آزموده را دوباره آزمودن

مهدی جعفری زاده

نمایندگان مجلس با اکثریت آرا به اجرای آزمایشی لایحه عفاف و حجاب برای سه سال رأی مثبت دادند که بدون شک یکی از چالشی‌ترین مصوبات چهارساله مجلس است.

اگر لایحه حجاب و عفاف کاملاً منطبق با تعالیم و موازین شرعی است که در این صورت برای اجرای آن تعیین زمان (سه سال) معنا ندارد چرا که شرع مقدس در دایره زمان و مکان قید محدودیت به خود نمی گیرد اما اگر منظور نحوه اجرای آن است که نه تنها از این مجلس تا آن مجلس، بلکه در هر زمانی و هر مکانی، هر «ماموری» می تواند آن را طوری اجرا کند که با نحوه اجرای مأمور دیگر کاملاً متفاوت و حتی متضاد باشد پس چه از نظر «محتوای شرعی» و چه از نظر «نحوه اجرا» آنچه که به شریعت مربوط است است محدودیت سه ساله و چند ساله ندارد.

اما اینکه چرا نمایندگان مجلس و سایر مسئولان در مصاف با این لایحه هر کاری کنند، باز عیوب زیادی بر آن مترتب خواهد بود به این علت است که «حجاب و عفاف» امری دینی و اعتقادی است و باید مردم قلبا آن را باور داشته و داوطلبانه به آن پایبند باشند، در حالی که قانونی شدن، آن را از باور و اعتقاد داوطلبانه به سمت الزام قانونی سوق می دهد.

در جامعه شناسی فرق (ارزش) با هنجار را بدین گونه بیان می کنند که «ارزش»، امری درونی و اعتقادی و اختیاری است همانند صدقه و زکات دادن ولی هنجار امری الزامی و تحکمی است که اگر فرد از آن سرپیچی کند مجازات دارد، همانند پرداخت مالیات و عوارض.

اگر ما یک «ارزش» را به «هنجار» تبدیل کنیم ولو اینکه مردم الزاما آن را رعایت کنند نه تنها موفقیتی را کسب نکرده ایم بلکه گرفتار شکست در عرصه اعتقادی شده ایم. موفقیت ما زمانی است که بتوانیم «هنجارها» را به «ارزش» تبدیل کنیم یعنی کاری کنیم که مردم امور اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را داوطلبانه و براساس باور و عشق و علاقه انجام دهند نه از روی ترس جریمه و حبس و شلاق.

فراموش نکنیم که حتی عبادت که ارزش است و جنبه اعتقادی دارد از نظر امام علی (ع) عبادت کنندگان به لحاظ محتوای عبادی در سه رتبه متفاوت قرار می گیرند، عده ای که خدا را از ترس جهنم عبادت کنند که این نوع عبادت عبادت ترسویان است، عده ای به طمع بهشت خدا را عبادت کنند که عبادت آنها عبادت سودجویان و بازرگانان است و اما گروهی دیگر خدا را از روی عشق و دلدادگی و به خاطر شایستگی اش عبادت می کنند که عبادت آنها عبادت «آزادگان» است.
حال ما می خواهیم جامعه را به کدام سمت ببریم؟!