مرتضی پروانه | مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان بوشهر
کارآفرینی فرهنگی مفهومی نوین در عرصه توسعه است؛ فرایندی که طی آن، افراد یا گروهها با تکیه بر منابع فرهنگی مانند موسیقی، آیینها، زبان و هنرهای سنتی، اقدام به خلق ارزشهای اقتصادی و اجتماعی میکنند.
یکی از نمونههای موفق این مدل در ایران، «فستیوال موسیقی کوچه» در شهر بوشهر است؛ رویدادی که با تکیه بر فرهنگ بومی توانسته به فرصتی برای اشتغالزایی، برندسازی شهری و ارتقای سرمایه اجتماعی تبدیل شود.
از جمله نقاط قوت این فستیوال، بهرهگیری هوشمندانه از سرمایه فرهنگی بومی است. موسیقی جنوب، نظیر نیانبان و شروه، همراه با آیینهای دریایی، محتوای اصلی این جشنواره را شکل دادهاند. علاوه بر آن، بازنمایی خوراک، پوشش و هنرهای محلی در قالب رویدادهای متنوع، جذابیت آن را دوچندان کرده است.
این فستیوال بستری برای توسعه اقتصاد خلاق در منطقه نیز فراهم کرده است؛ فروش صنایعدستی، سوغات و خدمات هنری و نیز زمینهسازی برای ظهور استارتآپهای خلاق در حوزههایی همچون گردشگری، آموزش موسیقی و تولید محتوا از جمله نتایج ملموس آن است. همچنین، ایجاد امکان شبکهسازی میان هنرمندان محلی با فعالان ملی و بینالمللی، و همافزایی میان نهادهای فرهنگی، بخش خصوصی و سازمانهای مردمنهاد، از دیگر مزایای این رویداد به شمار میرود.
از منظر فرصتهای پیشرو، فستیوال کیچه (کوچه) ظرفیت بالایی برای توسعه کارآفرینی مبتنی بر مکان دارد؛ چراکه از فضاهای عمومی و تاریخی شهر بهره میبرد و میتواند نقش مهمی در بازآفرینی شهری ایفا کند. این فستیوال همچنین میتواند بوشهر را به عنوان یک مقصد فرهنگی بینالمللی در حوزه موسیقی و آیینهای محلی مطرح سازد. گسترش کسبوکارهای خلاق، تولید مستند، آلبوم، محصولات فرهنگی و حتی پوشاک و دکور سنتی، به همراه اشتغالزایی غیرمستقیم در بخشهایی چون حملونقل، غذا و بومگردی نیز از چشماندازهای روشن آن است.
با این حال، چالشهایی نیز بر سر راه این مسیر وجود دارد. نخست، ریسک تجاریسازی بیش از حد که ممکن است منجر به فاصله گرفتن از اصالت فرهنگی و تضعیف مشارکت مردمی شود. دوم، نبود ساختار اقتصادی پایدار و وابستگی زیاد به بودجههای دولتی که میتواند مانع از تداوم فعالیتها شود. و در نهایت، کمبود زیرساختهای تخصصی و نیروی انسانی آموزشدیده در حوزه مدیریت فرهنگی، خلأ مهمی است که باید برای آن چارهاندیشی شود.
در مجموع، فستیوال موسیقی کیچه (کوچه)، نمادی الهامبخش از کارآفرینی فرهنگی مبتنی بر هویت محلی است. اگر زیرساخت، آموزش تخصصی و بازاریابی هدفمند به درستی پشتیبانی شوند، این رویداد میتواند به یک الگوی پایدار در زیستبوم فرهنگی جنوب ایران بدل شود.
در این زمینه