علی محمدی نیا
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور با تأکید بر لزوم فرهنگسازی در خصوص مصرف غذا در کشور بیان کرد: در ایران روزانه ۸ تن برنج را از بشقاب خود دور میریزیم که در سال به ۳ هزار تن میرسد که برای آن ۱۸ میلیون متر مکعب آب مصرف شده است.
قسمت تأملبرانگیز ماجرا هم اینجاست که اسراف از منکرهای بهشدت نهیشده در مبانی دینی ما مسلمانان است و ما تا ایناندازه به آن بیاعتنا هستیم. موضوعی که داشتن اطلاعات بیشتر درباره آن بهطور حتم سبب میشود که قدری بیشتر در تهیه و نگهداری غذاها دقت کنیم.
چگونه از دورریز غذاها پیشگیری کنیم؟
به این مسئله از دوجنبه میتوان نگاه کرد؛ نخست بهکارگیری راهکارهایی که به ما در مرحله تولید و نگهداری طولانی مدتتر موادغذایی میتواند کمک کند، مانند استفاده از فناوریهای نوین در افزایش تاریخ انقضای موادغذایی یا بهبود چرخه حملونقل و نگهداری آنها و دوم راهکارهایی که در چرخه مصرف میتواند کمککننده باشد، مانند اینکه بهاندازه نان بخریم.
از آنجایی که توصیههای بخش نخست بیشتر متوجه تولیدکنندگان و مسئولان کشوری است، ما اکنون از آن چشمپوشی میکنیم و فقط به بخش دوم که ارتباط مستقیمی با سبک زندگی خودمان دارد، میپردازیم. سبک زندگی میتواند در این زنجیره صرفهجویی بسیار هم تأثیرگذار باشد و حتی تولیدکنندگان را مجبور به تولید باکیفیتتر کند. در ادامه مصداقی به چند نمونه از آنها اشاره کوتاهی میکنیم.
سفره رنگی نچینیم
پهنکردن سفره رنگارنگ برای میهمان بهمعنای تنوع زیاد غذاها نیست و کدبانوگری شما را هم نشان نمیدهد. فقط سبب اسراف بیشتر غذا و به دردسرانداختن میهمانتان خواهد شد، چون او هم مجبور است، همین سفره رنگارنگ را در پذیرایی از شما بیندازد. بهجای آن میتوان سفره را با سبزی، سالاد و مخلفاتی از این دست یا رنگ و لعاب دادن به غذا رنگی کرد.
گذشته از این موضوع یادتان باشد؛ وقتی چند نوع غذا درست میکنید، حجم غذاها باید بسیار کمتر درنظر گرفته شود. همچنین بهتر است از سبک «سلف سرویس» برای پذیرایی در این نوع سفرهها هم استفاده کنید تا هرکسی بهاندازه نیازش از هرنوع غذا بکشد و غذای کمتری دستخورده شود. درضمن، میتوان بخشی از غذاهای باقیمانده را پس از پایان میهمانی همراه میهمانها کرد تا یک وعده دیگر هم میزبان آنها باشید. با اینکار غذای کمتری در یخچال تلنبار و احتمال دورریز آنها کمتر میشود.
کمتر غذا درست کنیم
یکی از علتهایی که معمولا کدبانوهای خانه غذاها را دور میریزند، درستکردن بیش از ظرفیت مصرف غذاست. این خرده را به تازهعروسها میتوان گرفت. هرچند آنها هم پس از چند ماه آشپزی بالأخره پیمانه هر چیزی دستشان میآید. اینکه شاید مهمانی از راه برسد یا تعداد افراد دور سفره هر روز متغیر هستند هم دلیل مناسبی برای درستکردن زیاد غذا و درنهایت دورریختن آن نیست. پس اگر شما هم این مشکل را دارید، از این به بعد کمتر از میزان لازم غذا درست کنید. نترسید، درنهایت مجبور به درستکردن چند عدد تخممرغ نیمرو خواهید شد. گذشته از اینکه درستکردن غذای کمتر یک راهکار برای کمتر غذا خوردن هم هست تا پیش از اینکه سیر شویم، دست از غذا خوردن بکشیم.
فارغالتحصیل شویم
از چه زمانی نگهداشتن نصف لیوان چای و شربت، بخشی از میوه پوست کنده شده یا چند قاشق از غذای دستخورده درون بشقاب کلاس شده است، نمیدانیم! اسم اینکار هرچه باشد، اسراف است. کلاس الکی نگذارید؛ هیچکس به تمامشدن ظرف غذایی که شما خودتان آن را کشیدهاید، بیکلاسی نمیگوید و شما را نخورده تصور نمیکند.
همچنین رهاکردن غذای نیمخوردهتان در رستوران کلاس نیست. غذایی که پس از خروج شما باید دور ریخته شود، پس افزونبر اینکه در پذیراییهای «سلف سرویسی» بهاندازه، غذا برای خودتان و بچهها میکشید، ظرفی هم همراه خود داشتهباشید تا اضافه غذای خودتان را به خانه بیاورید و در وعده بعدی استفاده کنید. همچنین میتوانید از صاحب رستوران ظرفی یکبار مصرف برای اینکار بگیرید.
باملاحظه امتحان کنیم
یکی از سرگرمیهای کدبانوهای خانهدار که اتفاقا با عشق هم آن را انجام میدهند، امتحانکردن طبخ غذاهای جدید است. غذاهایی که دستورپخت آنها را از رادیو و تلویزیون یا گروهها و کانالهای مجازی برمیدارند و در همه آنها هم برای هر نوع غذایی، چندخطی بهبه و چهچه آورده شده است. پس اگر قصد پختن غذای جدیدی را دارید، با کمترین مقدار شروع کنید. خیلی وقتها از طعم آنچه دیگران لذت میبرند و از آن تعریف میکنند، ما خوشمان نمیآید و خیلی وقتها هم در چندبار نخست پخت، غذا خوب از کار درنمی آید. غذایی هم که طرفدار نداشته باشد، بهویژه وقتی اعضای خانواده بدغذا باشند، ابتدا از درون یخچال و پس از آن هم از سطل زباله سر در میآورد.
نیازمندان را دریابیم
اگر جزو آن دسته افرادی هستید که دستتان به کم نمیرود و با همه تدابیر صورتگرفته باز هم زیاد غذا درست میکنید، بهویژه وقتی که میهمان دارید، بهجای ماندهکردن غذا و درنهایت دورریختن آن، همان ابتدای کار، غذای اضافی را بستهبندی کنید و به دست نیازمندش برسانید. برای حجمهای کم میتوانید بهراحتی نیازمندی را با گشتوگذاری کوتاه در خیابانها بیابید.
برای حجمهای زیاد هم بهترین کار این است که غذا را به خیریهای برسانید. اگر این اتفاق زیاد تکرار میشود، پیشنهاد میکنیم با یکی از خیریهها ارتباط برقرار کنید تا در چنین موقعیتهایی فقط با یک تماس، آنها خودشان برای بردن غذا بیایند. با اینکار هم غذایی دور ریخته نمیشود و از برچسب اسراف بهدور میمانید و هم شکم گرسنهای را سیر میکنید.
کمی خلاقیت به خرج دهیم
معمولا پس از چندسال آشپزی، این قابلیت را پیدا میکنید که از فناوری تبدیل یک غذا به غذای دیگر بهره لازم را ببرید. بدون آنکه نیاز باشد به دیگر اعضای خانواده بگویید و آنها با چشم دیگری به هنرنمایی شما نگاه کنند، برای نمونه برنج سفید قابلیت زیادی دارد که تبدیل به غذاهای جدیدی شود. شما میتوانید تهچین را با بهترین کیفیت از باقیمانده زرشکپلو با مرغ ناهار ظهر درست کنید یا قیمه و برنج شام را با کمی مخلفات دیگر برای تهیه کوفته ناهار فردا بهکار ببرید.
آب اضافی مرغ و گوشت هم یک مایه اساسی برای تهیه انواع سوپهای مجلسی است. کافی است کمی گندم و جو یا رشتهفرنگی بههمراه هویج، قارچ و نخودفرنگی به آن اضافه و سوپ خوشطعمی از آن درست کنید. با باقیمانده گوشتکوبیده آبگوشت هم میتوان با اضافهکردن چندتا تخممرغ شامی لذیذی برای شب تهیه کرد. خلاصه اینکه فقط کمی خلاقیت نیاز است تا هیچغذایی دور ریخته نشود و بیش از یکبار هم خورده نشود.
چرخه را طولانیتر کنیم
همیشه این غذاهای آماده نیستند که ما آنها را دور میریزیم؛ گاهی موادغذایی حتی به مرحله پختوپز هم نمیرسند که دور ریخته میشوند. یکی از راهکارهایی که میتوان برای این منظور توصیه کرد که سبب استفاده بهینه از موادغذایی اضافی و جلوگیری از دورریختن آنها میشود؛ تهیه کمپوت، مربا، ترشی و شوری، مارمالاد و خشککردن سبزیها و میوههاست، بهویژه وقتی کیفیتی درحد تازهخوری ندارند.
حتی میتوانید از نانهای باقیمانده و بیات هم در تهیه پودر سوخاری و برخی غذاها مانند کبابلقمه و کوفته کمک بگیرید. با اینکار حجم زبالههای تری که در هفته تولید میکنید، بسیار کم میشود و این یعنی یک تیر و چند نشان!