خلیج فارس:خواب، بنیاد سلامت جسمی و روانی ماست. اما در دنیای پر از فناوری امروز، یک عامل به ظاهر بی‌ضرر به نام تلفن همراه، به تهدیدی برای این رکن اساسی تبدیل شده است.
به گزارش«خلیج فارس» به نقل از همشهری؛ خواب، بنیاد سلامت جسمی و روانی ماست. اما در دنیای پر از فناوری امروز، یک عامل به ظاهر بی‌ضرر به نام تلفن همراه، به تهدیدی برای این رکن اساسی تبدیل شده است. آیا امواج ساطع شده از این دستگاه‌های پرکاربرد واقعاً می‌توانند خواب آرام ما را مختل کنند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد از افراد، تلفن همراه خود را در اتاق خواب نگه می‌دارند. اما آیا می‌دانستید که همین عادت ساده می‌تواند تاثیرات مخربی بر کیفیت خواب شما داشته باشد؟ شاید در نگاه اول، تاثیر امواج تلفن همراه بر خواب غیرقابل تشخیص باشد. اما این تاثیر، آرام و تدریجی، می‌تواند به مرور زمان منجر به اختلالات خواب و مشکلات جدی‌تری شود. در این مقاله، قصد داریم این تهدید پنهان را بررسی کرده و راهکارهایی برای محافظت از خواب خود ارائه دهیم.
گوشی‌های هوشمند از امواج رادیویی (RF) در محدوده فرکانس‌های غیر یون‌ساز برای ارتباط با شبکه‌های مخابراتی استفاده می‌کنند. این امواج، برخلاف اشعه ایکس یا گاما، انرژی کافی برای شکستن DNA و ایجاد آسیب مستقیم به سلول‌ها ندارند. بااین‌حال، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این امواج ممکن است اثرات غیرحرارتی مانند تغییرات در فعالیت مغز یا دمای بافت‌ها ایجاد کند.
مطالعات نشان می‌دهد که امواج RF در سطوح پایین (مانند آنچه گوشی‌ها تولید می‌کنند) معمولاً بی‌خطرند، اما اثرات بلندمدت آن‌ها همچنان نیازمند بررسی بیشتر است. این امواج در نزدیکی سر، به‌ویژه هنگام خواب، ممکن است نگرانی‌هایی درباره سلامت مغز و خواب ایجاد کنند.
آیا امواج گوشی خطر سرطان را افزایش می‌دهند؟
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، ارتباط احتمالی امواج گوشی با سرطان مغز، به‌ویژه تومورهایی مانند گلیوما است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۱۱ امواج RF را به‌عنوان “احتمالاً سرطان‌زا” (گروه ۲B) طبقه‌بندی کرد، اما این طبقه‌بندی بر اساس شواهد محدود بود.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ که داده‌های بیش از ۱۰ سال را بررسی کرد، هیچ ارتباط قطعی بین استفاده از گوشی‌های همراه و افزایش خطر سرطان مغز نیافت. بااین‌حال، محققان توصیه می‌کنند که برای اطمینان، قرار گرفتن در معرض امواج به‌ویژه در کودکان، که جمجمه نازک‌تری دارند، محدود شود.
تأثیر امواج گوشی بر خواب
خوابیدن در حالتی که گوشی موبایل کنار سرتان یا کنار تخت‌خواب قرار دارد، ممکن است کیفیت خواب را مختل کند، اما این اثر بیشتر به نور آبی صفحه نمایش و رفتارهای مرتبط با استفاده از گوشی (مانند چک کردن شبکه‌های اجتماعی) مربوط است تا امواج RF. مطالعات نشان می‌دهد که نور آبی ساطع‌شده از گوشی‌ها، تولید ملاتونین (هورمون تنظیم‌کننده خواب) را سرکوب می‌کند و چرخه خواب را مختل می‌سازد.
علاوه‌براین، امواج RF ممکن است فعالیت الکتریکی مغز را به‌صورت جزئی تغییر دهند. در این راستا هم پژوهشی در سال ۲۰۱۷ نشان داد که قرار گرفتن در معرض امواج گوشی قبل از خواب می‌تواند فازهای خاصی از خواب (مانند خواب REM) را تحت تأثیر قرار دهد، اما این اثرات در اکثر موارد ناچیزند.
احتیاط، شرط اول: کودکان و نوجوانان به دلیل در حال رشد بودن مغز و سیستم عصبی‌شان ممکن است نسبت به امواج RF حساس‌تر باشند. به گفته مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH)، جمجمه نازک‌تر کودکان جذب بیشتری از امواج RF را ممکن می‌سازد. زنان باردار نیز باید احتیاط کنند، زیرا برخی مطالعات اولیه اثرات احتمالی امواج بر جنین را مطرح کرده‌اند، اگرچه شواهد قطعی نیستند.
افراد مبتلا به اختلالات خواب یا حساسیت به امواج الکترومغناطیسی (EHS) ممکن است در صورت خوابیدن با گوشی کنار سر، علائم بیشتری مانند سردرد یا بی‌خوابی تجربه کنند، هرچند این حساسیت هنوز به‌طور کامل از نظر علمی تأیید نشده است.
جلوی خطرات احتمالی را بگیرید
برای کاهش نگرانی‌های مرتبط با خوابیدن کنار گوشی، چند راهکار علمی پیشنهاد می‌شود:
فاصله‌گذاری: گوشی را حداقل یک متر از سر دور نگه دارید یا از حالت پرواز استفاده کنید تا امواج RF غیرفعال شوند.
محدود کردن نور آبی: از عینک‌های فیلتر نور آبی (بلو کات) یا تنظیمات شبانه گوشی استفاده شود که نور آبی را به نور زرد (گرم) تبدیل می‌کنند.
زمان‌بندی استفاده: حداقل یک ساعت قبل از خواب از گوشی استفاده نشود تا تولید ملاتونین مختل نشود.
استفاده از هندزفری: برای مکالمات طولانی، از هندزفری یا بلندگوی موبایل استفاده کنید تا گوشی از سر دور بماند.
شواهد علمی کنونی نشان می‌دهند که خوابیدن با گوشی کنار سر به‌احتمال زیاد خطر جدی برای سلامت ایجاد نمی‌کند، اما اثرات بلندمدت امواج RF همچنان در حال بررسی است. نور آبی گوشی‌ها تأثیر بیشتری بر کیفیت خواب دارد تا امواج RF. با احتیاط‌های ساده، مانند دور نگه داشتن گوشی از سر و محدود کردن مدت استفاده از آن قبل از خواب، می‌توان خطرات احتمالی را به حداقل رساند.