معمای حذف مهسا

خلیج فارس: دربی ۱۰۳ پایتخت، شب گذشته در شرایطی برگزار شد که چند ساعت پیش از شروع، خبری شوکه‌کننده، علاقه‌مندان به فوتبال را غافلگیر کرد. این موضوع مربوط به غیبت مهسا قربانی، داور زنی است که قرار بود در اتاق VAR به‌عنوان یکی از داوران دربی، ایفای نقش کند. چند روز قبل، فدراسیون فوتبال ایران در کنار کمیته داوران این فدراسیون، در خبری که تلاش زیادی داشتند روی آن مانور تبلیغاتی بدهند، از این گفتند که برای اولین بار در دربی قرار است یک زن در جمع داوران این مسابقه باشد.

روزنامه شرق نوشت: آن روز رئیس کمیته داوران از مهسا قربانی به‌عنوان داور اتاق VAR نام برد و گفت که تصمیم نهایی است و او به‌عنوان یکی از داوران دربی انتخاب شده است. دو روز بعد، مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال ایران نیز یک بار دیگر موضوع را برجسته‌تر کرد و از این گفت که علاوه بر مهسا قربانی، قرار است مهناز ذکایی هم به‌عنوان یکی دیگر از داوران دربی در اتاق VAR باشد. به این ترتیب، در عرض ۴۸ ساعت، برای اولین بار، دو داور زن به‌عنوان مجموعه داوران دربی معرفی شدند تا این خوش‌بینی شکل بگیرد که نگاه به زنان خاصه جامعه ورزشی زنان تغییر کرده و فدراسیون فوتبال ایران در کنار یکی، دو نهاد دیگر، تصمیم گرفته‌اند به مقام زنان ورزشی احترام بیشتری بگذارند.

البته که این انتخاب‌ها بدون دلیل هم نبود؛ هر دو داور زن مذکور، در زمره معدود داوران ایرانی هستند که دوره کامل داوری اتاق VAR را گذرانده و در کنار موعود بنیادی‌فر، تنها داوران ایران هستند که تمامی لایسنس‌های موجود در این زمینه را کسب کرده‌اند. چنین شد که برای اولین بار در دربی، تمامی داوران حاضر در اتاق VAR ایرانی از آب درآمدند. با‌این‌حال، شرایط به همان سرعتی که برای این داوران زن به خوبی پیش رفت، یکباره تغییر کرد. انتشار تصاویری از مهناز ذکایی روی سکوی هواداران باشگاه پرسپولیس که مربوط به چند سال قبل بود، خیلی سریع باعث شد تا این داور از چرخه قضاوت دربی کنار برود.

بخش ناراحت‌کننده ماجرا در این زمینه، آن بود که مهناز ذکایی در زمره دختران گزینش‌شده فدراسیون فوتبال برای تماشای فینال بازی لیگ قهرمانان آسیا بین پرسپولیس و کاشیما بود؛ روزی که قرار بود اینفانتینو، وعده مسئولان ایرانی برای حضور زنان در ورزشگاه را راستی‌آزمایی کند. مهناز ذکایی از این گفت که آن روز بسیاری فارغ از استقلال و پرسپولیسی بودن، راهی ورزشگاه شدند تا روز خاصی برای تماشاگران زن باشد. او گفت هرگز در داوری علایق رنگی‌اش را بروز نداده است. با وجود این، توضیحات ذکایی برای کمیته داوران فدراسیون فوتبال قانع‌کننده نبود. او را خط زدند و به جایش داوری از ترکمنستان را برای اتاق VAR فراخواندند.

شوک دوم و اصلی‌تر، ولی روز گذشته بود که داوران دربی برای سرکشی از شرایط اتاق VAR راهی ورزشگاه آزادی شدند، ولی در عین ناباوری با انتشار تصاویر این داوران مشخص شد خبری از مهسا قربانی هم نیست! چندین دقیقه بعد، خبرگزاری‌های رسمی از این نوشتند که مهسا قربانی هم از فهرست داوران دربی خط خورده است. اتفاقی که از آن به‌عنوان یک موضوع تاریخی یاد می‌شد، در چشم برهم‌زدنی از بین رفت. اینکه چرا فدراسیون در سکوت خبری تصمیم به حذف مهسا قربانی گرفت، سوژه گمانه‌زنی داغی بود، ولی ناگفته پیداست که این نهاد بیش از هر چیزی، ظاهرا مرعوب نوشتار یکی، دو خبرگزاری نزدیک به دولت شده که پیش از آن، از حضور داوران زن در دربی انتقاد کرده بودند.

در این مورد می‌توان به پویش یکی از خبرگزاری‌ها یاد کرد که با راه‌اندازی یک کارزار، خواستار حذف داوران زن در دربی شدند. در بخشی از این پویش، متن عجیبی منتشر شد که خبرگزاری مذکور خواستار امضا‌کردن بیشتر آن شد. در این کارزار، به نقل از خبرگزاری مدنظر، چنین آمده بود که «لزومی ندارد داور زن به‌عنوان کمک‌داور ویدئویی در این بازی حضور داشته باشد. با اختلاط محیط‌های مردانه و زنانه، کم‌کم ارزش‌ها و هنجار‌های اخلاقی از بین خواهد رفت. ظاهرا حضور بانوان در مسابقات فوتبال آقایان، به مذاق فدراسیون فوتبال خوش آمده است. باید از اجرای این تصمیم جلوگیری شود وگرنه احتمالا در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد قضاوت داوران زن در وسط زمین خواهیم بود. از دستگاه‌های نظارتی درخواست داریم جلوی این اقدام که با فرهنگ ایرانی‌-اسلامی مغایرت دارد، بایستد».

مشخصا چنین پویشی که ادبیات منحصر‌به‌فردی دارد، جهت آسیب‌رساندن به داوران زنی که برای رشد و ارتقا در دنیای داوری، نیاز به حضور در چنین بازی‌هایی داشتند، نوشته شد. پیش از این مهسا قربانی قرار بود به‌عنوان یکی از داوران جام جهانی زنان در استرالیا فعالیت کند، ولی از آنجا که فدراسیون فوتبال مقدمات لازم برای فراهم‌کردن خواسته‌های فیفا را انجام نداد، مهسا قربانی خط خورد. فیفا خواسته بود تا او طعم حضور در اتاق VAR به‌عنوان داور را بچشد و در کنارش یکی، دو بازی از فوتبال مردان را هم سوت بزند. فیفا حتی به فدراسیون فوتبال ایران پیشنهاد داده بود اگر چنین شرایطی در لیگ ایران فراهم نیست، مهسا قربانی به یکی از لیگ‌های همسایه فرستاده شود تا بتواند جواز قضاوت در جام جهانی را به دست بیاورد. مطابق با انتظار، چنین خواسته‌ای عملی نشد و اسم مهسا قربانی از سوی فیفا برای حضور در جام جهانی خط خورد.

این بار، اما به نظر می‌رسید با برگزاری دربی با VAR بخش اول خواسته فیفا برای مهسا قربانی شدنی باشد تا او شانس قضاوت در جام جهانی بعدی زنان را داشته باشد، ولی انگار حضور در اتاق VAR هم برای عده‌ای نگران‌کننده شده و ترس را به جان مسئولان ورزشی انداختند تا آن‌ها از انجام همین کار کوچک در حق داوران زن ایرانی خودداری کنند.