مغزهای چین هم فرار می‌کنند اما نه به آمریکا!

به گزارش خلیج فارس؛ چن لیانگشی ۳۶ ساله که پیش از ترک چین در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی بر روی پروژه‌های هوش مصنوعی بایدو و علی بابا دو شرکت بزرگ فناوری چین کار می‌کرد می‌گوید:” من چین را ترک کردم، زیرا محیط اجتماعی و سیاسی آنجا را دوست نداشتم”. او این تصمیم را پس از لغو محدودیت دوره ریاست جمهوری چین در سال ۲۰۱۸ میلادی اتخاذ کرد لغو محدودیتی که به رهبر ارشد آن کشور یعنی “شی جین پینگ” اجازه داد تا به طور نامحدود در قدرت باقی بماند. او می‌گوید:”تا زمانی که چین دموکراتیک نشود به چین باز نخواهم گشت”. او اکنون برای مِتا در لندن مشغول به کار است.

“نیویورک تایمز” با ۱۴ متخصص چینی از جمله “چن” و با ده‌ها نفر دیگر در مورد این که چرا تصمیم گرفتند برای همیشه چین را ترک کنند و چگونه در کشور‌های خارجی از نو زندگی تازه‌ای را آغاز کردند مصاحبه کرده است.

اکثر این افراد در صنعت فناوری چین مشغول به کار بودند که همین موضوع مهاجرت شان را امری تعجب آور می‌سازد، زیرا دستمزد پرداختی در این صنعت در چین بالاتر از سایر مشاغل و کسب و کار‌ها بوده است. نکته جالب توجه و عجیب آن بود که اکثر آنان به کشور‌هایی غیر از ایالات متحده مهاجرت کرده اند. چین با فرار مغز‌ها مواجه است و ایالات متحده نمی‌تواند از آن بهره برداری کند.

در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی زمانی که چین دچار فقر بود بهترین و باهوش‌ترین چینی‌ها به دنبال تحصیل و کار و ماندن و ساختن زندگی تازه در غرب بودند. براساس گزارش سازمان ملل متحد مهاجرت چینی‌ها در سال ۱۹۹۲ میلادی با خروج بیش از ۸۷۰ هزار نفر از آن کشور به اوج خود رسید. این رقم در سال ۲۰۱۲ میلادی به کم‌ترین میزان یعنی تقریبا ۱۲۵ هزار نفر کاهش یافت در زمانی که چین از فقر خارج شد و به قدرتی در عرصه فناوری و به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شد.

دولت چین سخت تلاش کرد تا جایگاه کسب شده را حفظ کند و انگیزه‌ها و مشوق‌هایی برای جذب دانشمندان و دیگر افراد ماهر ارائه کرد. براساس گزارش وزارت آموزش چین در سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۸۰ درصد از چینی‌هایی که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند به کشور بازگشتند که در مقایسه با میزان یک چهارم دو دهه پیش از آن افزایش یافته بود.

اکنون این روند معکوس شده است. بر اساس داده‌های سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۲ میلادی علیرغم محدودیت‌های گذرنامه و سفر بیش از ۳۱۰۰۰۰ چینی مهاجرت کردند. تنها در سه ماهه باقی مانده به پایان سال جاری میلادی این میزان به همان سطح سال ۲۰۲۲ میلادی رسیده است.

چند نفری که با خبرنگاران “نیویورک تایمز” مصاحبه کردند از جمله افرادی مانند “چِن” اظهار داشتند که پس از اصلاح قانون اساسی چین برای این که به شی اجازه داده شده عملا به صورت مادام العمر حکومت کند به فکر ترک کشور افتاده اند. هم چنین، کارزار “کووید صفر” که نزدیک به سه سال قرنطینه مداوم و آزمایش‌های انبوه را بر چین تحمیل کرد برای بسیاری از این افراد ضربه نهایی قلمداد شد. اکثر افرادی که با “نیویورک تایمز” صحبت کردند از ترس انتقام گیری احتمالی حکومت چین نخواستند نام کامل شان ذکر شود.

یکی از آنان آقای “فو” بود. زمانی که او تصمیم به ترک چین گرفت به عنوان مهندس در یک شرکت دولتی فناوری دفاعی در جنوب غربی چین کار می‌کرد.

با این وجود، او هر روز بیش از روز قبل می‌دید که پس از اصلاح قانون اساسی خود و همکاران اش بیش از آن که وقت شان را صرف کار در حوزه تخصصی شان کنند مجبور به شرکت در جلسات مطالعات سیاسی و ایدئولوژیک شده بودند. فو می‌گوید فضای چین در دوران زمامداری شی به طور فزاینده‌ای با پروپاگاندای حکومتی انباشته شده و فضای اجتماعی و سیاسی بسته‌تر شده است. فو که در مورد لزوم محدودیت‌های سخت گیرانه پس از پاندمی کووید مخالفت اش را ابراز کرد از سوی والدین خود نیز طرد شد. پس از آن او به سختی با کسی صحبت می‌کرد. او اواخر سال گذشته از کارش استعفا داد و برای دریافت ویزای کار در کانادا اقدام کرد. فو و همسرش اکنون در راه کلگری در آلبرتا هستند.

اکثر مهاجران چینی که با “نیویورک تایمز” صحبت کردند توضیح دادند که چرا ایالات متحده را به عنوان مقصد انتخاب نکردند. آنان به روند پیچیده و غیر قابل پیش بینی آمریکا برای درخواست ویزا و وضعیت اقامت دائم اشاره کردند. تعداد ویزای تحصیلی اعطا شده توسط ایالات متحده به اتباع چینی که مدت‌ها نقطه شروعی برای مهاجران آینده بود در سال ۲۰۱۶ با بدتر شدن روابط بین کشور‌ها شروع به کاهش کرد. در شش ماهه نخست سال ۲۰۲۳ میلادی بریتانیا بیش از ۱۰۰۰۰۰ ویزای تحصیلی به اتباع چینی اعطا کرد در حالی که ایالات متحده تقریبا ۶۵۰۰۰ ویزای دانشجویی F۱ را اعطا کرد.

فو می‌گوید تصمیم به مهاجرت به ایالات متحده نگرفت، زیرا در دانشگاهی درس خوانده که در فهرست تحریم‌های واشنگتن قرار دارد و در شرکت دفاعی در چین کار کرده که احتمالا هر دو مورد گذراندن رویه غربالگری امنیتی دولت امریکا را برای او دشوار می‌ساخت. با این وجود، او می‌گوید در نهایت دوست دارد در امریکا کار کند کشوری که آن را ایده آل می‌داند. برخی از متخصصان چینی عرصه فناوری کانادا و کشور‌های اروپایی را به دلیل مزایای اجتماعی بهتر، تعادل بین کار و زندگی و قوانین کنترل اسلحه به جای ایالات متحده انتخاب کردند.

زمانی که خانم “ژانگ” در جولای ۲۰۲۲ میلادی تصمیم به مهاجرت گرفت فهرستی از کشور‌ها را به عنوان مقصد احتمالی برای خود تهیه کرد: کانادا، نیوزلند، آلمان و کشور‌های شمال اروپا. او در میان کشور‌های فهرست شده ایالات متحده را انتخاب نکرد، زیرا می‌دانست دریافت ویزای کار آن کشور برایش بسیار دشوار است. ژانگ ۲۷ ساله برنامه نویس رایانه احساس می‌کرد که فرهنگ پرهیاهو و شلوغ سیلیکون ولی شباهت زیادی به محیط کاری طاقت فرسای چین دارد.

او پس از گذراندن ساعات طولانی در یک شرکت فناوری برتر در شنژن به مدت پنج سال در نهایت از کارش استعفا داد. ژانگ هم چنین به دنبال رفتن به کشوری بود که در آنجا با زنان برابرتر از چین رفتار می‌شد. او در سال جاری به نروژ مهاجرت کرد و پس از سه سال پرداخت مالیات و قبولی در آزمون زبان اقامت دائم را دریافت می‌کند. ژانگ می‌گوید از این موضوع که ۲۰ هزار دلار درآمد کم تری در مقایسه با درآمدش در شنژن دارد و مالیات و هزینه‌های زندگی بالاتری پرداخت می‌کند ناراضی نیست. در عوض، او می‌تواند روز کاری خود را در ساعت ۴ بعداظهر به پایان برساند و از زندگی لذت ببرد. او نگران نیست که وقتی ۳۵ ساله شد برای استخدام خیلی پیر در نظر گرفته شود برخلاف آن نوع تبعیض سنی که بسیاری از چینی‌ها در چین آن را تجربه می‌کنند. هم چنین، او در نروژ در ترس دائمی از اعمال سیاستی مشابه سیاست کووید صفر چین نیست.

اکثر متخصصان چینی عرصه فناوری که با “نیویورک تایمز” صحبت کردند اشاره داشتند که هنگام مهاجرت دستمزدشان کاهش یافته بود.

ژائو مهاجر چینی دیگری است که سفر طولانی و پراضطراب خود به ایالات متحده را شرح می‌دهد. او در یک روستای فقیر در استان شاندونگ چین بزرگ شد و پنج سال پیش برای اخذ مدرک دکترا در رشته مهندسی به ایالات متحده آمد. او در ابتدا قصد داشت پس از فارغ التحصیلی در اواخر سال جاری به چین بازگردد، زیرا بر این باور بود که چین برخلاف امریکا از نظر اقتصادی در حال صعود است. با این وجود، واکنش حکومت چین به پاندمی کووید باعث شد ژائو در افکارش تجدیدنظر کند. او می‌گوید: “من نمی‌توانم به کشوری بازگردم که همه چیز در آن براساس دروغ ساخته شده است”.

با این وجود، ماندن در امریکا نیز برای ژائو کار آسانی نخواهد بود. او یک پیشنهاد شغلی دارد و به عنوان فارغ التحصیل در رشته‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) وضعیت استخدام موقت دریافت خواهد کرد که سه سال به طول خواهد انجامید. او در قرعه کشی ویزای کار H-۱B شرکت خواهد کرد. او می‌گوید ۴۰ درصد احتمال دارد که پایان سه سال در لاتاری برنده نشود. او ممکن است مجبور شود برای ماندن در ایالات متحده به محیط آموزشی بازگردد یا از شرکت اش بخواهد او را به یک موقعیت کاری خارجی جابجا کند. ژائو می‌گوید:”برخی اوقات زمانی که شب‌ها به این موضوع فکر می‌کنم این احساس به من دست می‌دهد که زندگی مملو از بدبختی و عدم اطمینان است. در نتیجه، نمی‌توانم بخوابم”.

* نظریه‌ای در حوزه انتخابات پژوهی است که بیان می‌کند برخی از افراد جامعه اعلام رای و نظر سیاسی یا اجتماعی خود را نه از شیوه مرسوم شرکت در انتخابات و رای دادن بلکه از طریق از حضور یا عدم حضور در یک مکان یا جغرافیای خاص به طور ویژه از طریق مهاجرت اعلام می‌کنند.

منبع: فرارو