آقای پزشکیان! استعفا می کنید یا توضیح می دهید؟

جعفر محمدی

در بحبوحه رقایت های انتخابات ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان در پاسخ به این سوال که اگر نتوانستید به وعده های خود عمل کنید، چه خواهید کرد گفته بود: «اگر هر کاری کردیم و نتوانستیم به گفته‌ها و قول هایمان عمل کنیم طبیعتا از ادامه کارهای سیاسی خداحافظی خواهیم کرد و ادامه نخواهیم داد و این مسأله‌ای روشن است. قرار نیست عمرمان را تلف کنیم و نتوانیم به مردم عزیز کشورمان خدمت کنیم و تبعیض، اجحاف و بی عدالتی در جامعه باشد و ما هم نتوانیم کاری [برای رفع آنها] انجام دهیم ولی همچنان ادامه دهیم. قطعا اگر نتوانیم کاری انجام دهیم از مردم خواهیم خواست رأی‌شان را پس بگیرند.»

من همچنان مسعود پزشکیان را یکی از راستگوترین سیاستمداران ایران می دانم. بر این هم واقفم که او مدت کوتاه ریاست جمهوری اش، کارهای مهمی در راستای جلوگیری از تشدید تنش ها در جامعه کرده است، مانند استنکاف از اجرای قانون ضد مردمی موسوم به عفاف و حجاب که اگر قرار بود آنچه نویسندگانش نوشته بودند اجرا شود، مردم و پلیس و دادگاه، در باتلاق نزاعی بی پایان و روزانه فرو می رفتند و بحرانی تمام عیار، جامعه را فرا می گرفت.
اما واقعیت این است که پزشکیان، مانند پزشک بخش اورژانس، تنها توانسته است تا حد ممکن، جلوی برخی خونریزی ها را بگیرد و عجالتاً بیمار را زنده نگه دارد اما هنوز نتوانسته است کاری برای شفای او بکند.

طبیعتاً پزشکیان نیز مانند هر فرد و مدیر دیگری، دارای نقاط ضعف خاص خودش هست و حتماً این ضعف ها به علاوه کاستی های دولتمردانش، در وضعیت کنونی اثرگذارند؛ کسی نمی تواند رئیس جمهور و دولتش را یکسره مبرا از مسوولیت بداند و فرافکنی کند. در کنار این واقعیت، آنچه امروز بر همه مردم ایران مسلّم است این که رئیس جمهوری که با رأی اکثریت مردم انتخاب می شود، هنوز نمی تواند خواسته اکثریت مردم را اجابت کند. ساختارهای موازی و تو در تو و ذینفعان شناخته و ناشناخته در سیستم حکومتی ایران به حدی پرتعداد و پیچیده اند که رئیس جمهور – اعم از این که نامش روحانی باشد یا رئیسی یا پزشکیان – در نهایت تبدیل به اپراتوری برای رتق و فتق امور جاری می شود و نمی تواند خواسته های عمومی را به معنای واقعی کلمه نمایندگی و اجرا کند.

البته این به معنای بی اختیاری مطلق رئیس جمهور نیست. یک رئیس جمهور باعرضه، می تواند در دایره سیستم موجود، همین امور جاری را تا حد ممکن در چارچوب خواست مردم پیش ببرد کما این که پزسکیان درباره قانون پیش گفته ، همسو با خواست اکثریت، همین کار را کرد. در واقع، هنوز معتقدم که فرق می کند چه کسی رئیس جمهور باشد؛ خاصه آن که دستکم یک رأی در جلسات سران قوا دارد و می تواند در اقناع نسبی دیگران در جلسات حکمرانان، موثر باشد. گاه تنها یک تصمیم درست می تواند سرنوشت یک جامعه را بهبود بخشد و هر رئیس جمهوری می تواند در بزنگاه ها در اتخاذ چنان تصمیمی اثرگذار باشد.