دنده B در خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟

خلیج فارس: در برخی خودروهای مدرن هیبریدی و برقی موقعیت دنده B وجود دارد؛ اما موقعیت این دنده در خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟

مالکان خودروهای هیبریدی یا برقی جدید ممکن است با حرفی ناشناخته اما کنجکاوی برانگیز روی دسته تعویض دنده آشنا باشند: “B”. متأسفانه، این حرف به معنای حالت افزایش قدرت Boost Mode نیست. بلکه “B” مخفف ترمز است. این نام‌گذاری کمی گمراه‌کننده به نظر می‌رسد، زیرا انتخاب این حالت در واقع ترمزهای اصطلاحاً سنتی اصطکاکی خودرو را به کار نمی‌اندازد. هدف اصلی این حالت، به حداکثر رساندن بهره‌وری سیستم ترمز احیاکننده (Regenerative Braking System) در این خودروها است.

هنگامی که پای خود را از پدال گاز برمی‌دارید در دنده B، موتور الکتریکی به حالت ژنراتور تغییر وضعیت می‌دهد. این فرآیند به این معناست که انرژی جنبشی خودرو یعنی حرکت رو به جلوی آن به انرژی الکتریکی تبدیل شده و مستقیماً به باتری بازگردانده می‌شود. از دیدگاه راننده، این امر احساسی از مقاومت یا درگ بیشتر ایجاد می‌کند که به‌طور مؤثری خودرو را به شکلی مشابه با تعویض به دنده پایین‌تر در یک خودرو دستی کند می‌کند.

شایان ذکر است که دنده B خودرو همان هدفی را دنبال می‌کند که دنده “L” (Low) در برخی مدل‌های بنزینی دارد؛ یعنی افزایش مقاومت موتور برای کمک به کاهش سرعت خودرو در شیب‌های تند رو به پایین. تفاوت کلیدی و دلیل تغییر نام‌گذاری، فناوری پشت این سیستم است. برندهایی مانند تویوتا از “B” استفاده می‌کنند، زیرا سیستم‌های هیبریدی پیشرفته آن‌ها دنده سنگین سنتی و مکانیکی ندارند. در عوض، اثر ترمزی به‌صورت الکترونیکی و نه مکانیکی ایجاد می‌شود.

چه اتفاقی هنگام رانندگی با این دنده رخ می‌دهد؟ فعال‌سازی دنده B خودرو احساسی کاملاً متفاوت در رانندگی ایجاد می‌کند، زیرا خودرو به محض برداشتن پا از پدال گاز با شدت بیشتری کند می‌شود. راننده می‌تواند در هر زمان، حتی در حین حرکت، از حالت استاندارد D به این حالت تغییر کند. البته، استفاده برجسته‌ترین این حالت، کنترل سرعت هنگام پایین آمدن از شیب‌های طولانی و تند است.

در این شرایط، اثر ترمز موتور (Engine Braking) به راننده اجازه می‌دهد بدون نیاز به فشار مداوم بر پدال ترمز، به‌صورت ایمن پایین بیاید. این امر به نوبه خود، سایش و پارگی لنت‌ها و دیسک‌های ترمز را کاهش می‌دهد و در درازمدت می‌تواند هزینه‌های نگهداری را کاهش دهد. حالت “B” همچنین در ترافیک‌های شلوغ و توقف‌دار بسیار مؤثر است و از کاهش سرعت‌های مکرر، انرژی اضافی را بازیابی می‌کند. برخی رانندگان نیز آن را برای کاهش سرعت نرم‌تر در شرایط لغزنده مانند برف مفید می‌دانند. با این حال، استفاده از این حالت در بزرگراه‌های صاف و باز توصیه نمی‌شود. حرکت آزادانه در حالت “D” از نظر مصرف انرژی کارآمدتر است، زیرا به خودرو اجازه می‌دهد با استفاده از حرکت خود به جلو با مقاومت حداقلی پیش برود.

با این وجود، روشن است که این ویژگی می‌تواند در موارد خاصی بسیار مفید باشد، اما چرا خودروهای بنزینی از چنین سیستمی برخوردار نیستند؟ پاسخ ساده است: این خودروها مجهز به سیستم ترمز احیاکننده نیستند. موتورهای بنزینی و جعبه‌دنده‌ها راهی برای ذخیره و بازیابی انرژی جنبشی ندارند. به‌عنوان جایگزین، همان‌طور که ذکر شد، دنده “L” در برخی خودروها این نقش را ایفا می‌کند، هرچند این ویژگی با پیشرفت جعبه‌دنده‌های مدرن که طیف گسترده‌ای از نسبت‌های دنده را در حالت “D” ارائه می‌دهند، به‌تدریج کم‌رنگ‌تر شده است.

منبع: پدال