علت درگیری میان هند و پاکستان چیست؟

خلیج فارس: کارشناس مسائل منطقه گفت: دو ایالت در هند کنونی، با نام‌های حیدرآباد و جوناگاد با حاکمانی مسلمان و اکثریت مردم هندو بودند. این دو ایالت بسیار علاقه‌مند بودند تا به پاکستان بپیوندند، اما هند با دخالت و زور جلوی این کار را گرفت و اجازه پیوستن این دو ایالت به پاکستان را نداد.

به گزارش ایمنا، کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: اتفاقی که افتاد این بود که مردم کشمیر علاقه داشتند به پاکستان بپیوندند، اما شاهزاده هندو کشمیر از دولت هند کمک خواست و دولت هند هم به او کمک کرد و منطقه و ایالت جامو و کشمیر را به خود الحاق کرد.

تقوی‌نیا عنوان کرد: جامو، کشمیر و لاداخ، سه منطقه‌ای بودند که هند به زور آن‌ها را به مالکیت خود درآورد و مانع پیوند آن‌ها با پاکستان شد. در این بین، پاکستان ایالت گلگت-بلتستان را به تصرف درآورد. در همان زمان مردم کشمیر علیه شاهزاده کشمیر قیام کردند و از استان‌ها و ایالت‌های هم‌جوار پاکستان هم به کمک آن‌ها رفتند، اما به‌دلیل ضعف دولت پاکستان و سرکوب از طرف دولت مرکزی هند، این قیام بی‌نتیجه ماند.

وی بیان کرد: در این قیام، بسیاری از مردم مسلمان منطقه به شهادت رسیدند و در نتیجه، هند منطقه کشمیر را تحت تصرف خود درآورد. در اصل ۳۷۰ قانون اساسی هند تأکید شده بود که منطقه جامو، کشمیر و لاداخ خودمختار هستند و می‌توانند پرچم مخصوص خود را داشته باشند و هندوها نمی‌توانند در آنجا زمین خریداری کنند. حدود دو سال است که این اصل توسط مودی، نخست‌وزیر کنونی هند، از قانون اساسی هند حذف شده است و دیگر ایالات جامو و کشمیر خودمختار نیستند و هندوها می‌توانند در آنجا زمین بخرند و ممکن است که بافت جمعیتی آنجا به‌هم بخورد.

اهمیت کشمیر چیست؟

کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان کرد: اولین اهمیت کشمیر از لحاظ استراتژیک است، زیرا کشمیر در رشته‌کوه‌های هیمالیا است و بین سه کشور هند، چین و پاکستان قرار گرفته و منطقه مرزی حساسی است. جنگ قبلی هم در اینجا بین هند و چین بود که با پیروزی چین به پایان رسید. رود سند و سرشاخه‌هایش نیز در این منطقه قرار دارند. این یکی از مهم‌ترین رودهای جهان است که اقتصاد پاکستان به آن وابسته است و بیشتر سرشاخه‌های آن در مناطق تحت کنترل هند قرار دارد.

تقوی‌نیا افزود: اهمیت رود سند از جایی مشخص می‌شود که ۲۵ درصد تولید ناخالص پاکستان از رود سند به دست می‌آید، یعنی ۲۵ درصد از تولید ناخالص جمعیت ۲۵۰ میلیونی پاکستان را تأمین می‌کند و ده‌ها میلیون نفر مستقیم معیشتشان به این رود وابسته است. رود سند حدود ۲۲۰۰ متر مکعب بر ثانیه دبی دارد و از مجموع رود دجله و فرات نیز بسیار بزرگ‌تر است. آب آن بسیار شیرین است.

وی ادامه داد: هندی‌ها با کنترل ایالت‌های جامو، کشمیر و لاداخ می‌توانند سرشاخه‌های این رود را تحت کنترل بگیرند و اکنون به دنبال آن هستند که سهم پاکستان را از منابع آبی کاهش دهند. این کار یک اعلان جنگ بزرگ به پاکستان است، زیرا این رود، رگ حیاتی پاکستان است.

راهبرد پاکستان چیست؟

کارشناس مسائل منطقه گفت: راهبرد دولت پاکستان در قبال هند، به‌کار گرفتن عناصر جدایی‌طلب و تروریست بوده است تا در آنجا با دولت هند مبارزه کنند و با اشغالگری هند مقابله شود.

تقوی‌نیا تصریح کرد: در مواضع ایران از جمله مواضع امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، همیشه مخالفت با اشغالگری هند بوده است و بارها به دولت هند اعتراض کرده‌اند که مردم کشمیر در رنج هستند. در این بین، تعدادی از شهرهای کشمیر شیعه‌نشین هستند و علاقه بسیاری به مقام معظم رهبری هستند. یکی از دلایل شیعه‌شدن برخی مناطق کشمیر، تبلیغ دینی اجداد حضرت امام خمینی (ره) بوده است و به همین دلیل برخی به‌دروغ می‌گویند که امام خمینی (ره) هندی است؛ یکی از اصلی‌ترین دلایل شیعه بودن و علاقه‌مند بودن مردم این منطقه به ایران و نظام سیاسی ایران همین است.

وی اضافه کرد: منطقه کشمیر هم از لحاظ ژئوپولیتیک، استراتژیک، منابع طبیعی و مسیرهای تجاری آسیای جنوبی بسیار مهم است، به‌طور کلی، دولت هند در آنجا ظلم‌های بسیاری به مردم منطقه می‌کند و ما نمی‌توانیم این موضوع را نادیده بگیریم، البته پاکستان نیز شیوه‌های اشتباهی برای مقابله با هند در پیش گرفته است.

تقوی‌نیا با اشاره به اینکه حدود ۴۳ درصد کشمیر در کنترل هند است، گفت: در سال‌های قبل که درگیری‌ها بین دو طرف بالا گرفته بود، برخی کشورها پیشنهاد دادند که با رفراندوم این مسئله را حل کنند، اما هند به این موضوع تن نداد، زیرا بیشتر مردم کشمیر مسلمان هستند و خواهان پیوستن به پاکستان‌اند. از طرفی هم به مردم کشمیر ظلم می‌شود و این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت.

کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: می‌توان گفت مهم‌ترین مسئله سیاست خارجی پاکستان، مقابله با هند است. همان نگاهی که ایران به اسرائیل دارد، پاکستان به هند دارد و هدف اصلی پاکستان این است که ایالت کشمیر را پس بگیرد، زیرا برای پاکستان از لحاظ منابع آبی و به‌خاطر مسلمانانی که خواهان مبارزه با هند هستند، اهمیت بالایی دارد،.

تاریخچه جنگ‌ها

تقوی‌نیا تصریح کرد: در سال‌های ۱۹۴۷، ۱۹۶۵، ۱۹۷۱ و اواخر دهه ۹۰، جنگ‌هایی بین هند و پاکستان اتفاق افتاد. آخرین جنگ بزرگ بین این دو کشور در زمان یحیی‌خان رخ داد. در تمام جنگ‌ها، هند پیروز نهایی بوده است، البته پاکستان هم دستاوردهایی داشته است، اما هند به‌دلیل مؤلفه‌های قدرت به‌ویژه از لحاظ جمعیتی، دست برتر را دارد. هند بسیار زودتر به بمب اتم دست پیدا کرد و همین موجب بازدارندگی بیشتر شد. به همین دلیل از سال ۱۹۷۱ تاکنون، جنگ فراگیری بین آن‌ها شکل نگرفته است.

وی ادامه داد: اما به نظر می‌رسد حادثه‌ای که به‌تازگی در آنجا اتفاق افتاد، بهانه‌ای به دولت هند داده است تا بتواند در مقابل پاکستان اعلان جنگ کند و به همین منوال، معاهده آبی را لغو کرده و سهم خود را از سرشاخه‌های رود سند افزایش دهد.

کارشناس مسائل منطقه عنوان کرد: در حال حاضر، هند با موشک چندین نقطه در پاکستان را مورد حمله قرار داده است و به احتمال زیاد این جنگ کوتاه‌مدت خواهد بود و در سطح نبرد باقی خواهد ماند و راهبردی نخواهد شد، چرا که هر دو طرف دارای بمب اتم هستند و همین عامل، موجب شده است از سال ۷۱ به بعد، جنگ فراگیری رخ ندهد.

تقوی‌نیا تصریح کرد: جنگ ۱۹۷۱، جنگ استقلال بنگلادش بود که البته ریشه‌هایی هم در کشمیر داشت. در آن زمان، دو پاکستان وجود داشت؛ شرقی و غربی. بنگلادش در پاکستان شرقی بود و پس از انتخابات، چون جمعیت پاکستان شرقی بیشتر بود، شیخ مجیب‌الرحمان رأی بیشتری آورد، اما چون قدرت در دست پاکستان غربی بود، آن‌ها نپذیرفتند و درگیر شدند. نخست‌وزیر هند در آن زمان خانم ایندیرا گاندی بود و از این فرصت استفاده کرد، با نیروهای پاکستانی درگیر شد و همین موضوع موجب جدایی بنگلادش از پاکستان شرقی شد.

وی اظهار کرد: پاکستانی‌ها در سال ۱۹۷۱ ضربه سختی خوردند و بنگلادش را از دست دادند. رابطه بین هند و پاکستان هیچ‌وقت خوب نبوده و دشمنی دائمی بین آن‌ها وجود داشته است. در سال‌های اخیر، دشمنی‌ها کمی کاهش یافته بود، اما به نظر می‌رسد دوباره شعله‌ور شده است.

کارشناس مسائل منطقه تاکید کرد: با توجه به قدرت نظامی بیشتر هند، پاکستان سعی می‌کند با چین ارتباط برقرار کند تا بتواند وضعیت را متوازن کند و از طریق تجهیز گروه‌های تروریستی، موازنه قدرت را حفظ کند.

حزب نارندرا مودی و نقش اسرائیل

تقوی‌نیا بیان کرد: حزب نارندرا مودی، یک حزب ملی‌گراست که تعصب زیادی بر هندوها دارد و به مسلمانان ظلم می‌کند. این حزب رابطه خوبی با اسرائیل دارد و رابطه به‌نسبت خوبی هم با ایران دارد. نکته مهم این است که با توجه به رابطه خوب مودی با اسرائیل، به نظر می‌رسد اسرائیلی‌ها از پشت پرده نقش‌آفرینی می‌کنند و سعی دارند مناطق مسلمان‌نشین را تضعیف کنند.

موضع جمهوری اسلامی ایران

وی ادامه داد: موضع ایران نسبت به این وقایع و نسبت به هند، در گذشته بسیار محکم بوده است، اما در سال‌های اخیر که رابطه ایران و هند بهتر شده، موضع ایران کمی ملایم‌تر شده است. در شرایط کنونی، موضع ایران چنین است: «ما از حق و حاکمیت مردم مسلمان کشمیر دفاع می‌کنیم و خواهان این هستیم که حقوق اولیه آن‌ها تأمین شود.» این موضع هوشمندانه است. در گذشته، به‌ویژه در دوران امام خمینی (ره)، مواضع بسیار محکم‌تری نسبت به هند وجود داشت، اما امروز با توجه به مسائل دیپلماتیک، لحن تغییر کرده است، با این حال جمهوری اسلامی همچنان بر ظلم به مردم مسلمان کشمیر اعتراض می‌کند و آن‌ها را تحت ستم می‌داند و خواهان احقاق حقوق آن‌ها است.