امید زاهد

امید زاهد | پژوهشگر تاریخ

سرکار خانم میمنت چوبک فرزند عبدالخالق چوبک را باید اولین بانوی قاضی در ایران دانست که زادگاهش بوشهر بود.

با انتصاب «میمنت چوبک» که در تاریخ این سرزمین از او به‌عنوان نخستین قاضی و بازپرس زن ایران یاد می‌شود ذهنیت ها درباره ناتوانی زنان در قضاوت عادلانه رنگ باخت و پس از آن نیز زنان دیگری در این جایگاه مقدس نشستند تا نشان دهند در این مقام نیز می‌توانند همچون مردان انجام وظیفه کنند.

هرچند پس‌از پیروزی انقلاب اسلامی برای مدتی حضور زنان در این میدان تا حدودی کمرنگ شد اما در سال ۱۳۹۵ دادستان وقت با انتصاب دو زن بازپرس، تحولی بزرگ را در دستگاه قضایی کشور ایجاد کرد و بار دیگر این مسیر برای زنانی که شیفته خدمت در دستگاه قضا و عدالت بودند باز شد.

میمنت چوبک سال ۱۳۲۳ خورشیدی در بوشهر به دنیا آمد. خانواده و اسلاف او از وکلای دادگستری و عدلیه بودند. قسمتی از دوره ابتدایی را در مدرسه معینی بوشهر و بقیه را در مدرسه مهرآیین شیراز به پایان رساند.

دوره متوسطه را سال ۱۳۴۲ در مدرسه ناموس شیراز و با رتبه اول و ممتاز در تمام دورۀ رشته ادبی گذراند. در همین سال وارد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و سال ۱۳۴۶ لیسانس قضایی گرفت.

این در حالی بود که سال ۱۳۴۵ خانم ها از ورود به دوره کارآموزی علمی قضایی محروم بودند و به دلیل پیگیری و مکاتبات او دیگر خانم های دانشجو و همچنین مساعدت وزیر دادگستری، مجوز ورود خانم ها به این دوره صادر شد.

خانم چوبک سال ۱۳۴۷ به همراه پنج تن از دیگر خانم های دانشجو وارد کادر قضایی دادگستری شد و پس از یک سال کارآموزی، با رتبه چهارم بین تمام شرکت کنندگان و رتبه اول بین خانم ها، به عنوان نخستین زن قاضی ایران در سال ۱۳۴۸ سوگند قضایی را با ادای احترام به قرآن کریم به جای آورد.

او سپس سال ۱۳۵۱ از دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) با ارائه رساله در امر قیمومت، فوق لیسانس حقوق جزایی گرفت. سپس به تدریس آیین دادرسی کیفری حقوق مدنی و حقوق اساسی در دوره های کارآموزی دادگستری و دانشکده اقتصادی و دارایی مشغول شد.

وی یکی از اعضای سخنران مدعو در بسیاری از کنفرانس های علمی، حقوقی و قضایی در داخل و خارج از کشور بود.

دیگر عناوین شغلی خانم چوبک عبارت بود از:

دادیار دادسرای عمومی تهران (مأمور در اداره سرپرستی تهران)

اولین زن معاون اداره سرپرستی محجورین تهران، اولین زن بازپرس (در تاریخ قضایی ایران)

مستشار اداره حقوقی، مستشار اداره حقوقی (مأمور در شورای سرپرستی زندان‌ها)

مشاور امور محجورین، مشاور دادگاه مدنی خاص (مأمور در اداره سرپرستی و دریافت ابلاغ معاونت اداره سرپرستی)

مشاور دیوان عدالت اداری (مأمور در اداره حقوقی)

وکيل پايه يک دادگستري

داديار دادسراي انتظامي کانون وکلاي دادگستري مرکز

وی در تیرماه 1377 بازنشسته شد، پس از 30 سال فعالیت قضایی. (منبع عکس و متن از کتاب چهره ها در نظام عدلیه نوین از عباس مبارکیان)

جالب آنکه خرداد سال ۱۳۷۷ مجله حقوق زنان با خانم چوبک مصاحبه کرده بود و در آن سال، ۳۰ سال از خدمت ایشان می گذشت.

دیگر سخن اینکه یک ماه پس از بازنشستگی خانم چوبک، شیخ محمد یزدی رئیس قوه قضائیه، اولین قاضی زن کشور را به سمت دادیار دیوان عالی کشور منصوب می کند.

زنده یاد سرکار خانم میمنت چوبک در سال ۱۳۸۳ درگذشت.

امید زاهد

روزگاری در آسمان ها باید دنبالش می گشتیم، امروز راوی یادها و خاطره ها شدند. ناگفته های فراوانی از تاریخ بوشهر دارد. در کنار کاپیتان با سیمرغ خاطراتش همراه شدم. او از شرکت در کلاس های موسیقی و کمک برای گشایش خانه فرهنگ برایم گفت. از نشستن کنار میدان دروازه با دوستانش و از خوردن نان با حلوای کنار نانوایی در میدان ششم بهمن همه و همه در چشم بهم زدنی مرور شد.

فارغ التحصیل مدرسه سعادت وقتی با دیپلم طبیعی به نیروی هوایی ایران پیوست، چندی بعد برای گذراندن دوره های آموزشی به آمریکا اعزام شد. پس از موفقیت در دوره آموزشی به کشور بازگشت، اما بار دیگر برای دوره آموزشی به آمریکا رفت.

وقتی بازگشت، در ایران انقلاب شده بود. این بود که چرخ روزگار دگرگون شد و به خانه بازگشت. با وجود این، وقتی جنگ شد او حماسه ها آفرید.

به قول کاپیتان، گروه شناسایی شعارش سه کلمه بود: بدون سلاح، نترس و تنها… .

اسکورت ها تا لب مرز، هواپیمایش را همراهی می کردند و کاپیتان می ماند بدون سلاح، نترس و تنها… .

وقتی برای شناسایی وارد مرز دیگر می شد، به جای مهمات، دوربین های تصویربرداری همراه داشت در حالی که قلبش برای ایران و ایرانی می تپید.

با هواپیماهای شناسایی و تا آنجا که توان داشت در خدمت به میهن و کشور دریغ نکرد. در زمان جنگ ایران و عراق و طی عملیات شناسایی زخمی شد و دیگر نتواست پرواز کند… .این بود که پس از درمان و گذراندن دوران نقاهت، همچنان کوهی استوار و پایدار در آسمان و زمین ایران و بوشهر می درخشد. جانبازی سلحشور بدون آنکه از عنوان جانبازی برای خودش استفاده کند و امتیازی بگیرد، بدون سلاح، نترس و تنها به استقبال دشواری های زندگی و روزگار رفت و سربلند و سرافراز گردید.

کاپیتان “سیاوش روشن” نامی به بلندای آسمان است.

امروز یاری گر و یاری رسان جوانان ایران زمین در موسسه پروازی ققنوس (اولین مرکز گردشگری هوایی) است و به آموزش پرواز مشغول است. مانا و پایدار باشی کاپیتان‌!
به راستی:
بلند آسمان جایگاه شماست.