوزه اقتصاد تطبیق دهیم، آشناست. سال‌ها قبل طیفی سخن از جامعه جهانی می‌زدند، اما این جهان، جهانی است که امریکا و غرب محور آن هستند. حرکت به‌سمت استاندارد‌های مثلاً جهانی یعنی پذیرش گام‌به‌گام نظم غربی در حالی‌که امروز دنیا در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد در حال عبور از نظم فعلی و تک قطبی است.

تشکیل پیمان‌های مالی و اقتصادی بزرگ، چون پیمان شانگ‌های و بریکس، پیمان‌های مالی دو یا چندجانبه و دلارزدایی همه به‌معنای عبور از نظم موجود است. در چنین دوران عبور از نظم امریکایی سوق دادن کشور به سمت آن نوعی ارتجاع تمدنی است.

تأکید می‌کنم مسائل کلان را نباید اتمیک و نقطه‌ای دید، تعطیلی شنبه‌ها را باید در یک اتمسفر کلان فرهنگی، اجتماعی، ملی و بین‌المللی تحلیل کرد. پیامدها، روندها، آسیب‌ها و دیگر جوانب باید در این بستر تحلیل و بررسی شود. پس مسئله تنها تعطیلی یک روز نیست، مسئله تحول در رویکرد کلان جامعه، وجهه اجتماعی، پیام پنهان این تصمیم به ناخودآگاه جامعه است.

خلیج فارس: محمد مهاجری در اعتماد نوشت: روزنامه محترم جوان نوشته است اینکه در انتخابات به چه کسی رای بدهیم تقلیل دادن مقوله انتخابات است. از نظر این روزنامه انتخابات هدف‌های دیگری، چون امنیت‌آوری، استمرار نظام، ایستادگی مردم در برابر تحریم‌ها، وحدت ملی و تجدید میثاق با شهیدان دارد.

به نظر می‌رسد آنچه بیان شده – صرف‌نظر از درست یا نبودنش – از موضع فرانظام بیان شده. یعنی نویسنده با اوج‌گیری از کف جامعه، بر جایگاهی رفیع نشسته و از آنجا به صحنه می‌نگرد و طبیعتا برخی موضوعات مانند رای مردم و صندوق انتخابات را ریز می‌بیند. به علاوه اگر از منظر به انتخابات بنگریم در واقع باید بپذیریم اصولا مشارکت و صندوق رای و برگزیدن افراد، اصلا موضوعیت ندارد و صرفا طریقیت دارد. یعنی انتخابات صرفا راه و طریقی است برای رسیدن به امنیت و استمرار نظام و نظایر آن. خب فرض کنیم این ایده درست باشد.

در چنین فرضی، اگر هر وسیله‌ای فراهم شود که با آن، امنیت و وحدت ملی و استمرار نظام تضمین گردد، می‌توان انتخابات را تعطیل کرد و از همان روش مورد نظر به هدف متعالی خود دست یافت. اگر انتخابات را به درختی تشبیه کنیم که با هدف میوه دادن کاشته شده، از دیگر نعمت‌های آن مانند سایه‌اش می‌توان استفاده کرد. انتخابات هم می‌تواند علاوه بر آنکه اراده مردم را در انتخاب نامزد‌ها متجلی می‌کند، مایه امنیت و وحدت و استمرار نظام هم بشود، اما از منظر افرادی که پای صندوق رای حضور می‌یابند، انتخاب فرد یا افراد خاص برای تحقق یافتن خواسته‌های آنهاست. در واقع، آنچه کاملا موضوعیت دارد، رای آوردن نامزد خاص است. آنچه مدنظر نویسنده روزنامه مزبور (مهم نبودن یا کم اهمیت بودن انتخاب افراد) است همان چیزی است که در کره شمالی شاهدش هستیم. حکومت عده‌ای را به عنوان نمایندگان پارلمان به مردم معرفی می‌کند و شهروندان با یک رای آری یا نه به کل نامزد‌ها رای مثبت یا منفی می‌دهند.

آیا این روش، مطلوب نظام ماست؟ مرور قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین نشان می‌دهد، انتخاب فرد (در انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، خبرگان و شورا‌های شهر و روستا) محوری جز رای دادن به افراد ندارد. اتفاقا همین محوریت است که نقطه عزیمت کشور به سوی راهبرد‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی به حساب می‌آید.

در دوم خرداد ۷۶ انتخاب آقای خاتمی در برابر آقای ناطق، مسیر سیاسی کشور را تغییر داد. در ۸۴ و ۸۸ نیز همین اتفاق افتاد. در ۹۲ و ۹۶ نیز انتخاب شخص آقای روحانی، رای دادن به برجام بود. در ۱۴۰۰ قهر اکثریت مردم و رای دادن اقلیت به آقای رییسی با هدف کشاندن کشور به وضع موجود صورت گرفت. در واقع، خاتمی، احمدی‌نژاد، روحانی و رییسی، گرچه نماینده یک تفکر و رویکرد بودند، اما شخص خودشان موضوعیت داشتند. در بعضی دوره‌های مجلس، کاندیدا‌های متعددی فرضا در یک حوزه انتخابیه رقابت می‌کردند که بعضا وابسته به اصلاح‌طلبان یا اصولگرایان بودند.

اگر انتخاب فرد اهمیت نداشت، مردم می‌توانستند اسم یک جریان سیاسی را روی برگ رای بنویسند، اما عملا رای‌دهندگان، اسم افراد را روی برگه نوشته‌اند. چرا؟ چون انتخاب فرد مهم است. کوتاه سخن آنکه، ارایه این تعریف از انتخابات که انتخابات یعنی رای به افراد، نه تنها تقلیل دادن نیست بلکه ارتقای دادن است. افراد (کاندیداها) هستند که در صورت برخورداری از قابلیت، می‌توانند مردم را پای صندوق بیاورند و اگر مردم مشارکت‌شان گسترده باشد، اهداف مدنظر روزنامه محترم جوان محقق می‌شود.

خلیج فارس: سعید صلح‌میرزایی، طی یادداشتی در روزنامه جوان نوشت: رهبر انقلاب در تمجید از همسر فداکار شهید سلیمانی فرمودند: «شاید بیست سال پیش یا بیست و سه چهار سال پیش [بود که] اینجا در این حیاط، با بچه‌های سپاه، فرماندهان سپاه ــ شاید حدود بیست نفر بودند ــ نماز خواندیم، بعد من نشستم روی پله، یک صحبت گرم و گیرایی کردم؛ قبلاً هم فکرش را نکرده بودم؛ خدای متعال همین‌طور حرف می‌زد! در واقع زبان من بود، حرف خدا بود؛ خیلی جلسه عجیبی بود، خیلی تأثیراتی گذاشت. بعد از آن جلسه، چند نفر از بچه‌ها به من مراجعه کردند، یکی از آن‌ها حاج قاسم بود؛ آمد یک جمله‌ای از ایشان نقل کرد، گفت عیال من این‌جوری می‌گوید؛ در همان جهتی که من صحبت کرده بودم. من دیدم تأثیر همسر چقدر زیاد است.» (۱۰/۱۰/۱۴۰۲)

ضد انقلاب که به‌دنبال غلبه دادن حاشیه‌ها بر متن بیانات رهبر انقلاب است تا مقصود حقیقی کلام ایشان به مخاطب منتقل نگردد، به این بخش از کلام ایشان پرداخت که فرمودند: «خدای متعال همین‌طور حرف می‌زد! در واقع زبان من بود، حرف خدا بود.» و این خط خبری را پرتکرار دنبال کردند که رهبر انقلاب، ادعای وحی کرده است که عملاً این شبهات در مؤمنانی که با ادبیات قرآنی و اهل بیتی مأنوس هستند تأثیرگذار نیست، اما جهت توضیح بیشتر نکات زیر تقدیم می‌شود:

۱- براساس مبانی دینی و قرآنی، همه افعال انسان‌ها و اتفاقات عالم براساس خواست الهی و با قدرت او انجام می‌شود که به آن، توحید افعالی می‌گویند.

۲- همچنین براساس آیات متعدد قرآن کریم، تعبیر وحی فقط برای انبیا به کار نرفته است. وحی خداوند به مادر حضرت موسی علیه‌السلام یکی از این نمونه‌ها است. در این موارد، واژه وحی به معنای الهام است که در زندگی روزمره ما نیز گاهی این موارد را حس می‌کند.

۳- براساس روایات اسلامی، هرگاه مؤمنی واجبات الهی را مقید باشد و همچنین به نوافل و مستحبات، اهتمام ویژه داشته باشد، خداوند هدایت رفتار او را برعهده می‌گیرد: «خدا فرمود:‌ای محمد! هرکه به یکی از دوستانم اهانت کند، آشکارا به جنگ من آمده است و من به یاری دوستانم از هر چیز شتابان‌ترم… و هیچ یک از بندگانم به من تقرب نجوید با عملی که نزد من محبوب‌تر باشد از آنچه بر او واجب کرده‌ام؛ و به‌درستی که به‌وسیله نافله (مستحبات) به من تقرب می‌جوید تا آنجا که من دوستش می‌دارم و، چون دوستش دارم، آنگاه گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشمش می‌شوم که با آن می‌بیند و زبانش می‌گردم که با آن سخن می‌گوید و دستش می‌شوم که به آن می‌گیرد» (کافی، ج ۲، ص ۳۵۲).

۴- از نظر عرفی هم وقتی کسی درباره سخن خوبی از قبل، فکر نکرده باشد و ناگهان ببیند که نکات ارزنده‌ای بر زبانش جاری شده است این‌گونه تعبیر می‌کند که «خدا به زبانم انداخت.» کسانی که عمری است پای منبر علمای ربانی و خطبا نشسته‌اند بار‌ها این تعبیر را شنیده‌اند و هیچ‌گاه این برداشت را نکرده‌اند که آن شخص، ادعای گزافی همچون نبوت کرده است.

۵- اصل کلام رهبر انقلاب در این بیانات مغفول مانده است: اولاً ایشان به همسر محترم شهید سلیمانی نسبت می‌دهند که همان نکاتی را که ایشان به زبانشان جاری شده است قبلاً این خانم فهیم به شهید سلیمانی گفته است. ثانیاً از تأثیر کلام ایشان بر شهید سلیمانی سخن گفته‌اند که هر دو نکته در واقع تمجیدی از فهم و تعالی بانوان مسلمان و مؤمن و انقلابی ایرانی به برکت نهضت امام خمینی (ره) است.