خلیج فارس: عصر جمعه ۵ دیماه سالن شهدای فرهنگی خورموج شاهد برگزاری آیینی کمنظیر و بهیادماندنی بود. آیین رونمایی از کتاب «الفبای مهر» نوشته علی اسماعیلپور و غلامرضا قربانیمقدم، اثری پژوهشی ـ روایی که به بررسی و ثبت ۷۷ سال پیشینه آموزشی دبستان احمدی فقیه حسنان در شهرستان دشتی پرداخته است.
به گزارش خلیج فارس؛ این برنامه با استقبال گسترده و چشمگیر اقشار مختلف مردم، فرهنگیان، دانشگاهیان، هنرمندان، فعالان اجتماعی و رسانهای برگزار شد؛ بهگونهای که سالن اصلی و بالکن آن در زمانی کوتاه مملو از جمعیت شد و شماری از حاضران ایستاده برنامه را دنبال کردند. این حضور پرشور، خود گواهی روشن بر جایگاه مدرسه و معلم در حافظه جمعی مردم دشتی بود.
در این آیین مدیرکل سیاسی استانداری بوشهر، مدیران کل آموزش و پرورش، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، میراث فرهنگی و روابط عمومی استانداری استان بوشهر، فرماندار شهرستان دشتی، جمعی از مدیران شهرستان، استادان دانشگاه، شاعران و نویسندگان و بهطور ویژه معلمان و دانشآموزان سابق دبستان فقیه حسنان حضور داشتند. حضوری صمیمی و بیتکلّف که فضای مراسم را از یک برنامه رسمی صرف، به گردهمایی فرهنگی ـ اجتماعی بدل کرده بود.
مراسم با نواختن زنگ نمادین مدرسه توسط حیدر اسماعیلی، از دانشآموزان دوره نخست و مدیر سابق دبستان فقیه حسنان، آغاز شد؛ زنگی که پیوندی نمادین میان گذشته و حال برقرار کرد و خاطرهای مشترک از سالهای آموختن و تلاش را در ذهن حاضران زنده ساخت.
اجرای موسیقی سنتی گروه «دادبه» به سرپرستی حماسه حقپرست، فضای مراسم را آکنده از حس تعلق، آرامش و زیبایی کرد؛ موسیقیای برخاسته از فرهنگ بومی که همراستا با روح کتاب، به ریشهها و خاطرهها رجوع داشت.
یکی از بخشهای تأثیرگذار برنامه، رونمایی از کتاب توسط دانشآموزان ادوار مختلف دبستان فقیه حسنان بود،صحنهای که تداوم آموزش و پیوند نسلها را بهروشنی به تصویر کشید. همچنین پخش فیلمی مستند از دبستان فقیه حسنان به تدوین سید کریم موسوی، تصویری زنده از تاریخ مدرسه، معلمان و فضای آموزشی آن را پیش چشم حاضران قرار داد.
در ادامه دکتر نعمتالله فاضلی، استاد دانشگاه تهران، با اشاره به استقبال گسترده از این آیین، این گردهمایی را کمسابقه توصیف کرد و گفت این کتاب برای او که خود تجربه تحصیل در مدرسه روستایی را داشته، واجد معنایی عمیق است. وی با اشاره به پیشینه آموزش نوین در ایران تأکید کرد مدرسه نهادی تمدنساز است که الفبای مدارا، گفتوگو، تحمل و زیبایی را به جامعه میآموزد و «الفبای مهر» را حافظه فرهنگی مردم فقیه حسنان و نخستین تکنگاری مستقل درباره یک مدرسه روستایی در کشور دانست.
وی با بیان اینکه کتاب «الفبای مهر» برای او معنای ویژهای دارد، افزود: من خود در روستای مصلحآباد فراهان تحصیل کردهام و با خواندن این کتاب، همان احساسی را تجربه میکنم که همه کسانی دارند که دوران تحصیل خود را در مدارس روستایی گذراندهاند.
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: زمانی که دکتر محمدجواد حقشناس این کتاب را به من معرفی کرد، نخستین نکتهای که در ذهنم تداعی شد، نگارش کتاب «تجاربم در مدارس روستایی» در اوایل دهه ۱۳۹۰ بود که بعدها با عنوان «مردمنگاری آموزش» منتشر شد.
فاضلی با اشاره به تاریخ شکلگیری آموزش نوین در ایران گفت: از سال ۱۲۶۷ و با تأسیس نخستین مدرسه در تبریز، هرچند مخالفتهایی از سوی متعصبان مذهبی و عشایر وجود داشت، اما چون میرزا حسن رشدیه بهدرستی فهمیده بود که در سوی درست تاریخ ایستاده است، امروز نظام آموزشی کشور به بیش از ۱۲۰ هزار مدرسه رسیده است.
وی یادآور شد: مدرسه به ما زبان مشترک و خاطره جمعی میدهد و کتاب «الفبای مهر» به حافظه فرهنگی این مردمان تبدیل شده است، بهگونهای که مردم فقیهحسنان در این اثر تصویر معاصر خود را میبینند.
وی در پایان اظهار داشت: تا جایی که اطلاع دارم، «الفبای مهر» نخستین کتاب تکنگاری درباره یک مدرسه روستایی در ایران است.
دکتر محمدجواد حقشناس، «الفبای مهر» را فراتر از یک کتاب و آن را سندی از حافظه فرهنگی یک مکان توصیف کرد. وی با تأکید بر اهمیت توجه به جزئیات محلی گفت: نویسندگان این اثر با پرهیز از کلیگویی، هویت روستا و مدرسه را از خلال روایتهای دقیق و ملموس بازنمایی کردهاند و نشان دادهاند که آموزش نوین فقط به شهرهای بزرگ محدود نبوده و در مدارس محلی و روستایی نیز ریشه دوانده است.
در بخش دیگری از مراسم، محمد ولیزاده، مدیر انتشارات بامداد نو و ناشر کتاب، با اشاره به روند شکلگیری و انتشار «الفبای مهر» گفت این اثر حاصل سالها پیگیری، جمعآوری اسناد، خاطرات و روایتهای شفاهی است و انتشار چنین کتابهایی بخشی از مسئولیت فرهنگی ناشران بهشمار میرود. وی تأکید کرد «الفبای مهر» صرفاً کتابی برای خواندن نیست، بلکه منبعی غنی برای نوشتن، پژوهش، داستانپردازی و حتی تولید آثار هنری است و هر فصل آن میتواند آغاز راهی تازه برای پژوهشگران، نویسندگان و علاقهمندان تاریخ آموزش باشد. ولیزاده با اشاره به اهمیت ثبت تاریخ آموزش محلی افزود اگر خاطرات معلمان، دانشآموزان و مدارس روستایی ثبت نشود، بخش مهمی از هویت فرهنگی و تاریخی جامعه به فراموشی سپرده خواهد شد. او «الفبای مهر» را گامی مؤثر در پاسداشت تاریخ آموزش و تکریم نقش معلم در زیست فرهنگی جامعه دانست.
در دکتر حجتالاسلام علی آلبویه و بیبیماه بهزادی با بیان خاطراتی از دوران تحصیل و تدریس در دبستان فقیه حسنان، حالوهوایی صمیمی و عاطفی به مراسم بخشیدند و پیوند عمیق مدرسه با زندگی روزمره مردم را یادآور شدند.
در پایان، نویسندگان کتاب با قدردانی از حضور پرشور مردم، معلمان و مسئولان، این همراهی را سرمایهای ارزشمند برای فرهنگ، آموزش و تداوم چنین پژوهشهایی دانستند. آیین رونمایی «الفبای مهر» بیتردید روزی ماندگار در شهرستان ادبپرور دشتی رقم زد؛ روزی که مدرسه، معلم، خاطره و آینده، در کنار هم جشن گرفته شدند.
