۴۰ دقیقه سانسور؛ در تلویزیون چه خبر است؟

خلیج فارس: رقابت‌های جام ملت‌های آسیا در مرحله گروهی در حال پیگیری است و تیم ملی فوتبال ایران هم در همین دور از رقابت‌ها شب گذشته در «اجوکیشن‌سیتی» به مصاف فلسطین رفت و اولین بازی‌اش در جام هجدهم را برگزار کرد. مطابق با تورنمنت‌های این‌چنینی، تلویزیون هم این روز‌ها با دو شبکه سه و ورزش سیما در حال پخش زنده این رقابت‌هاست و کلی خبرنگار و گزارشگر هم به این تورنمنت از سوی سازمان صداوسیما اعزام شده‌اند به این امید که بتوانند پوشش بهتری از این جام داشته باشند.

روزنامه شرق نوشت: با وجود چنین تدارکاتی که برای این جام از سوی تلویزیون درنظر گرفته شده، ولی هنوز رقابت‌های مرحله گروهی جان نگرفته، انتقادات از پخش زنده این بازی‌ها، دست‌کم در دو نوبت، زیاد شده است. یکی مربوط به پخش مراسم افتتاحیه این تورنمنت است که دو شبکه سه و ورزش در حال پوشش آن بودند، ولی در تصمیماتی که صدای مخاطبان را درآورد، تصاویر به صورت مکرر قطع و با میهمانان داخل استودیو در تهران دنبال شد. این قطعی تصاویر و سانسور مراسم افتتاحیه در شرایطی صورت گرفت که در بخش زیادی از آن مراسم، مشکل پوشش لباس شرکت‌کننده‌ها در میان نبود، ولی باز هم تلویزیون تلاش کرد فقط گوشه‌ای از مراسم آتش‌بازی در این افتتاحیه را به نمایش بگذارد.

اگرچه آن اتفاق خیلی سروصدای زیادی به راه نینداخت و بسیاری از طریق شبکه‌های اینترنتی موفق به دیدن کامل مراسم افتتاحیه شدند، ولی موضوعی که در جدال تیم‌های هند و استرالیا رقم خورد، از آن دست موارد گیج‌کننده‌ای است که مشخصا توضیح قانع‌کننده‌ای درباره‌اش پیدا نخواهد شد. مشکل این دیدار هم این بود که در نیمه اول، تصاویر زنده بار‌ها قطع و به جایش تصاویر آرشیوی پخش شد. دلیل؟ داور وسط این بازی، یک زن بود!

یوشیمی یاماشیتای ژاپنی به همراه دو کمک‌داور زن ژاپنی عهده‌دار قضاوت این بازی بودند که در نوع خود تاریخ‌سازی محسوب می‌شد. این برای اولین بار در تاریخ بود که یک زن، دیداری از سری رقابت‌های جام ملت‌های آسیا در رده مردان را سوت می‌زد. او تنها داور وسط زنی است که توسط کنفدراسیون فوتبال آسیا برای حضور در قطر برگزیده شده و توانست قضاوت قابل قبولی هم در اولین دیداری که به او سپرده شده بود، داشته باشد. در تلویزیون ایران، ولی اتفاق عجیبی رخ داده بود؛ در نمای باز، پخش این دیدار با داور وسط زن مشکلی نداشت و تصاویر قطع نمی‌شد، ولی هربار که کارگردان اصلی، نمای بسته‌ای از این داور ژاپنی ارائه می‌کرد، تلویزیون تصاویر را سانسور می‌کرد و رو به پخش تصاویر آرشیوی می‌آورد.

این اقدام عجیب تلویزیون وقتی بیشتر غیرقابل درک نشان می‌داد که به جای داور زن وسط بازی، تماشاگران زن روی سکو‌ها را نشان می‌داد که قاعدتا پوشش غیررسمی‌تر نسبت به داور زن مسابقه داشتند.

البته که همچنان جا برای شگفت‌زده‌شدن در این بین وجود دارد، چون سانسور داور وسط بازی فقط قریب به ۴۰ دقیقه طول کشید و بعد، در اواخر نیمه اول و کل نیمه دوم، نمای بسته ارائه‌شده از این داور، در تلویزیون ایران مشمول سانسور نشد. حالا پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که چه کسی تصمیم می‌گیرد که داور زن بازی سانسور شود؟ چه کسی تصمیم می‌گیرد که پخش او نامناسب و پخش زنان تماشاگر مناسب است؟ از همه عجیب‌تر اینکه چه کسی یکباره تصمیم می‌گیرد داور وسط را از سانسور درآورد و بیش از این سوهان روح مخاطبان نشود؟

این‌ها همه تناقضات و سخت‌گیری‌های بی‌مورد است که تلویزیون رقم می‌زند و به فراری‌دادن بیشتر مخاطبانش کمک می‌کند. مشخص است که بازی استرالیا و هند علاقه‌مندان زیادی بین ایرانی‌ها نداشته باشد، ولی چنین رفتاری باعث می‌شود همان تعدادی هم که راغب به تماشای این دیدار شده‌اند از تلویزیون رو برگردانده و به شبکه‌های اینترنتی و ماهواره‌ای رو بیاورند.

البته که این اولین‌بار نیست که تلویزیون نشان می‌دهد با داوران زن فوتبال مشکل دارد. جالب آنکه این سیاست دوگانه یا نداشتن اجماع نظر درباره اینکه چه چیزی سانسور شود هم مربوط به این روز‌ها نیست. پیش‌تر تلویزیون در سانسور مکرر یک دیدار فوتبال خارجی آن‌هم به دلیل آنکه یکی از کمک‌داوران آن بازی زن بود، خبرساز شده بود. داستان مربوط به دیدار تیم‌های منچستریونایتد و تاتنهام در لیگ برتر انگلیس بود که بار‌ها و بار‌ها تصاویر زنده قطع و تصاویر آرشیوی پخش شد؛ آن‌هم فقط به خاطر اینکه کمک‌داور زن این بازی نمایش داده نشود. آن تصمیم در شرایطی اتخاذ شده بود که تلویزیون پیش از آن و چند بار بعد از آن هم دیدار‌هایی را که کمک‌داور یا داور زن داشتند، پخش کرد و آن بازی‌ها را سانسور نکرده بود.

حالا ظاهرا یک بار برای همیشه هم که شده، مسئولان ذی‌ربط باید به فکر دستورالعمل جامعی در این زمینه باشند. از آنجا که فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا بر استفاده از داوران زن در بازی مردان تأکید کرده‌اند، تلویزیون باید راهکاری دیگر به غیر از سانسور‌های مکرر و پخش تصاویر آرشیوی برگزیند. ضمن اینکه آن‌ها هم تا زمان مشخصی می‌توانند به این سانسور عجیب دامن بزنند، چراکه شاید خیلی زود، حدود ۴۰ دقیقه شاید، به این نتیجه پی ببرند که برای مخاطبان تلویزیون، داور زن یک مسابقه فوتبال، حساسیتی ایجاد نمی‌کند و شاید اصلا به چشم هم نیاید.