سید محسن پیامی
صدای آرام موج‌ها، نسیم خنک خلیج فارس و عطر شور دریا، اولین سلام بوشهر به هر گردشگر است. شهری که در امتداد آب‌های فیروزه‌ای گسترده شده و هر گوشه آن داستانی تازه برای روایت دارد. قدم زدن بر شن‌های طلایی، تماشای غروب خورشید بر آب‌های آرام و تجربه فرهنگ غنی دریانوردی، تنها بخشی از ظرفیت‌های بی‌پایان این استان است.
اما فراتر از این تصویر شاعرانه، واقعیتی نهفته است: بوشهر بیش از ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی دارد و یکی از مهم‌ترین سواحل ایران در همسایگی خلیج فارس به شمار می‌رود. همین ویژگی، این استان را به بهترین نقطه کشور برای توسعه گردشگری دریایی بدل می‌سازد؛ صنعتی که امروز در جهان میلیاردها دلار درآمد ایجاد کرده اما در ایران سهمی ناچیز دارد.
بر اساس تعریف جهانی، گردشگری دریایی به فعالیت‌های تفریحی در آب‌های عمیق و دور از ساحل گفته می‌شود؛ از جمله غواصی، تورهای دریایی، اسکی روی آب، جت‌اسکی، قایق‌های کف‌شیشه‌ای، آکواریوم‌های دریایی و ماهیگیری در آب‌های عمیق. این شاخه از گردشگری در دهه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و امروزه کشتی‌های کروز با ظرفیت هزاران مسافر، بخش بزرگی از بازار گردشگری را در اختیار دارند. تنها در سال 2024 بیش از 34 میلیون نفر در جهان سفر دریایی را تجربه کرده‌اند.
کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس همچون امارات و بحرین با سرمایه‌گذاری گسترده، توانسته‌اند گردشگری دریایی را به منبع مهم درآمد خود تبدیل کنند. دوبی امروز قطب گردشگری دریایی منطقه است و سالانه هزاران گردشگر از طریق کشتی‌های تفریحی وارد آن می‌شوند. این در حالی است که ایران، با وجود موقعیتی استراتژیک و ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی، هنوز در این حوزه حضوری کمرنگ دارد.
بوشهر می‌تواند این معادله را تغییر دهد. سواحل متنوع، جزایر بکر، اکوسیستم‌های مرجانی، فرهنگ دریانوردی سنتی، موسیقی و آیین‌های بومی، غذاهای محلی و بازارهای ساحلی، بستری منحصربه‌فرد برای جذب گردشگر داخلی و خارجی فراهم کرده است. توسعه اسکله‌های تفریحی، ایجاد ماریناهای استاندارد، راه‌اندازی مراکز ورزش‌های آبی، احداث هتل‌های ساحلی و طراحی تورهای تخصصی می‌تواند بوشهر را به جایگاهی فراتر از یک مقصد محلی ارتقا دهد.
البته موانعی نیز وجود دارد: ضعف زیرساخت‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، نبود برنامه‌ریزی استراتژیک، کمبود فرهنگ‌سازی و آشنایی عمومی با سفرهای دریایی و نیز قوانین دست‌وپاگیر، بخشی از چالش‌های این حوزه هستند. بسیاری از ایرانیان دریا را تنها با ساحل، شنا یا لنج می‌شناسند و با مفهوم گردشگری دریایی مدرن بیگانه‌اند. از همین رو، آموزش و فرهنگ‌سازی عمومی می‌تواند نقشی اساسی در توسعه این صنعت داشته باشد.
راهکارها روشن است: توسعه کشتیرانی و قایقرانی تفریحی، تجهیز اکوپارک‌های آبی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و ورزشی در حاشیه سواحل، ایجاد آکواریوم‌های بزرگ، راه‌اندازی قایق‌های کف‌شیشه‌ای و زیردریایی‌های تفریحی، سرمایه‌گذاری در ساخت کشتی‌های مسافری مقرون‌به‌صرفه و مهم‌تر از همه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کنار بخش خصوصی داخلی.
تجربه جهانی نشان می‌دهد که توسعه گردشگری دریایی نه تنها باعث رشد اقتصادی می‌شود بلکه موجب اشتغال‌زایی پایدار، افزایش تعاملات فرهنگی، ارتقای کیفیت زندگی ساکنان محلی و حتی حفاظت بهتر از محیط زیست دریایی خواهد شد. بوشهر با ظرفیت‌های منحصر‌به‌فردش می‌تواند پیشگام این تحول باشد؛ به شرط آن‌که نگاه به دریا از یک منظر صرفاً معیشتی به یک فرصت بزرگ اقتصادی، فرهنگی و گردشگری تغییر کند.
امروز، در حالی که کشورهای منطقه با سرعتی چشمگیر در حال بهره‌برداری از فرصت‌های خلیج فارس هستند، غفلت بیش‌تر می‌تواند جایگاه ایران و به‌ویژه بوشهر را به حاشیه براند. اگر بوشهر به عنوان دروازه گردشگری دریایی ایران دیده شود و اراده‌ای جدی برای توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه وجود داشته باشد، این استان قادر است نه تنها مقصدی ملی بلکه قطبی بین‌المللی در گردشگری دریایی منطقه باشد.
بوشهر، با دریا و فرهنگش، سرمایه‌ای بی‌بدیل است؛ کافی است این سرمایه را باور کنیم و برای شکوفایی آن اقدام کنیم.