306873
مهدی طیاری | فعال در حوزه محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری
شامگاه چهاردهم آبان بخشی از سازه‌های موقت پروژه گردشگری «زیپ‌لاین» در محوطه تاریخی قلعه ریشهر بوشهر توسط گروهی از شهروندان معترض تخریب شد؛ رخدادی که بار دیگر تضاد میان توسعه شتاب‌زده و حفاظت از میراث تاریخی و ملی را به یاد جامعه آورد.
پروژه‌ای که قرار بود نمادی از نشاط شهری و توسعه گردشگری پایدار باشد، به‌دلیل جانمایی نادرست در مجاورت با یکی از کهن‌ترین آثار تاریخی جنوب ایران و نبود نظارت کافی از سوی دستگاه‌های مسئول، به بحرانی فرهنگی و اجتماعی تبدیل شد.
قلعه ریشهر در میان نخستین های ثبت آثار ملی
محوطه باستانی ریشهر، با پیشینه‌ای بیش از هزاران سال، یکی از مهم‌ترین سکونتگاه‌های تاریخی در حاشیه خلیج فارس است. این مکان در دوران ساسانی با نام ریو اردشیر (Riv Ardashir) شناخته می‌شد و به‌عنوان مرکز فرهنگی، نظامی و تجاری جنوب ایران نقش‌آفرینی می‌کرد.
آثار برجای‌مانده از دوره‌های عیلامی، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در این محوطه، بیانگر تداوم تمدنی چشمگیری است که ارزش پژوهشی و جهانی دارد.
این اثر ارزشمند در سال ۱۳۱۰ با شماره ثبت ملی ۱۲، به‌عنوان یکی از نخستین آثار تاریخی استان بوشهر، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از همان زمان تحت حفاظت قانونی میراث فرهنگی کشور قرار دارد.
چرا هنوز ثبت جهانی نشده است؟
با وجود اهمیت تاریخی و باستان‌شناسی ریشهر، تاکنون این محوطه در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت نشده است. کارشناسان چند دلیل اصلی را مطرح می‌کنند:
1. نبود مطالعات جامع باستان‌شناسی و طرح ساماندهی حفاظتی؛ بخش‌هایی از محوطه هنوز آزادسازی و مرمت نشده است.
2. دخالت پروژه‌های عمرانی و گردشگری غیرمنطبق با ضوابط میراثی در مجاورت بافت تاریخی.
3. فقدان مدیریت یکپارچه میان شهرداری، اداره میراث فرهنگی و سایر نهادهای استانی.
4. ضعف در مستندسازی و معرفی بین‌المللی این اثر ارزشمند به نهادهای جهانی.
این کاستی‌ها سبب شده‌اند که یکی از کهن‌ترین محوطه‌های خلیج فارس، همچنان از فهرست جهانی یونسکو بازبماند؛ در حالی که ظرفیت علمی، فرهنگی و هویتی آن فراتر از مرزهای ملی است.
خطای مدیریتی؛ قربانی واقعی کیست؟
در میان هیاهوی تخریب و اعتراض، سرمایه گذار پروژه نیز قربانی سوءمدیریت شد.
فارغ از بومی یا غیربومی بودن او، واقعیت این است که پیمانکار با اعتماد به مجوزهای رسمی وارد این پروژه شد، اما در نبود ارزیابی‌های میراثی و زیست‌محیطی، با خسارتی سنگین روبه‌رو گردید.
مقصر اصلی نه مردم‌اند و نه سرمایه‌گذار؛ بلکه نهادهایی هستند که باید پیش از صدور مجوز، اثرات تاریخی، فرهنگی و زیست‌محیطی پروژه‌ها را بررسی می‌کردند.
ضرورت پاسخگویی و جبران خسارت
اکنون زمان آن رسیده است که استانداری بوشهر، شورای شهر، شهرداری بندر بوشهر، اداره کل میراث فرهنگی، سازمان بنادر و دریانوردی و اداره کل حفاظت محیط زیست، به‌صورت شفاف به افکار عمومی پاسخ دهند:
• چگونه چنین پروژه‌ای بدون بررسی علمی و کارشناسی مجوز گرفته است؟
• چه اقداماتی برای جبران خسارت پیمانکار و بازسازی اعتماد عمومی در نظر گرفته شده است؟
جبران خسارت این سرماه گذار تنها یک وظیفه مالی نیست؛ بلکه گامی است برای اصلاح فرآیندهای مدیریتی و بازگرداندن اعتماد مردم به نهادهای رسمی.
صدای شهروندان بوشهری
مردم بوشهر خواهان توسعه‌اند، اما توسعه‌ای پایدار، علمی و همسو با هویت تاریخی استان بوشهر.
قلعه ریشهر تنها یک محوطه باستانی نیست؛ شناسنامه فرهنگی جنوب ایران است. توسعه زمانی ارزشمند است که با احترام به گذشته و دانش امروز همراه باشد، نه با تصمیم‌های شتاب‌زده و فاقد نظارت علمی.
از بحران تا فرصت
حادثه ریشهر می‌تواند آغاز گفت‌وگویی ملی درباره تعادل میان توسعه و میراث فرهنگی باشد.
اگر مدیران استانی با درایت و شفافیت عمل کنند، قلعه ریشهر بار دیگر می‌تواند به نماد همزیستی تاریخ و توسعه پایدار تبدیل شود.
بوشهر، استانی با هویت تاریخی درخشان و ظرفیت‌های بی‌بدیل گردشگری، می‌تواند با بهره‌گیری از خرد جمعی و احترام به میراث خود، الگویی برای توسعه پایدار در سواحل جنوبی ایران باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی: مکان اجرای طرح زیپ لاین بوشهر جابجا شود
در همین خصوص، روابط عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر توضیحاتی از قول مدیرکل این اداره پیرامون حواشی پیش آمده درباره پروژه زیپ لاین به رسانه ها از جمله «خلیج فارس» ارسال کرد که در ادامه می خوانید:
می گوید: قلعه تاریخی ریشهر به عنوان یکی از کهن‌ترین آثار تاریخی بندر بوشهر، نماد هویت فرهنگی این شهر است و هرگونه فعالیت عمرانی در محدوده این اثر باید با رعایت کامل ضوابط و مقررات میراث‌فرهنگی انجام شود به همین دلیل طرح زیپ لاین باید در مکان دیگری اجرا شود.
نصرالله ابراهیمی اظهارکرد: شهرداری بندر بوشهر در قالب طرحی پیشنهادی قصد ایجاد زیپ‌لاین در محدوده ریشهر را داشت که پس از درخواست استعلام از اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، به شهرداری اعلام شد رعایت حریم و ضوابط حفاظتی قلعه تاریخی ریشهر الزامی است و هرگونه اقدام باید با حفظ کامل حریم اثر صورت گیرد.
ابراهیمی با بیان اینکه «تخلیه مصالح در محدوده اثر، خلاف ضوابط میراث‌فرهنگی است» تصریح کرد: با پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های انجام‌شده با شهرداری بندر بوشهر، بر توقف عملیات اجرایی و بازنگری طرح تأکید شده‌است تا از بروز هرگونه آسیب احتمالی به عرصه و حریم اثر جلوگیری شود.
وی ادامه داد: توصیه این اداره‌کل به شهرداری بندر بوشهر آن است که نسبت به جابه جایی و اجرای طرح زیپ‌لاین در نقطه‌ای دیگر از شهر اقدام کند؛ نقطه‌ای که هم از نظر گردشگری ظرفیت لازم را داشته باشد و هم آسیبی به آثار تاریخی و بافت فرهنگی منطقه وارد نشود.
وی اظهار کرد: دغدغه علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ استان بوشهر در این زمینه بجا و قابل تقدیر است و تلاش مجموعه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان بوشهر همواره بر حفاظت از هویت تاریخی و فرهنگی این دیار متمرکز است، زیرا معتقدیم شناسنامه واقعی این استان همین آثار ارزشمندی هستند که از گذشتگان به ما رسیده و حفظ آنها وظیفه‌ای ملی و فرهنگی است.
https://www.pgnews.ir/?p=306873
23 نظر
ما زیپ شلوار میخوایم نه زیپه لاین !
در یک جمله خیانت به تاریخ ایران و بوشهر
درود.
درست است که نام و هویت تاریخی و فرهنگی بوشهر از نام ریواردشیر و قلعه ریشهر و زمامداری اردشیر بابکان گرفته شده ولی سؤال اساسی اینجاست که سازمان میراث فرهنگی و شهرداری بوشهر که در اثر اعتراض شهروندان بوشهری به موقعیت و مکان یابی این پروژه الان همدیگر را مقصر می دانند تا حالا برای حفظ و نگهداری این آثارباستانی چه خدمتی انجام داده اند؟ قسمتی از این آثار تاریخی که خیلی وقت هست توسط یکی از ارگان های نظامی اشغال و پادگان شده است و عملا” از دسترسی مردم خارج است و به پاتقی برای سگ های ولگرد و معتادان و ریختن آشغال و زباله تبدیل شده است بهتر است ابتدا به فکر حل این مشکلات اصلی باشند و بعد به فکر مسائل جزئی تر .
درود
اگر از نظر میراث این کار خلاف بود، چرا جلو کار نمی گیره؟ نگید که نمی تونی!
سلام.اقای ابراهیمی برای بافت بوشهرچکارکردید.ایا این همه سال سمت قلعه ریشهررفتید.این سازه چه ربطی به قلعه ریشهر داره.برید شهرهای دیگه ببینید.چه کارهایی اونا کردن.شماچکار کردید.بوشهربااین تفکرات پیشرفتی نخواهد کرد.سرمایه گذاران همه فرارین از این عملکرد
برای قلعه ریشهر چکار کردی این سالها.کجا بودید.جلو کارتفریحی میگیرید
یک سوال دارم.اگه مشکل داشت چرا روزاول میراث مجوز داده.پاسخ استعلام بلامانع داده شده.الان جوابگوی خسارت سرمایه گذار چه کسی باید بدهد.میراث باید پاسخگو باشد.
سلام عرض ادب فکر کنم بوشهری نیستید جلو پیشرفت بوشهر گرفتید چرا مجوز دادید
به آقای ابراهیمی بگید مگه موقعی که مجوز دادین و گفتین فنس بکشید و بعدش کارتون رو شروع کنید نمیتونستی دستور جابجایی بدی که اینهمه پول حروم نشه
الان که چند نفر مخالف پیدا شده شما سوار موج موافق میشید و میگید پروژه جابجا بشه؟؟!؟!!
مگه یه تاب و سرسره نصب شده که به راحتی میفرمایید جابجا شود
اتفاقا شخص شما باید پاسخگو باشید که چرا مجوز دادین
آقای ابراهیمی شما مجوز دادین بعد میگین جابجا کنید!؟
البته شما در زمان سجادی منش هم بافت قدیم را نابود کردید.
با عرض سلام
با این تفکرات پوسیده بوشهر به هیچ جا نمیرسد و مردم مدام می گویند چرا بوشهر نسبت به شیراز و اصفهان و تهران و شهرهای شمالی و …. از نظر توسعه ای عقب افتاده است، دلیلش همین مدیران ترسو هستند
بنده خواستار اجرای پروژه زیپ لاین در ریشهر هستم، اجازه دهید پروژه اجرا گردد
اقای ابراهیمی در ارامش باشهرداری وسایردستگاهها بشینید حل کنید.قطعا همه درفکر اعتلای شهر هستید.پس بهترین گزینه کنار هم نشستن و حل کردن موضوع هست
آمو بیلش کارش کنه ها، هیچی تو ای شهر نداریم سی تفریح
سلام کارهای عمرانی شهردلری اکسرن در جنوب شهر میباشد انشالله نگاهی مرکز شهر داشته باشن شهرداری اگر چاله چولهای شهر بافت قدیم سنگ فرشها و کوچهای خاکی تنگکک ها ورودی شهر سرعتگیرهای فرسوده الاچیقهای فرسوده ساحل ورودی تنگککها کار کند موفق تر خواهد بود
خیابانهای پر از چاله و پارک های داغون و… خلاف این موضوع را نشان میدهد.
حالا که یک نفر پیدا شده خواسته یه سرمایه گذاری و یه کار گردشگری تو شهر انجام بده یه عده نا اگاه به اسم چه میدونم فعال اجتمعای و محیط زیست بلند شدن و نمیزارن یه کار نو تو این سهر انجام بشه! ؟ متاسفانه همین قشر ادمهای جو گیر هستن که نمیزارن این شهر یه کم آباد بشه!! از طرفی میگین چرا شهرهای دیگه امکانات تفریحی داره و بوشهر نداره ؟ حالا که قراره یه کار جدید تو شهر بشه مزاحمت ایجاد کنید و نزارین انجام بشه ! پس چجوری شهر باید پیشرفت کنه ؟؟؟ بقول امیرکبیر که میگه برای پیشرفت ؛در ابتدا فکر می کردم که مملکت وزیر دانا میخواهد، بعد فکر کردم شاید شاه دانا میخواهد، اما اکنون می فهمم ملت دانا میخواهد.”
آقای ملت دانا، کسی با اجرای این طرح کار نداره با محلش مشکل دارن، شما اگر توی خونه خودت بخوای کمد دیواری اجرا کنی که نباید فضای پذیرایی را تخریب کنی، این اسمش میشه تخریب بیشتر نه توسعه. اگر طراح پروژه محل اجرا را جابجا کنه مشکل حل میشه.
زیپ لاین یعنی چه؟
برادر عزیز سرمایه گذاری خوب است گردشگری عالی است ولی نه به قیمت از بین بردن اثار باستانی و طبیعتی که زیبایی ان در طبیعی بودن آن است. خدا را شکر شهرداری و سایر مسولین که تعطیل هستند اثار ملی یا باستانی که در قاموس این بزرگواران که جایگاهی ندارد وگرنه این محدوده دریایی به این زیبایی با وارد کردن حداقل 15 مسیر رودخانه فاضلاب به دریا الوده نمی کردند شما جرات نمی کنید در ساحل بوشهر شنا کنید از چهار محله قدیم گرفته تا انتهای بندرگاه هر 500 متر یک کانال فاضلاب به دریا کشیده شده است نه مردم بلکه ماهیان و جانوران نیز از دست این مسولین در امان نیستند. انچه هم اضاف اومده شما بیاید خراب کنید.
پاسخ آقا یا خانم شهروند
مطلب شما با پز دانایی، سراسر ناآگاهی است. چرا کاری که می شود 50 متر دورتر و در امتداد ساحل جنوبی تر ساخته بشه، درست روی آثار یا در یک قدمی آن با این شکل ناشیانه ساخته بشه؟؟؟
جناب سراسر آگاه ،شما اطلاع داری زیپ لاین چی هست ؟این طرح قراره چه چیزی تخریب کنه؟؟لطفا جوگیر و احساسی نشید! بنای تفریحی رو نمیان توی بیابون اجرا کنن ،قطعا باید تو مسیر و محل گردشگری باشه , در ضمن اون منطقه اطرافش نظامی هست و هیچ جای توسعه دیگری نداره،
سلام
شهرداری بوشهر ظاهرا” کاری به حل مشکلات زمینی شهر از قبیل : آسفالت چاله و چوله های شهر ، ترمیم و بهسازی و پاکسازی کانال ها و جوی های دفع آب‌های سطحی و فاضلاب شهری ، توسعه فضای سبز و جمع آوری سگ های ولگرد و معدوم سازی موش های فربه فاضلابی و … نداره فقط تا تونسته با پول عوارضی که از مردم این شهر میگیره قدم به قدم در سطح شهر پایه های دوربین های نظارتی با هزینه بالا نصب کنه و سرعت گیر بزنه و ماشین های بی کیفیت مردم را درب و داغون کنه .الان کنار همین پروژه تفریحی که بنام تخریب بافت قدیم قلعه ریشهر عده ای سینه چاک و مخالف اجرای آن هستند فاضلاب و آب های سطحی محله ریشهر و اطراف از کنار قلعه و همین طور از اون طرف مقابل بعد از محمد باقر یعنی بلوار تازه تاسیس سلمان فارسی سرپیچ روبروی ساختمان منابع طبیعی، آب و فاضلاب را به وسط قلعه و دریا روانه کرده اند کسی ککش نمی گزه و فریاد وامصیبتا سر نمی دهد بله دوستان خانه از پای بست ویران است و ظاهرا” حل مسائل خرد و فرعی تو این شهر بر مسائل کلان شهری اولویت و ارجحیت دارد.