زیرمیزی، خنجری بر قلب زخمی بوشهری ها

علیرضا چمکوری

در شهری که مردمش با نجابت و صبوری سال‌هاست با سختی‌های معیشتی کنار آمده‌اند، بی‌عدالتی در درمان، زخمی است که نه فراموش می‌شود و نه شایسته‌ی آنان است.

در جامعه‌ای که سلامت و درمان باید یکی از بنیادی‌ترین حقوق هر انسان محسوب شود، متأسفانه هنوز هم شاهد رفتارهایی هستیم که نه تنها عدالت را زیر سؤال می‌برد، بلکه باعث جریحه‌دار شدن احساسات مردم می‌شود. یکی از این رفتارهای ناپسند و ناعادلانه، دریافت مبالغ غیرقانونی یا همان چیزی است که به نام «زیرمیزی» شناخته می‌شود.

در شهر بوشهر، بارها شنیده شده که بعضی بیماران مجبور شده‌اند هزینه‌هایی فراتر از توانشان را بپردازند تا بتوانند مراحل درمان را پشت سر بگذارند.

دوستی می‌گفت: «من برای عمل همسرم حتی یخچال خانه را فروختم، اما باز هم گفتند باید پول بیشتری بیاوری.» این جمله‌ها نشان می‌دهد که ماجرا فقط یک مشکل مالی نیست، بلکه زخمی است که بر غرور و کرامت مردم وارد می‌شود.

بوشهر شهری است که مردمش به نجابت، مهمان‌نوازی و قناعت مشهورند. بیشتر خانواده‌ها با مشکلات سنگین اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند؛ بیکاری جوانان، هزینه‌های بالای زندگی و فشار تورم، توان مالی بسیاری از آنان را به شدت کاهش داده است. در چنین شرایطی، شنیدن اینکه برخی بیماران برای درمان ناچار به پرداخت مبالغی فراتر از تعرفه‌های رسمی می‌شوند، تلخ و آزاردهنده است.

زیرمیزی نه فقط یک تخلف مالی، بلکه زخمی عمیق بر اعتماد عمومی است. مردم وقتی می‌بینند درمانشان به پول و روابط و پرداخت‌های پنهانی وابسته می‌شود، احساس می‌کنند کرامت انسانی‌شان لگدمال شده است.

یکی دیگر از بیماران در گفت‌وگویی ساده می‌گفت: «دکتر برای ما مثل امید آخره، وقتی امید آخر هم به پول نگاه کنه، دیگه به کی باید پناه برد؟» این حرف ساده، اما دردناک است؛ چون نشان می‌دهد چگونه رفتار ناعادلانه می‌تواند روح و روان بیماران را فرسوده کند.

از سوی دیگر، تداوم این وضعیت به تدریج ارزش‌های حرفه‌ای جامعه پزشکی را زیر سؤال می‌برد. پزشکی حرفه‌ای است که اساس آن بر انسانیت، ایثار و خدمت به همنوع بنا شده است. مردم به پزشکان اعتماد می‌کنند، جان و سلامت شان را به آنان می‌سپارند، و انتظار دارند در مقابل، با انصاف و وجدان کاری روبه‌رو شوند. اگر زیرمیزی در گوشه‌ای از این حرفه ریشه بدواند، بزرگ‌ترین آسیب آن سلب اعتماد عمومی است؛ آسیبی که جبران آن بسیار دشوار خواهد بود.

گلایه‌ای که بیشتر مردم بوشهر دارند، نبود برخورد قاطع با این مسئله است. بسیاری از بیماران می‌ترسند شکایت کنند، چون نگران‌اند اگر دوباره گذرشان به همان پزشک یا بیمارستان خورد، با مشکل مواجه شوند. همین ترس باعث می‌شود تخلفات به سکوت بگذرد و چرخه ادامه پیدا کند. وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی وظیفه دارند شرایطی ایجاد کنند که بیماران بتوانند بدون هراس، تخلفات را گزارش دهند و مطمئن باشند که از آن‌ها حمایت خواهد شد.

بوشهر و مردمش شایسته‌ی چنین بی‌عدالتی‌هایی نیستند. آنان در شرایط دشوار اقتصادی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت و همراهی نهادهای مسئول هستند. سلامت نباید به کالایی تبدیل شود که تنها ثروتمندان توان خرید آن را دارند. برخورد قاطع و ریشه‌ای با زیرمیزی نه فقط یک وظیفه اداری، بلکه یک ضرورت اخلاقی و انسانی است.

مردم بوشهر با نجابت و صبوری، سال‌هاست با مشکلات بزرگ اقتصادی کنار آمده‌اند، اما در موضوع سلامت نمی‌توان از آنان انتظار سکوت داشت. جان انسان‌ها ارزشمندتر از آن است که قربانی زیاده‌خواهی عده‌ای معدود شود.

جامعه پزشکی کشور پر از پزشکان شریف و وظیفه‌شناسی است که صادقانه در خدمت مردم‌اند، اما متخلفانی که آبروی این حرفه را لکه‌دار می‌کنند، باید با جدیت شناسایی و مجازات شوند.

اگر سلامت را به عنوان حق همگانی بپذیریم، دیگر جایی برای زیرمیزی باقی نمی‌ماند. امید آن است که صدای اعتراض مردم بوشهر و دیگر نقاط کشور شنیده شود و روزی برسد که هیچ بیماری در کنار رنج درمان، مجبور به تحمل رنج بی‌عدالتی نباشد.