ترامپ دقیقا از روی دست احمدی‌نژاد کپی کرد!

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از برترین ها؛دونالد ترامپ پس از موج تازه‌ای از تعرفه‌گذاری بر کالا‌های وارداتی، این روز‌ها با چالشی مواجه شده که شاید در محاسبات اولیه از شدت آن غافل بوده باشد: افزایش اعتراضات عمومی نسبت به رشد قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم. آنچه ابتدا قرار بود ابزار فشار بر چین و دیگر کشور‌ها باشد، اکنون در داخل آمریکا فشار مضاعفی بر مصرف‌کنندگان وارد کرده و نارضایتی گسترده‌ای را به دنبال داشته است. افزایش هزینه تولید، رشد قیمت تمام‌شده کالا‌های وارداتی و انتقال آن به سبد خانوار، فضای اجتماعی آمریکا را در برابر سیاست‌های تجاری ترامپ حساس‌تر از همیشه کرده است.

تورم سالانه شکر و شیرینی‌جات ۱۴%، سبزیجات ۷% و گوشت گاو و گوساله ۵% در آمریکا بوده است.شاخص اعتماد مصرف‌کننده از دانشگاه میشیگان نیز بیانگر کاهش ۳۰ درصدی اعتماد مصرف‌کنندگان آمریکایی در یک سال گذشته است.

شاخص اعتماد مصرف‌کننده دانشگاه میشیگان

ترامپ که به‌طور سنتی به شیوه‌های غیرمتعارف برای مدیریت بحران‌ها تکیه دارد، این‌بار نیز در اقدامی جنجالی منتقدان سیاست‌های تعرفه‌ای را «احمق» نامیده و در شبکه Truth وعده‌ای تازه مطرح کرده است: پرداخت حداقل ۲ هزار دلار به هر آمریکایی (به جز افراد پردرآمد) از محل درآمد تعرفه‌ها. او این طرح را نسخه‌ای برای جبران فشار تعرفه‌ها بر طبقه متوسط می‌داند؛ طرحی که همان‌قدر که عجیب به نظر می‌رسد، از لحاظ اقتصادی نیز با ابهامات و تناقض‌های جدی روبه‌رو است.

این نخستین‌بار نیست که ترامپ برای کنترل نارضایتی، به سیاست‌های شبیه یارانه‌پاشی روی می‌آورد. او در دوره اول ریاست‌جمهوری نیز در اوج همه‌گیری کووید ۱۹ پرداخت‌هایی به مردم انجام داد؛ پرداخت‌هایی که بخشی از منابعش از محل تعرفه‌های گسترده او تأمین شد. او اخیراً نیز در مصاحبه‌ای گفته بود: «ما آن‌قدر از محل تعرفه‌ها پول جمع می‌کنیم که ممکن است بخشی از آن را مستقیماً به مردم آمریکا پرداخت کنیم.» این جملات نشان می‌دهد ایده توزیع درآمد تعرفه‌ای در ذهن ترامپ سابقه دارد و امروز در مسیر اجرایی شدن قرار گرفته است.

اما همه در دولت آمریکا با این نگاه ترامپ همراه نیستند. وزیر خزانه‌داری آمریکا در واکنش به وعده ۲ هزار دلاری ترامپ، با لحنی محتاطانه اعلام کرده که «هیچ پیشنهاد رسمی» در این خصوص ارائه نشده و اگر قرار باشد چنین پرداخت‌هایی انجام شود، ممکن است در قالب‌های دیگری مانند کاهش مالیات بر انعام‌ها، اضافه‌کاری یا اصلاح پرداخت‌های تأمین اجتماعی مطرح شود. این واکنش خنثی، به‌روشنی نشان می‌دهد فاصله میان شعار‌های ترامپ و بوروکراسی واقعی در واشنگتن چقدر زیاد است.

آیا درآمد کافی برای چنین طرحی وجود دارد؟

ترامپ امیدوار است درآمد حاصل از تعرفه‌ها نه‌تنها خرج این پرداخت‌ها شود، بلکه بتواند بخشی از بدهی ۳۸ تریلیون دلاری آمریکا را نیز پوشش دهد. اما داده‌های اقتصادی چیز دیگری می‌گویند. بر اساس پیش‌بینی کارشناسان، درآمد تعرفه‌ای آمریکا در سال ۲۰۲۶ حدود ۳۰۰ میلیارد دلار خواهد بود. از آن طرف، اگر قرار باشد ۱۵۰ میلیون بزرگسال واجد شرایط که درآمد سالانه کمتر از ۱۰۰ هزار دلار دارند، هرکدام ۲ هزار دلار دریافت کنند، کل هزینه طرح دقیقاً ۳۰۰ میلیارد دلار در سال خواهد بود. یعنی حتی اگر تمام درآمد تعرفه‌ها بدون کسری و هزینه جانبی، مستقیم صرف این طرح شود، یک دلار هم برای کاهش بدهی‌ها یا تأمین هزینه‌های دیگر باقی نخواهد ماند.

این محاسبه ساده نشان می‌دهد یا این وعده عملاً غیرقابل اجرا است، یا ترامپ مجبور می‌شود تعرفه‌های خود را علیه کشور‌های دیگر افزایش دهد. از همین رو بسیاری از اقتصاددان‌ها هشدار داده‌اند اجرای چنین سیاستی می‌تواند چرخه جدیدی از تورم را در اقتصاد آمریکا فعال کند؛ چرخه‌ای که با سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی آمریکا در تضاد مستقیم قرار دارد.

شباهت‌ ترامپ با احمدی‌نژاد؛ از پوپولیسم اقتصادی تا هزینه‌های بلندمدت

مقایسه سیاست‌های اقتصادی ترامپ با تجربه محمود احمدی‌نژاد در ایران، برای بسیاری از افراد مشابه است. احمدی‌نژاد نیز در دوران ریاست‌جمهوری خود به‌جای سرمایه‌گذاری بلندمدت از محل درآمد‌های نفتی، بخش قابل‌توجهی از منابع را در قالب یارانه‌های نقدی توزیع کرد. سیاستی که در کوتاه‌مدت محبوبیت اجتماعی ایجاد کرد، اما در بلندمدت به ناترازی‌های بزرگ در بودجه، انرژی، صندوق‌های بازنشستگی و حتی زیرساخت‌های کشور منجر شد.

ترامپ هم امروز در شرایطی مشابه در حال استفاده از همان ابزار است؛ ابزاری که شاید بتواند موج احتمالی نارضایتی کوتاه‌مدت را مهار کند، اما آثار اقتصادی آن ممکن است سال‌ها بعد گریبان آمریکا را بگیرد؛ همان‌طور که آثار سیاست‌های احمدی‌نژاد همچنان پس از بیش از یک دهه در اقتصاد ایران باقی است.

مانع بزرگ یارانه ترامپ

با این حال، نباید فراموش کرد که ترامپ اختیار کامل در اجرای چنین طرحی ندارد. کنترل بودجه آمریکا در دست کنگره است و اجرای طرحی با هزینه سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار، بدون تأیید کنگره غیرممکن است. این در حالی است که بخش قابل‌توجهی از نمایندگان کنگره، نگران تأثیر تورمی توزیع نقدی گسترده هستند. همچنین تلاش فدرال‌رزرو برای کاهش فشار‌های تورمی نیز ممکن است در تضاد با برنامه ترامپ قرار گیرد.

به همین دلیل، هنوز مشخص نیست این وعده در حد شعار باقی می‌ماند یا ترامپ تلاش خواهد کرد نسخه آمریکایی یارانه‌نقدی را اجرایی کند؛ نسخه‌ای که شاید نقطه اشتراک ترامپ و احمدی‌نژاد باشد!