امید زاهد | کارشناس پژوهشی بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر
نهمین جشنواره بینالمللی فیلم شهر در شرایطی عصر پنجشنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۴ در مرکز همایشهای برج میلاد تهران به کار خود پایان داد که مستند «داستان یک شهر» از بوشهر به عنوان پژوهش برتر معرفی شد. 
انتخاب مستند «داستان یک شهر» ساخته حسن خمسه در میان نامزدهای بخش مستند کوتاه و نیمهبلند نهمین جشنواره بینالمللی فیلم شهر و قرار گرفتن آن در فهرست پژوهشهای برتر، برگ دیگری است بر اهمیت روایت دقیق، دلسوزانه و مسئولانهای که این اثر از هویت معماری و تاریخ بوشهر ارائه میدهد.
این انتخاب نتیجه داوری هیأتی متشکل از امیر تاجیک، مرتضی رزاقکریمی و محمدعلی فارسی پس از ارزیابی ۵۸ مستند راهیافته به جشنواره بود.
اما آنچه «داستان یک شهر» را از دیگر آثار متمایز میکند، تنها حضور آن در میان نامزدها نیست؛ بلکه شیوه تولید اثری است که با دستهای خالی و در روزهای دشوار همهگیری کرونا شکل گرفت؛ روزهایی که ساخت فیلم، بهویژه فیلم پژوهشی، امری تقریباً ناممکن به نظر میرسید.
این مستند با پژوهش، نگارش و کارگردانی حسن خمسه و بر پایه منابع معتبر تاریخی، روایتگر معماری، فرهنگ و لایههای پنهان و پیدای بافت قدیم بندر بوشهر است و بر اساس پژوهشهای زندهیاد استاد حمید سهیلی ـ پژوهشگر، نویسنده، تهیهکننده و کارگردان برجسته ـ بنیان گرفته است.
خمسه با ساخت این اثر، در واقع مکتب استاد ناصر تقوایی و دیگر بزرگان مستندسازی ایران را زنده کرده است؛ مستندی با سبک و سیاقی ویژه، پایبند به اصولی که مستندسازان مطرح ایرانی در روایت درست و به موقع به آن اتکا داشتهاند.
روایت مستند از گذشته آغاز میشود، به اکنون میرسد و چشماندازی از آیندهای ممکن را پیش روی مخاطب میگذارد؛ آیندهای که حفظ یا نابودی میراث معماری بوشهر نقشی تعیینکننده در آن دارد. بدون تردید، بزرگترین امتیاز این اثر، پرداختن بهموقع، شایسته و مسئولانه به موضوع مهم معماری و بافت تاریخی بندر بوشهر است.
«داستان یک شهر» با بهرهگیری از جلوههای بصری چشمنواز و نگاهی شاعرانه و در عین حال مستند به کوچهها، خانهها، بادگیرها و محلههای قدیمی بوشهر مینگرد؛ جایی که حکایتهای تلخ و شیرین مردم، تاریخ، فرهنگ و معماری در هم تنیده است. نتیجه این نگاه، اثری است که نهتنها برای پژوهشگران معماری و شهر، بلکه برای مردم بندر بوشهر، همچون آینهای فرهنگی عمل میکند.
حسن خمسه کارگردان مستند «داستان یک شهر»
تقدیر از این پژوهش، صرفاً تمجید از یک فیلم نیست؛ بلکه تکریم تلاش فردی است که در سایه کمبود امکانات، اما با عشق به ایران، دقت علمی و تعهد فرهنگی، روایتی تازه از هویت اصیل بندر بوشهر را به تصویر کشیده است.
«داستان یک شهر» پیش از آنکه یک نامزد جشنواره باشد، یادآوری ارزشمند ضرورت حفظ میراث تاریخی بندر بوشهر برای نسلهای آینده است؛ مستندی که آخرین هشدارها، راهکارها و آسیبشناسی علمی در زمینه حفاظت از معماری و بافت قدیم این بندر تاریخی را ارائه میکند.
شایسته است شورای شهر، اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر و نهادهای مرتبط، با تجلیل از کارگردان این اثر ارزشمند، توجه بیشتری به این میراث ملی و ماندگار داشته باشند.
