خلیج فارس: مارگزیدگی یک مشکل گرمسیری در جهان است که بیشتر، افراد فقیر و کودکان در مناطق روستایی را درگیر می‌کند؛ برای همین نوزدهم سپتامبر (28 شهریور) هر سال، به عنوان روزجهانی آگاهی‌بخشی نسبت به مارگزیدگی نامگذاری شده تا توجه جوامع به این مسئله افزایش یابد.
امسال سازمان جهانی بهداشت این شعار را برای این روز انتخاب کرده است: «مارگزیدگی یک تهدیدجهانی سلامت است و نباید فراموش شود.»
بوشهر در رتبه ششم مارگزیدگی
طبق اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، در ایران گونه‌های مختلفی از مار از جمله افعی، گرزه، کبری، افعی شاخدار، افعی دماوندی و مار جعفری وجود دارند که برخی از آنها سمی هستند و می‌توانند باعث مرگ شوند.
نمودار زیر، شیوع مارگزیدگی را در استان‌های مختلف کشور نشان می‌دهد که بوشهر رتبه ششم دارد.
براساس این نمودار، استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، کرمان، هرمزگان و فارس بیشترین موارد مارگزیدگی را به خود اختصاص داده‌اند به طوری که در این استان‌ها سالانه بالغ بر ۵۰۰ نفر دچار مارگزیدگی می‌شوند.
راهکار‌هایی برای پیشگیری از مارگزیدگی
رعایت موارد زیر به پیشگیری از مارگزیدگی کمک می‌کند:
- اگر با ماری روبه‌رو شدید، بدون ایجاد حرکت ناگهانی و هیجان، به‌آرامی از آن فاصله بگیرید؛ زیرا تا زمانی که واکنش انسان ناگهانی نباشد، مار معمولاً حمله نخواهد کرد.
- از پیاده‌روی در تاریکی شب در محیط‌های باز خودداری کنید و هنگام کار در مناطق مارخیز، حتماً از دستکش، پوتین ساق‌بلند و شلوار بلندِ مچ‌دار استفاده کنید.
- هیچ‌گاه دست یا پای خود را در مکان‌هایی که دید کافی وجود ندارد و امکان بررسی با چشم نیست، وارد نکنید.
- پیش از آن‌که وارد چادر یا سایه‌بان شوید یا در آن اقامت کنید، ابتدا آن را به‌طور کامل بررسی نمایید. همچنین از نشستن روی تنه‌های درخت افتاده یا تخته‌سنگ‌ها پیش از بررسی دقیق پرهیز کنید.
- پس از غروب آفتاب از جمع‌آوری هیزم خودداری کنید و در طول روز نیز، پیش از برداشتن چوب‌های انباشته، ابتدا آنها را با کمک یک چوب بلند جابه‌جا کنید.
- برد حمله‌ی مار‌ها بسته به گونه‌ی آنها متفاوت است، اما معمولاً بیش از ۵۰ سانتی‌متر نیست بنابراین اگر ماری را مشاهده کردید، به محدوده‌ی دسترسی آن نزدیک نشوید و سریعاً از محل دور شوید.
- چنانچه ناچار به اقامت در چادر هستید، محل برپایی آن را در فضایی باز و امن انتخاب کنید.
کمک‌های اولیه برای فرد گزیده‌شده
در صورتی که با فردی که دچار مارگزیدگی شده مواجه شدید، باید او را به سرعت به اولین مرکز بهداشتی (مراکز جامع خدمات سلامت) یا مراکز درمانی منتقل کنید، اما در مسیر، می‌توانید اقدامات و کمک‌های اولیه زیر را انجام دهید:
- خونسردی خود را حفظ کنید.
- بیمار را آرام کنید و ترجیحا به پشت بخوابانید.
- اشیایی مانند ساعت النگو انگشتر و کفش را در بیاورید.
- عضو آسیب دیده را بی حرکت کنید.
- باید کمی بالاتر از محل نیش را با یک تکه پارچه پهن (مانند روسری با پهنای حدود ۱۰ سانتی متر) به آرامی ببندید تا گسترش زهر در خون کند شود، فشار پارچه بسته شده باید به اندازه‌ای باشد که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام نشود.
- از خوراندن هرگونه مواد غذایی به فرد گزیده شده، خودداری کنید، زیرا با افزایش ضربان قلب باعث افزایش جذب سم می‌شود.
- هرگز از طناب یا نوار و کش برای بستن بالای زخم استفاده نکنید.
- از استفاده از سرمادرمانی یا قرار دادن یخ بر روی محل گزش خودداری کنید.
- مصدوم باید در وضعیت درازکش با اندام صاف یا آویزان پایین‌تر از سطح قلب به مرکز درمانی منتقل شود.
- از شست‌وشو و هرگونه دستکاری محل گزش اعم از برش مکش سوزاندن اکیداً خودداری شود.