اولین دیدار وزیران خارجه ایران و بحرین بعد از 13 سال + عکس

رضا غبیشاوی

برای اولین بار بعد از 13 سال، وزیران خارجه ایران و بحرین باهم دیدار کردند. این در حالی است که روابط دیپلماتیک میان دو کشور از 9 سال قبل تاکنون و همچنان قطع است.

دیدار وزیر خارجه بحرین “عبداللطیف الزیانی” و سرپرست وزارت خارجه ایران “علی باقری کنی” روز یکشنبه در تهران و در حاشیه نشست بین المللی وزرای امور خارجه مجمع گفتگوی همکاری آسیا انجام شد. دو کشور درباره ازسرگیری روابط نیز توافق کردند و قرار شد مذاکرات بررسی ازسرگیری روابط میان هیات دو کشور آغاز شود. این دومین سفر وزیر خارجه بحرین به تهران در دو ماه اخیر است. او برای اعلام تسلیت درگذشت رئیسی و امیرعبداللهیان رئیس جمهوری و وزیر خارجه ایران هم ماه اردیبهشت گذشته به تهران سفر داشت.

 دیدار وزیر خارجه بحرین “عبداللطیف الزیانی” و سرپرست وزارت خارجه ایران “علی باقری کنی” روز یکشنبه در تهران

سفر قبلی یک وزیر خارجه بحرین به تهران در سال 91 بود که با هدف حضور در نشست سران جنبش عدم تعهد انجام شد. با وجود تنش بالا میان دو کشور اما وزیر خارجه وقت بحرین به تهران آمد ولی هیچ دیداری میان وزیران ایران و بحرین انجام نشد.

روابط تهران-منامه به دنبال بهار عربی واعتراضات بحرین تیره شد. بعد از حمله به سفارت عربستان در 94 ، بحرین در حمایت از سعودی روابط با ایران را قطع کرد. در آن سال علاوه بر عربستان سعودی، 5 کشور بحرین، سودان، جیبوتی، مالدیو و سومالی روابط با ایران را قطع کردند. حالا تقریبا با همه این کشورها روابط برقرار شده و بحرین، آخرین حلقه بازسازی روابط با این زنجیره است.

اول – افزایش نفوذ چین و روسیه در خاورمیانه

براساس گفته های مقامات بحرینی می توان برداشت کرد چین و روسیه نقش اساسی در مسیر حل اختلافات میان ایران و بحرین بازی کرده اند.

برای نخستین بار پادشاه بحرین در سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس فدراسیون روسیه درباره اختلافات با ایران سخن گفت و توضیح داد “مشکلات میان دو کشور، از میان رفته اند و دلیلی برای تاخیر در برقراری روابط عادی میان دو طرف نیست”. بعد از آن، پادشاه بحرین در سفر رسمی به پکن نیز سخنانش را تکرار کرد و به صورت غیررسمی به نقش چین در این موضوع اشاره کرد.

دیدار پادشاه بحرین با پوتین رئیس فدراسیون روسیه – مسکو

قبل از این هم معاون سیاسی دفتر رئیس جمهوری  (محمد جمشیدی) گفته بود بحرین از روسیه خواسته است با میانجیگری روابط با ایران را بهبود ببخشد. او گفته بود: ” بحرین به‌طور مستقیم این پیام را داده که خواستار از سرگیری روابط با ایران است البته در دیداری که با (مقامات) روسیه داشته است، این درخواست را مطرح کرده است”.

حل اختلاف ایران – بحرین از طریق دو کشور چین و روسیه، نشانه ای از افزایش نفوذ و نقش آفرینی این دو کشور در خاورمیانه است. به ویژه در میان کشورهای هم پیمان امریکا. این در حالی است که چین و روسیه در جبهه مقابل آمریکا قرار دارند. در حالی که امریکا و اروپا به صورت حداکثری تلاش می کنند روسیه را تحریم وپوتین را منزوی کنند و چین را تحت فشار قرار دهند اما هم پیمانان امریکا در خاورمیانه، نه تنها از سیاست فشار و تحریم امریکا علیه روسیه حمایت نمی کنند بلکه درهای جدیدی را برای بازیگری مسکو در منطقه باز می کنند.

بحرین دومین کشور متحد و هم پیمان امریکا در منطقه خاورمیانه است که مسئله سیاست خارجی خود را از طریق روسیه و چین حل می کند. بحرین میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی امریکا و از متحدان نزدیک امریکا در منطقه است.

قبل از این، عربستان سعودی دیگر هم پیمان و متحد امریکا نیز اختلاف با ایران را از طریق چین حل کرد. چین با میانجیگری میان عربستان سعودی و ایران در سال 1400 به قطع روابط 7 ساله میان دو کشور پایان داد.

توافق مقامات ایران و عربستان سعودی در پکن برای ازسرگیری روابط در اسفند 1400

دو هم پیمان و متحد اصلی امریکا در منطقه یعنی عربستان سعودی و بحرین برای حل اختلافات خود با ایران از میانجیگری روسیه و چین استفاده کردند. این در حالی است که روسیه و چین در نقطه مقابل سیاست های امریکا هستند.

ضمن اینکه مشخص است ایران و بحرین به صورت محرمانه، مذاکراتی را برای حل اختلافات بایکدیگر برگزار کردند بدون اینکه این مذاکرات افشا شود. همان اتفاقی که در مذاکرات محرمانه ایران – عربستان سعودی در عراق رخ داد و روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال پرده از مذاکرات سطح بالای دو طرف برداشت.
می توان حذس زد بخشی از مذاکرات محرمانه ایران و بحرین در روسیه انجام شده است.

دوم – دولت با اختیار در تهران

حل اختلافات میان ایران با دو کشور بحرین و عربستان سعودی در سایه وجود یک دولت با اختیار در تهران محقق شد. دولت رئیسی توانست نقش آفرینان داخلی را در ارتباط با روابط خارجی کنترل کند و مانع از چندگانگی شود.

حمله و اشغال سفارت عربستان سعودی در تهران – 1394

به همین دلیل اصولگرایان که در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی، در صف مقدم مخالفت با روابط با عربستان سعودی و بحرین بودند و از قطع روابط و افزایش تنش با آنها استقبال می کردند بعد از پایان دولت روحانی و آغاز دولت اصولگرایی رئیسی، دچار تغییر موضع 180 درجه ای شدند و به بازسازی روابط با این دو کشور پرداختند و دیگر صدایی از تخریب و تنش روابط با آنها نرسید.

دولت بعدی در ایران اگر به ریاست پزشکیان باشد اصولگرایان به تنظیمات کارخانه بازمی گردند و نوک حملات خود را برای تخریب روابط خارجی ایران به ویژه روابط با کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی و امارات و بحرین به کار خواهند گرفت. در نتیجه  حتما دولت بعدی باید فکری برای این موضوع بکند. مشارکت دادن برخی از نیروهای اصولگرا در وزارت خارجه از جمله سرپرست فعلی (علی باقری کنی) می تواند مفید باشد.

سوم – اختلاف ایران و بحرین

مهمترین اختلاف میان ایران و بحرین بر سریک موضوع است و آن ادعای تلاش ایران برای سرنگونی حکومت پادشاهی بحرین.
دولت بحرین می گوید ایران از مخالفان و فعالان براندازی حکومت بحرین حمایت می کند. مقامات ایرانی در واکنش بارها گفته اند از “اعتراضات مسالمت آمیز و مطالبات مردم بحرین” حمایت می کنند. مسوولان ایرانی همچنین از مقامات بحرینی خواسته بودند از “سرکوب و خشونت در برخورد با اعتراضات مردمی” خودداری کنند.

در دهه 60 مقامات بحرینی ایران را به حمایت از اعتراضات بحرین متهم کردند و دو طرف روابط پرتنشی داشتند. با این حال در دولت های هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی، روابط میان دو کشور بهبود یافت و به اوج خود رسید. در دوره خاتمی، سران دو کشور به تهران و منامه سفر داشتند و حتی همسر پادشاه بحرین در سفری جداگانه از تهران دیدار داشت.

اعتراضات بحرین – بهمن 89

با این حال به هنگام آغاز بهار عربی و آغاز اعتراضات ضددولتی در بحرین (فوریه 2011 – بهمن 1389 ) یک تصور این بود که اعتراضات در این کشور به مانند تونس ، مصر، لیبی و یمن می تواند به سرنگونی حاکم منجر شود  اما سرنوشت دیگری یافت. با پشتیبانی نظامی عربستان سعودی، با سرکوب خشن و خونین نظامی نیروهای امنیتی بحرین، اعتراضات مسالمت آمیز این کشور ناکام ماند. در این سرکوب، 93 نفر کشته، 3 تا 5 هزار نفر زخمی و حدود 3 هزار نفر دستگیر شدند. برخی از  فعالان سیاسی از جمله “علی سلمان” روحانی و رهبر حزب شیعه الوفاق دستگیر و به زندان طولانی مدت محکوم شد.

به صورت طبیعی اگر حکومت پادشاهی آل خلیفه در بحرین سرنگون می شد یک گزینه جدی برای جایگزینی، نیروهای مذهبی شیعه بودند.
نیروهای مذهبی شیعه محوریت مخالفان در بحرین را شکل می دهند.
حل اختلافات میان ایران و بحرین حتما از طریق توافقاتی درباره مسائل داخلی بحرین عبور کرده است.

منبع: عصرایران