جدی شدن استعفای فرزین/ چه کسی جایگزین او خواهد شد؟

خلیج فارس: اخبار غیررسمی و شنیده‌ها در فضای مجازی حاکی از آن است که رئیس کل بانک مرکزی، به زودی ساختمان شیشه‌ای میرداماد را ترک می‌کند.

به گزارش فرارو، این اخبار غیررسمی همزمان با افزایش انتقادها نسبت به عملکرد محمدرضا فرزین در جایگاه مدیریت بانک مرکزی بیش از پیش شنیده می‌شود. این در حالی است که غلامحسین محسنی اژه‌ای هم دیروز در جلسه شورای عالی قوه قضائیه، انتقادهایی نسبت به عملکرد بانک مرکزی به خصوص در حوزه نظارتی و کنترل نوسانات مطرح کرد.

از نوسان تا گم شدن دلارهای بازار

بیشترین انتقادی که به محمدرضا فرزین وارد می‌شود، بحث نوسانات ارزی و افزایش شدید قیمت دلار است. نرخی که تابعی از عوامل مختلف سیاسی و اقتصادی است و برابری آن با ارزش پول ملی، تعیین‌کننده ارزیابی می‌شود. منتقدان به این موضوع اشاره می‌کنند که فرزین در دی‌ماه ۱۴۰۱، دلار آزاد حدود ۴۱ هزار تومان را تحویل گرفت و امروز یعنی در زمستان ۱۴۰۴، قیمت دلار از ۱۳۲ هزار تومان عبور کرده است. سکه هم در آغاز مدیریت فرزین در محدوده ۲۰ میلیون تومان بود اما در حال حاضر ۱۴۵ میلیون تومان را هم پشت سر گذاشته است. در همین شرایط منتقدان رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گویند او تماشاچی این نوسانات و افزایش قیمت‌هاست و اقدام عملی انجام نمی‌دهد.

اما این همه ماجرا نیست. اخیراً ارقام عجیب و غریبی درباره کاهش منابع ارزی و بازنگشتن ارز صادراتی مطرح شده است. دیروز همشهری آنلاین در گزارشی مدعی شد «طبق داده‌های رسمی، طی کمتر از یک سال بیش از ۲۷ میلیارد دلار ارز صادراتی به سامانه‌های رسمی بازنگشته؛ عددی که تقریباً با کل درآمد نفتی کشور در یک سال برابری می‌کند.»

رسول بخشی دستجردی، نماینده اصفهان در مجلس چند روز قبل در گفتگوی ویژه خبری ادعا کرد طی چند سال گذشته ۱۱۷ میلیارد دلار ارز به چرخه برنگشته است. علیرضا گچ‌پززاده، معاون ارزی بانک مرکزی روز پنجشنبه هفته گذشته در اظهاراتی گفته بود «طبق بررسی‌های انجام‌شده حدود ۹۰۰ کارت بازرگانی اجاره‌ای ثبت شده است که بیش از ۱۵ میلیارد دلار ارز را به چرخه رسمی برنگردانده‌اند.» از میان این ۹۰۰ کارت یک بار مصرف، ۱۵ نفر در مجموع ۶ میلیارد دلار ارز بازنگردانده‌اند.

محمدمهدی نهاوندی، عضو هیئت‌مدیره واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران هم اخیراً در مصاحبه‌ای با ایلنا گفت «علت کمبود ارز این است که تراستی‌ها و صرافی‌های امینی که از سوی دولت و بانک مرکزی انتخاب شدند، نفت را فروخته‌ اما پول آن را تحویل نداده‌اند.»

دلایل نامعلوم یک ابقاء

با توجه به تمام این شرایط که بخشی از آن به بانک مرکزی برمی‌گردد، اما در صحن مجلس آن اندازه‌ای که نام وزرای اقتصادی دولت شنیده می‌شود، اثری از نام فرزین و بانک مرکزی نیست. به خصوص در جلسه روز یکشنبه این هفته که رئیس و نمایندگان مجلس با توجه به وضعیت افزایش قیمت کالاهای اساسی و نوسانات پای تهدید به استیضاح را وسط کشیدند، تقریباً نماینده‌ای اشاره خاص و مستقلی به فرزین نداشت. یا این که برخی نام فرزین و مدنی‌زاده را کنار هم می‌گذاشتند. نه درخواستی از رئیس‌جمهور برای کنار گذاشتن فرزین از سوی مجلس شنیده می‌شود نه تا کنون پزشکیان در این مورد حرفی زده است.

دلیل روشنی برای این دوگانگی تا کنون به صورت مشخص مطرح نشده است. برخی می‌گویند منتقدان دولت چون فرزین از مدیران دولت سیزدهم بوده و توسط پزشکیان در این جایگاه ابقاء شده، نمی‌خواهند انتقادها را به سمت او ببرند. حامیان دولت هم می‌گویند احتمالاً پزشکیان با توجه به رویکرد وفاق، تا کنون فرزین را کنار نگذاشته است. گروهی از کارشناسان می‌گویند بهترین مدیران بانکی جهان هم اگر در این جایگاه قرار بگیرند، با توجه به وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور، کاری از پیش نخواهند برد و الزاماً بود یا نبود فرزین در این جایگاه تفاوتی ایجاد نمی‌کند و مسائل کلان‌تر از تمرکز بر افراد است.

کدام نام‌ها بر سر زبان‌ها افتاده است؟

یکی از فعالان اقتصادی امروز مدعی پذیرش استعفای فرزین از ریاست کل بانک مرکزی شد. او در طرح این ادعا، نام‌هایی را مطرح کرد و از آن‌ها به عنوان گزینه‌های جایگزینی نام برد. نام‌هایی مانند سیدشمس‌الدین حسینی، رئیس فعلی کمیسیون اقتصادی مجلس و وزیر اقتصاد در دولت‌ احمدی‌نژاد، اصغر ابوالحسنی، قائم‌مقام بانک مرکزی از ۱۴۰۰ تا کنون، غلامرضا حیدری کرد زنگنه، عضو هیئت امنای صندوق ذخیره فرهنگیان، رئیس سازمان‌های امور مالیاتی و خصوصی‌سازی دولت احمدی‌نژاد و محمدحسین رحمتی، استاد اقتصاد دانشگاه شریف و معاون هماهنگی برنامه، بودجه و نظارت سازمان برنامه و بودجه کشور.

در مهرماه امسال هم که فرضیه رفتن فرزین از بانک مرکزی قوت گرفته بود، نام عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد پیشین و رئیس بانک مرکزی دولت روحانی، طهماسب مظاهری، وزیر اقتصادی دولت خاتمی و رئیس بانک مرکزی دولت احمدی‌نژاد، حسین قضاوی، قائم مقام مظاهری در بانک مرکزی، ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی دولت روحانی برای جایگزینی او شنیده می‌شد. یک بار هم در بهمن ۱۴۰۳ این شایعه قوت گرفت و نام‌های دیگری از جمله سیدکامل تقوی‌نژاد، دبیر هیئت دولت به رسانه‌ها راه پیدا کرد.