برنج

خلیج فارس:وزارت جهاد کشاورزی امروز با ابلاغ دستورالعمل جدید، توزیع برنج وارداتی را از طریق سامانه بازارگاه آغاز کرد؛ اقدامی که به گفته مسئولان، با هدف شفاف‌سازی در واردات و مصرف این کالای اساسی انجام می‌شود.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از فارس؛وزارت جهاد کشاورزی امروز با اعلام تصمیمی تازه، از آغاز توزیع برنج وارداتی کشور از طریق سامانه «بازارگاه» خبر داد؛ سامانه‌ای که در سال‌های گذشته به‌طور اختصاصی برای توزیع نهاده‌های دامی و کشاورزی همچون ذرت و کنجاله سویا مورد استفاده قرار می‌گرفت.

این تصمیم همراه با ابلاغ دستورالعمل جدیدی برای نحوه خرید برنج در این بستر الکترونیکی است که امروز به تمامی ذی‌نفعان ابلاغ شد.به گفته مقام‌های وزارت جهاد، استفاده از بازارگاه برای توزیع برنج با هدف شفاف‌سازی مسیر واردات، تخصیص و مصرف این کالای اساسی صورت می‌گیرد. برنج یکی از مهم‌ترین کالاهای سبد مصرفی خانوار ایرانی است که همواره در کانون بحث‌ها و چالش‌های سیاست‌گذاران قرار داشته است.

آمارهای مربوط به واردات و مصرف این محصول طی سال‌های گذشته بارها محل مناقشه بوده و گزارش‌های متناقضی از میزان واقعی نیاز کشور، حجم واردات و موجودی انبارها منتشر شده است. همین مسئله، به گفته مقام‌های دولتی، زمینه‌ساز تصمیم تازه برای بهره‌گیری از بستر دیجیتال بازارگاه شده است.

وزارت جهاد کشاورزی در توضیح این طرح تأکید کرده است که همه مراحل از ثبت سفارش تا خرید و توزیع به‌صورت آنلاین و قابل رصد خواهد بود. مقام‌های این وزارتخانه می‌گویند، تجربه توزیع نهاده‌های دامی در همین سامانه طی چند سال اخیر، الگویی بود که می‌تواند برای سایر کالاهای اساسی از جمله برنج نیز تکرار شود.هرچند بازارگاه در شفاف‌سازی بخشی از فرآیند توزیع نهاده‌ها مؤثر بوده، اما گزارش‌های متعدد از نارضایتی تولیدکنندگان و فعالان بخش خصوصی درباره مشکلات فنی، تاخیرها و محدودیت‌ها نیز منتشر شده است.

به باور برخی کارشناسان، بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی وزارت جهاد کشاورزی مسئله آمار است. نبود آمار دقیق از میزان مصرف سرانه، نیاز واقعی واردات و نیز پراکندگی ذخایر در کشور همواره یکی از مشکلات مزمن این حوزه بوده است. این موضوع حتی در سطوح عالی کشور نیز مورد تأکید قرار گرفته است. رهبر معظم انقلاب در بازدید اخیر خود از نمایشگاه دستاوردهای کشاورزی، به ضعف‌های آماری در بخش کشاورزی اشاره کردند و آن را یکی از موانع اساسی در تصمیم‌گیری‌های کلان خواندند.

منتقدان می‌گویند اگرچه ورود برنج به بازارگاه می‌تواند گامی در مسیر شفافیت تلقی شود، اما بدون اصلاح بسترهای آماری و بهبود تجربه کاربری سامانه، بعید است که مشکلات گذشته تکرار نشود. به ویژه آنکه برنج، برخلاف نهاده‌های دامی، به طور مستقیم با سفره خانوار و قیمت‌های بازار مصرف گره خورده است و هرگونه اختلال در توزیع یا تأخیر در عرضه می‌تواند تبعات اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته باشد.

حامیان طرح اما خوش‌بین‌تر هستند. آن‌ها معتقدند با یکپارچه‌سازی داده‌ها و ایجاد امکان رهگیری محموله‌های وارداتی، می‌توان از رانت و فساد در زنجیره واردات برنج کاست و توزیع عادلانه‌تری رقم زد. وزارت جهاد نیز امیدوار است که این سیاست بتواند ضمن آرام‌سازی بازار، زمینه را برای مدیریت بهتر ذخایر و کنترل قیمت‌ها فراهم کند.با این حال، در شرایطی که بازار برنج کشور همواره حساس و ناپایدار بوده است، پرسش کلیدی این است که آیا تجربه نیمه‌موفق توزیع نهاده‌های دامی در بازارگاه می‌تواند در حوزه‌ای حیاتی‌تر همچون برنج نیز به نتیجه مطلوب برسد یا خیر. پاسخ به این پرسش، احتمالاً در ماه‌های آینده و همزمان با نخستین دوره توزیع گسترده برنج در این سامانه روشن خواهد شد.

خلیج فارس:لبنانی‌ها با روشی خاص از ورود دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران استقبال کردند.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از همشهری؛مردم لبنان در اقدامی غیرمنتظره  هنگام ورود علی لاریجانی، روی سر او برنج پاشیدند.

خلیج فارس:ادعای گم شدن یک میلیون تن برنج در برنامه‌ای تلویزیونی، واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته است.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از خبرگزاری تسنیم؛ادعای عجیب گم‌شدنِ یک میلیون برنج توسط فردی در برنامه‌ای تلویزیونی که معادلِ بارِ ۵۰۰ کیلومتریِ ۴۰ هزار تریلی یا ۵۰ کشتی است با وجود اینکه واکنش‌های زیادی در فضای مجازی به همراه داشت، اما پاسخی منطقی به همراه نداشته است.
طی روزهای گذشته فردی ادعایی درباره گم شدن یک میلیون تن برنج در سال 1401 مطرح کرد اما به این موضوع پاسخ نداد که این حجم بزرگ از برنج کجاست یا چه سرنوشتی داشته است.

در صورتی که این موضوع مورد صحت‌سنجی قرار گیرد، احتمالاً خطاهای مشخصی به آن وارد است که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود.

بر اساس برآوردی که در این مدت کوتاه توسط تشکل‌های برنج انجام شده است، گم شدن این حجم برنج یا امکان نگهداری آن در انبارها را خالی از منطق می‌دانند و خواستار پاسخ‌گویی شده‌اند.
یک میلیون تن برنج معادل بار ۴۰ هزار تریلی به مسافت ۵۰۰ کیلومتر

در یکی از این استدلال‌ها به شکل جالبی این فرضیه رد شده است به طوری که اگر این حجم برنج بار چندین تریلی (40 هزار) شود و به‌صورت قطاری پشت هم قرار گیرند، 500 کیلومتر فضا اشغال می‌کند که معادل 50 کشتی نیز است و بنابراین امکان نگهداری یا احتکار این حجم از برنج در انبارها وجود ندارد.
جنگ اوکراین و روسیه و افزایش واردات غلات

به دلیل جنگ اوکراین و روسیه در سال 1400 میزان واردات غلات و برنج به کشور به شکل بی‌سابقه‌ای در سال 1401 افزایش یافت تا نگرانی‌ها درباره عدم امکان واردات غلات در سال‌های آینده رفع شود.

با توجه به واردات بیش از نیاز در سال 1401، واردات در سال‌های آتی کم شد تا نیاز بازار به‌تدریج به تعادل برسد؛ بر اساس این فرضیه، این یک میلیون تن برنج همان واردات اضافه است.
آماردهی غلط وزارت جهاد کشاورزی

وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته میزان تولید برنج در کشور را رقم بالای 2 میلیون و 500 تا 2 میلیون و 700 هزار تن اعلام کرد و در سال‌های گذشته نیز میزان واردات برنج حدود 2 میلیون و 200 هزار تن اعلام شده است،در حالی واقعیت عرصه با این اعداد همخوانی نداشته است.

برآورد آمار تولید برنج در سال جاری به‌روز و منطقی شد به طوری که در سال جاری با در نظر گرفتن خشکسالی یک میلیون و 600 هزار تن تا یک میلیون و 800 هزار تن اعلام شده است.

حتی دلیل تغییر ماه های اخیر یکی از مدیران بلندپایه وزارت جهاد کشاورزی نیز به خاطر همین دادن اطلاعات غلط درباره میزان تولید برنج دانسته می‌شود که در واقع منجر به اخلال در نظام تصمیم‌گیری برای تنظیم بازار شده است.
احتکار و نگهداری خانگی برنج

یکی از استدلال‌های دیگری که درباره این ادعا مطرح است که البته به‌طور کامل منطقی نیز به نظر نمی‌رسد، احتکار برنج در انبارها و نگهداری خانگی است.

این روایت این‌طور مطرح شده که 26 تا 30 میلیون خانوار در کشور وجود دارد و در صورتی که هر کدام به‌طور متوسط 20 کیلوگرم برنج در خانه های خود ذخیره داشته باشند، معادل 600 هزار تن برنج می‌شود و ادعا شده که مابقی نیز در انبارها احتکار شده است.
نظر تشکل های برنج درباره این ادعا

بنابراین گزارش، با توجه به برخی فضاسازی‌های هیجانی که در فضای مجازی درباره ادعای گم شدن یک میلیون تن برنج ایجاد شده است در این گزارش به این موضوع پرداخته شد.

در ذیل مطلب، اظهارات دو تشکل برنج در این ارتباط آورده شده است.
اخلال در نظام تصمیم‌گیری وزارت جهادکشاورزی با ارائه آمار اشتباه

مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، اظهار داشت: امسال با اعلام تولید واقعی یک‌ میلیون و 600 هزار تن و لغو ممنوعیت واردات، زیرساخت‌های تأمین امنیت غذایی تقویت شده است. به گفته وی، امسال 360 هزار تن برنج وارد کشور شده و برای جبران کسری، باید 1 میلیون و 240 هزار تن دیگر نیز تا پایان سال وارد شود.

دبیر انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران ضمن انتقاد از برخی آمارهای دولتی که تولید سال 1403 را 2 میلیون و 700 هزار تن اعلام کرده بودند،اظهار داشت: با انحراف حدود 1 میلیون و 100 هزار تن بین این آمار و آمار واقعی، برنامه‌ریزی‌ها به اشتباه انجام شد.

وی گفت: بر اساس مصرف سرانه 36 کیلوگرمی، نیاز کشور حدود 3 میلیون و 300 هزار تن برنج است و هرگونه تفاوت میان تولید داخل و واردات برنامه‌ریزی‌شده، کسری قابل‌توجهی بر جای می‌گذارد.

کشاورز درباره ادعای گم شدن یک میلیون تن برنج، با مرور تجربه بحران برنج سال 1401 اظهار داشت: در آن سال باوجود واردات 1 میلیون و 360 هزار تن برنج توسط بخش خصوصی و 420 هزار تن توسط دولت (که عمدتا برای تکمیل ذخایر دولتی بود)، برخی ناظران از مازاد یک میلیون تنی صحبت کردند که به گفته وی ناشی از تفسیر غلط از میزان کل واردات به میزان یک میلیون و 780 هزار تن که معادل کل واردات در آن سال است.

وی با بیان اینکه این تفسیر غلط عامدانه یا ناآگاهانه موجب تشویش اذهان عمومی شد، افزود: قبل از اینکه فردی در جایگاه کارشناس در رسانه قرار می‌گیرد در ابتدا باید وجاهت جایگاه و صلاحیت او، بررسی شود.
گم شدن نیمی از تولید برنج کشور درست نیست

مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، درباره ادعای گم‌شدن یک میلیون تن برنج در سال 1401 اظهار داشت: امیدواریم فردی که چنین ادعایی را مطرح کرده، در صورت در اختیار داشتن مستندات کافی، موضوع را از مسیرهای قانونی پیگیری کند تا در صورت لزوم، ابعاد آن برای افکار عمومی روشن شود؛ در غیر این صورت، چنین اظهاراتی ممکن است منجر به ابهام و برداشت‌های نادرست از واقعیت موجود شود.

این مقام تشکلی با اشاره به وضعیت واردات برنج در آن سال توضیح داد:در سال 1401، در مجموع کمتر از یک میلیون و 800 هزار تن برنج به کشور وارد شد که حدود 20 درصد آن توسط شرکت بازرگانی دولتی و با هدف تقویت ذخایر راهبردی صورت گرفت و باقی‌مانده این میزان در حدود یک میلیون و 400 هزار تن، توسط بازرگانان بخش خصوصی وارد شد.

وی افزود: علت اصلی افزایش واردات در آن مقطع، کاهش میزان تولید در سال قبل، وقوع جنگ اوکراین و شرایط نامطمئن بازار جهانی غلات بود. در چنین فضایی، تصمیم‌گیران ترجیح دادند میزان واردات را کمی بیش از نیاز واقعی در نظر بگیرند تا از بروز بحران احتمالی جلوگیری شود.

خاکی گفت: با این حال، سهم افزایش‌یافته واردات بخش خصوصی نسبت به سال 1400 به 250 هزار تن هم نرسید و از این رو، طرح ادعای واردات اضافی یک میلیون تن، غیر کارشناسی و محل تردید است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: حجم یک میلیون تن برنج معادل تقریباً نیمی از تولید سالانه داخلی و برابر با حدود 50 کشتی بزرگ 20هزارتنی است؛ چنین حجمی را نمی‌توان به‌راحتی «ناپدیدشده» تلقی کرد.

خاکی گفت:از سوی دیگر، فرایند واردات به‌گونه‌ای است که بازرگان ابتدا محموله را ترخیص و به فروش می‌رساند، و پس از گذشت چند ماه انتظار طولانی، ارز آن تخصیص می‌یابد؛ بنابراین احتمال انباشت یا «گم‌شدن» چنین حجمی با منطق تجاری نیز همخوان نیست.

خاکی درباره سرنوشت برنج مازاد واردشده گفت:طی سال‌های 1402 و 1403، سالانه حدود یک میلیون تن برنج وارد کشور شده است. این میزان، با توجه به سرانه مصرف و نیاز واقعی بازار، کفاف تقاضای سالانه را نمی‌داد. با این حال، تا نیمه نخست سال 1403 نیز، بازار در وضعیت نسبتاً باثباتی قرار داشت، چراکه مازاد واردات سال‌ 1401، بخشی از کسری بازار را جبران کرده بود.

وی افزود: از نیمه دوم سال گذشته، به‌دلیل کاهش ذخایر انباری، محدود شدن واردات و بیش برآوردی از تولید داخلی، روند افزایشی قیمت‌ها آغاز شد و به سال جاری نیز تسری یافت.

وی در پایان تأکید کرد:واقع‌نگری در برآورد میزان تولید داخلی و استمرار تأمین برنج وارداتی، برای حفظ ثبات بازار کاملاً ضروری است. خوشبختانه در سال جاری، سیاست‌گذار با رویکردی دقیق‌تر وارد عمل شده و شاهد نزولی شدن قیمت‌ها در بازار هستیم. با آغاز عرضه برنج داخلی، انتظار می‌رود این روند کاهشی تداوم یابد.
تشویق اذهان عمومی با برنج

بنابراین گزارش، طرح ادعای بزرگ دربارهٔ گم‌شدن یک میلیون تن برنج، بدون ارائه پاسخ، می‌تواند منجر به تشویش اذهان عمومی شود و لازم است طرح هرگونه شائبه، همراه با پاسخ یا دلیل منطقی باشد.

خلیج فارس:طبق محاسبات کارشناسان انجمن برنج، ما درمجموع حدود ۶۵۰هزار هکتار زمین زیرکشت برنج داریم و به‌طور متوسط میزان برداشت محصول ۲.۵تن در هکتار است. با این حساب تولید برنج کشور کمی بیش از ۱.۶میلیون تن است.

به گزارش«خلیج فارس» به نقل از روزنامه همشهری؛ عبور قیمت برنج اعلای ایرانی از مرز ۳۰۰هزار تومان برای هر کیلوگرم، همه زنگ خطرها را به صدا درآورده است. دولت، محتکران را عامل اصلی این وضعیت می‌داند و واردکنندگان، وضعیت موجود را نتیجه ممنوعیت غیرکارشناسی ثبت سفارش واردات برنج به‌دلیل اشتباهات محاسباتی در دولت و مجلس عنوان می‌کنند.

مسیح کشاورز، دبیر انجمن  واردکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج و امیر آقاجانیان، عضو انجمن تولیدکنندگان برنج   به بررسی علل گرانی این کالای اساسی پرداختند.

چرا برنج گران شد؟

آقاجانیان: متأسفانه یکی از عوامل مهم در آسیب‌شناسی وضعیت بازار برنج، بحث‌های غیرتخصصی و غیرکارشناسی برخی مسئولان است. دولت قبل، ابتدای فصل برداشت برنج، تولید داخلی برنج را 2.7میلیون تن اعلام کرد که کاملا غیرواقعی است. دولت جدید هم با همان آمار سیاستگذاری کرد، اما شب عید دیدند که آمار واقعی نیست و تولید داخلی از 1.7میلیون تن بیشتر نمی‌شود. بر همین مبنا نتوانستند در زمان درست واردات را بالانس کنند و این شدیدا بر قیمت برنج تأثیر گذاشت. از طرف دیگر، برنج ایرانی در 3 سال اخیر چندان گران نشد و در محدوده 100هزار تومان بود؛ اما نهاده کشاورزی مرتب بالا رفت.
نیاز واقعی بازار برنج

کشاورز: طبق محاسبات کارشناسان انجمن برنج، ما درمجموع حدود 650هزار هکتار زمین زیرکشت برنج داریم و به‌طور متوسط میزان برداشت محصول 2.5تن در هکتار است. با این حساب تولید برنج کشور کمی بیش از 1.6میلیون تن است. در آن‌سوی ماجرا، کشور سالانه به 3.3میلیون تن برنج نیاز دارد که حداقل 1.6میلیون تن از آن باید از محل واردات تأمین شود. وقتی مسئولان عدد اشتباه برای تولید داخل اعلام می‌کنند و به اعتبار همان آمار جلوی واردات را می‌گیرند، نیاز بازار تأمین نمی‌شود. بنابراین مهم‌ترین عامل گرانی برنج را باید در برآورد اشتباه تولید دانست که سبب شد واردات به اندازه کافی انجام نشود.

تأثیر احتکار بر قیمت برنج

کشاورز: موضوع احتکار که معاون اول نیز اخیرا مطرح کرد، زمانی ممکن است شکل بگیرد که فصل برداشت تمام‌شده و عرضه برنج کم است. الان ما در آستانه برداشت هستیم و محتکر اگر عقل داشته باشد قبل از رسیدن برداشت جدید باید موجودی را در اوج قیمت می‌فروخت؛ چراکه تجربه می‌گوید با آغاز فصل برداشت افت قیمت خواهیم داشت.به‌نظر می‌رسد مطرح کردن موضوع احتکار در شرایط فعلی، فرار روبه‌جلو است. اینکه کشاورز به امید گران‌تر شدن نفروشد یک احتکار کوچک است، اما احتکاری که بخواهد روی بازار تأثیر بگذارد از عهده شرکت‌های بزرگ هم ساخته نیست، زیرا نیازمند انبار بزرگ و هزینه بالایی است.
برنج پاکستانی در کیسه ایرانی

آقاجانیان: در کنار واردات رسمی، ما واردات غیررسمی و قاچاق برنج پاکستانی را هم داریم که 70درصد آن در مازندران تخلیه می‌شود و بعد از ورود به کیسه‌های مجهول و نامعتبر به نام برنج دم‌سیاه مازندران و… به‌عنوان برنج اعلای ایرانی وارد بازار می‌شود. این تقلب به حدی زیاد است که یک تولیدکننده کیسه برنج در مازندران، سفارش 400هزار کیسه را از یکی از شهرهای فاقد برنج کشور گرفته بود؛ درحالی‌که ما به عنوان تولیدکننده برنج آنقدر کیسه نمی‌خریم. در تعزیرات و اصناف شمال چند پروانه مربوط به این تقلب‌ها وجود دارد. ضروری است با این تخلفات فورا برخورد شود.