امید زاهد

امید زاهد

۲۵ مهرماه در کتابخانه انجمن سینمای جوان بوشهر به ابتکار و خلاقیت مدیر انجمن، نخستین نشست از «شب‌های روایت» با حضور کاپیتان “سیاوش روشن خورموجی” و محوریت ناگفته‌های زندگی این عقاب تیز پرواز نیروی هوایی ارتش، کار خود را آغاز کرد.

در آغاز این مراسم که با حضور جمعی از هنرمندان، شاعران، نویسندگان و عکاسان و سایر علاقمندان به فرهنگ و هنر برگزار شد، ابتدا حسن خمسه – مدیر انجمن سینمای جوان بوشهر – که به ابتکار او شب‌های روایت بوشهر برگزار شد، گفت: “ما اینجاییم تا حکایت مردمی را بشنویم که از آنها کمتر دیده و شنیده‌ایم. از کسانی که بی‌ادعا برای ایران و ایران‌زمین هر آنچه داشتند نثار کردند و در جامعه تاثیرگذار بودند، آن‌هایی که حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و می‌توان از معرفت و دانش و تجربه آنها حکمت‌ها آموخت. انسان‌های شریفی که آموزه‌های بدیع انسانی برای جامعه امروز و به ویژه نسل جوان ما دارند و سینماگران، عکاسان و اهالی رسانه می‌توانند از زندگی آنان در کارهای هنری خود بهره ببرند.”.

در ادامه کاپیتان سیاوش روشن خورموجی از زادگاه نیکانش در شهر خورموج و پدرش که افسر نیروی دریایی و آموزش دیده ایتالیا در دوره پهلوی دوم بود و از سیر زندگی در شهر آبادان به واسطه حضور پدرش در آنجا سخن گفت.

از درگذشت پدر و آمدن او و خانواده اش به بندر بوشهر و اجاره خانه‌ای در نزدیکی مسجد دوانی‌ها سخن گفت. از ثبت نام در مدرسه سعادت و حضورش در تیم‌های ورزشی بسکتبال، هندبال و والیبال خاطراتی را تعریف کرد. از روزگاری که در مدرسه سعادت در فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی با شور نوجوانی حضوری فعال داشت، برای حاضران روایت‌های جالبی را بازگو کرد.

اینکه در گروه ارکستر مدرسه سعادت و در موسیقی به سمت و سوی سازهای ساکسیفون و قره نی رفت و خوش درخشید و به او لقب بتهوون بوشهر را دادند، خاطرات و سخن‌های شیرینی را بیان داشت. از ارکستر شماره ۱ و ۲ فرهنگ و هنر بوشهر که در سالن فرهنگ به اجرای برنامه ‌می‌پرداخت‌ و از همکاری‌اش با گروه‌های تئاتر مدرسه سعادت و حضورش در نمایشنامه‌ها سخن گفت. در اردوهای رامسر فعال بود که باعث شد، از مدیرکل وقت آموزش و پرورش – پازوکی – لوح تقدیر دریافت کند.

کاپیتان روشن خورموجی گفت که پس از پایان تحصیلات در مدرسه سعادت و اخذ دیپلم طبیعی به تهران رفت و در نیروی هوایی ثبت نام کرد. با آنکه مادرش با انتخاب شغل خلبانی برای او مخالفت داشت، از آزمون‌های سخت و دشوار نیروی هوایی به سلامت گذشت و برای گذراندن دوره آموزشی به آمریکا اعزام شد. پس از گذراندن موفقیت آمیز آن دوره به کشور بازگشت اما توفان انقلاب، کشور را دگرگون و چرخش روزگار او را خانه نشین کرد.

با شروع جنگ تحمیلی به ارتش فراخوانده شد و بیش از 60 پرواز با هواپیمای شناسایی f4 در آغاز جنگ ایران و عراق تا زمانی که مجروح شد، با افتخار انجام داد. از پروازهایش در شهر بغداد و بر فراز دجله و فرات سخن‌ها گفت.

از نجات معجزه آسای خودش پس از اصابت موشک به هواپیمای شناسایی‌اش گفت که چگونه خلبان دوم او را زدند و آتش گرفت و خودش به طرزی عجیبی با باز شدن چتر در کوهستان‌های کردستان از سوی کردهای ایرانی نجات یافت و به بیمارستان تهران اعزام شد، در حالی که از ناحیه دست و پاها آسیب جدی دیده بود.

او وقتی متوجه شد برای درمان، نیاز است پاهایش را پزشک معالج قطع کند، موافقت نکرد و اجازه خواست برای درمان به اروپا برود.

کاپیتان با هزینه شخصی خودش به اسپانیا رفت و تحت درمان قرار گرفت. چندی بعد به آمریکا رفت و مدرک مهندسی فیزیک گرفت و در آنجا مشغول کار شد. جالب آنکه در آمریکا وقتی از خلبان بودن و آسیب دیدن او در جنگ آگاه شدند، برخی خدمات رایگان از جمله مسکن رایگان و… به او اختصاص دادند.

اما او در دلش هوای وطن داشت، پس از بازگشت از آمریکا به بندر بوشهر آمد و در پی کار و تاسیس شرکت برآمد. اما باز هم از روزگار بی‌مهری ها دید‌، با این خال ایستاد و دوام آورد.

درباره ندانم کاری‌ها که موجب خسارت به کشور و مردم شد، سخن گفت. در پایان اشاره کرد که هر انسانی نیاز است که به انتقال تجربه‌هایش به دیگران از هیچ کوششی دریغ نکند.

در ادامه مراسم به پرسش و پاسخ حاضران و عکس یادگاری با کاپیتان روشن و اهدای لوح سپاس و اهدای هدیه گذشت و شبی از «شب‌های روایت» همراه با سیمرغ خاطرات کاپیتان سیاوش روشن خورموجی به پایان رسید.

امید زاهد – پژوهشگر بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر

برای دومین بار متوالی انتشارات «الدار العربیه للموسوعات» که یک پای در بیروت و یک پای در لندن دارد، اقدام به انتشار کتاب‌های خلیج فارس و بوشهر با نام مجعول کرده است. پس از ترجمه عربی کتاب آل مذکور، بار دیگر همین انتشارات به سراغ کتاب سدیدالسلطنه رفته و با تغییر عنوان اصلی کتاب آن را مصادره به مطلوب کرده است.

این موضوع متاسفانه با وجود درخواست‌ها، پیگیری‌ها و رایزنی‌های صورت گرفته از نمایندگی دستگاه دیپلماسی کشور در استان بوشهر، همچنان نتیجه‌ای در بر نداشته است.

اقدام این ناشر که کتاب‌های تاریخ خلیج فارس و بندر بوشهر را به مصلحت خود و بدون مجوز قانونی ترجمه و در ردیف انتشارات خود می‌آورد، عملی غیر قانونی، غیر حرفه‌ای و کاملاً سیاسی است.

عجیب اینکه همین انتشارات در سالهای گذشته با حضور در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران مورد انتقاد برخی رسانه‌های داخلی هم قرار گرفته بوده است.

اما حقیقت تلخ تر که امروز با آن مواجه هستیم، اینکه برخی انتشارات و نویسندگان با انتشار داخلی، کتاب‌های شبهه برانگیز و برخی افراد نیز ساده انگارانه با بازنشر صفحات افراد مشکوک در فضای مجازی همچنان سعی بر عادی جلوه دادن این موضوع مهم دارند، در حالی که به مرور زمان ابعاد جدیدتری از این فاجعه تمام منطقه را فرا خواهد گرفت.

افرادی که خود را پیام آور صلح و دوستی برای مردم منطقه می‌دانند؛ ولی در گفتار و نوشتارشان طرفداری از طایفه و قبیله خاص و برجسته کردن آنان را در پیش چشم دارند.

اینکه تمام تاریخ منطقه مهم خلیج فارس و بوشهر را به نام یک طایفه و قبیله خاص و ویژه بنامیم، اشتباهی نابخشودنی است.

اما درس تاریخ این را به ما گوشزد می کند برای افرادی که خواسته یا ناخواسته، دانسته یا نادانسته مشغول عربی سازی تاریخ بندر بوشهر و بنادر و جزایر خلیج فارس هستند، باید آگاه باشند که دود این طرح نامبارک، نخستین بار چشم‌های خودشان را اشک بار خواهد کرد.

پیرامون این دغدغه، در آینده بیشتر خواهیم نوشت.

در این زمینه

آن مرد با خنجر می‌آید…

امید زاهد

انگلیسی‌ها با حضور چند صد ساله خود در ایران به ویژه در جنوب (استان بوشهر) شناخت کافی از جغرافیای تاریخی، انسانی، سیاسی و اقتصادی مردم داشتند و در موارد خاص و ویژه با آداب و رسوم مردم محلی همراهی می‌کردند. نیمه برافراشته کردن پرچم انگلستان و نیز حضور در مراسم عزاداری با لباس سیاه و نیز اهدای عمامه سیاه به سادات و پخش غذا در میان مردم بخشی از عملکرد انگلیسی‌ها در میان مردم بندر بوشهر در دوره قاجار در ماه محرم بود.

بر پایه یک گزارش در 23 مارس 1908 / 1326ه.ق بالیوز انگلستان نگاشته است: «مصادف با چهلم عاشورا (اربعين) زد و خوردي ـ مشابه آنچه هر سال بطور معمول در خلال سوگواري‌هاي ماه‌هاي محرم و صفر رخ مي‌دهد ـ بين ساكنان محلات شنبدي و بهبهاني بوشهر به وقوع پيوست و دو نفر به علت اصابت گلوله زخمي شدند كه حال يكي از آنها به شدت وخيم است. نايب حكمران كه رابطه‌اش با كارگزار دوستانه نيست تلاش زيادي نموده است تا وقوع اين حادثه را به گردن كارگزار بيندازد و اكنون دستگيري و مجازات بعضي از خدمتكاران قديمي او ـ كه گفته مي‌شود در اين حادثه دست داشته‌اند ـ درخواست گرديده است. لذا كارگزار به اين اقدام نايب حكمران اعتراض كرده و استعفا‌ي خود را به وزير امور خارجه، تسليم نموده است». جالب آنکه در گزارش یکسال بعد بالیوز در 7 فوریه 1909 آمده است: «مراسم دهم ماه محرم بدون هيچ حادثه‌اي سپري شد».

همچنین استاد ایرج صغیری در کتاب «انگلیسی‌ها در میان بوشهری‌ها» یک روایت مردمی را ثبت کرده است که بر پایه آن مستر چیک کنسول انگلیس بایک نقشه از پیش طراحی شده لوستر و چلچراغ از چکسلواکی (پراگ) برای مسجد شیخ سعدون (محله کوتی) سفارش داده است که در ادامه به مشکلی پیچیده و منبع اختلاف تبدیل می شود.

انگلیسی ها در بوشهر

همینطور خاطره شفاهی ثبت شده علیرضا مظفری زاده در کتاب «آغاز بیداری» به نقل از سید عبدالله فرزند سید باقر از سادات امامزاده(یکی از محلات قدیمی بندر بوشهر) موید این مطلب است که انگلیسی‌ها برنامه‌های سیاسی متنوعی برای این ایام داشتند. «سید عبدالله می‌گفت: «در سالهایی که انگلیسی‌ها در بوشهر اقامت داشتند، روزهای عاشورای هر سال در سرکنسولگری -واقع در سبزآباد که به محله امامزاده نزدیک بود- مراسم عزاداری یا بزرگداشت حادثه کربلا بر پا و از سادات محله امامزاده نیز برای شرکت در مراسم دعوت می‌کردند. پس از اتمام مراسم یکی از مسئولان کنسولگری به هر یک از ما سادات امامزاده یک عدد عمامه سیاه نو هدیه می‌داد».

نمایی از طاق خونی

قابل توجه است که یکی از مکان‌های تاریخی در بندر بوشهر محل درگیری خونین بین اهالی محلات بهبهانی و شنبدی در ماه‌های محرم در عصر قاجار به نام «طاق خونی» بود. به نوشته فراز غلامزاده در کتاب معماری بوشهر دوره زند و قاجار، این طاق در سمت شمال حیاط خدماتی خانه تاریخی قاضی – اکنون تخریب شده – قرار داشت‌. این طاق مرز دو محله بهبهانی و شنبدی را تعیین می‌کرد و مردم در تابستان از سایه آن طاق بهره‌مند بودند.

مانایاد استاد منوچهر آتشی نیز در این باره سروده: «بوشهر خون و قاچاق / بوشهر طاق جنی و خونی/ جن قدیم خونی استعمار … ». همچنین در میان خاطرات علی اکبر خالصی که به کوشش استاد حمیدی منتشر شده از افراد جوانمردی یاد شده است که در درگیری سنتی محرم و صفر در چهارمحل قدیم بوشهر، اجازه نمی‌دادند به زن و بچه‌های مردم آسیبی برسد و آتش منقل و خاکستری بر سرآنان ریخته شود. گفتنی است امروزه دیگر (1403 خورشیدی) این موضوع بین اهالی به کلی فراموش شده و به خاطرات پیوسته است.

شایان ذکر است دامنه‌ی این درگیری سنتی و مرسوم در «طاق خونی» که در زمانه‌ی خود، امری طبیعی به شمار می‌رفت، از دوره قاجار به دوره پهلوی کشیده شد. به طوری که نظمیه برای کنترل اوضاع اعلانی را منتشر و هشدارهای لازم را به اهالی گوشزد می‌کرد.
نظمیه بندر بوشهر با نزدیک شدن ماه محرم با انتشار اعلانی در محلات شهر، مردم را از هرگونه ایجاد ناامنی و سلب آسایش دیگران، بازمی‌داشت و از برخورد پلیس بندر بوشهر با متخلفین خبر می‌داد.

برای نمونه اعلانی در دوره پهلوی اول، (سال 1306 خورشیدی) از سوی عبدالله مجاب کفیل نظیمه بنادر در چاپخانه علوی بندر بوشهر منتشر و توزیع شد، که موارد مذکور در آن درج شده است.

اعلان نظمیه بوشهر

با این تفاسیر انگلیسی‌ها برای سلطه‌ی همه جانبه خود بر مردم بوشهر، سیاست خود را در همراهی با آحاد مردم به ویژه در ماه محرم می‌دانستند و ضمن پایبندی به آداب عزاداری ماه محرم از کنترل و مدیریت جامعه بوشهر برای دوری از هرج و مرج و هرگونه نزاع و درگیری شهری، برای نیل به مقاصد سیاسی دولت متبوع خود غافل نبودند.

خلیج فارس: میثم رضایی مولف کتاب «از بوشهر تا بوشر» در واکنش به نقد کتابش توسط «امید زاهد» پژوهشگر هم استانی که در پایگاه خبری خلیج فارس منتشر شده بود، جوابیه ای با تیتر «پاسخی به اتهامات!» ارسال کرده که عینا در ادامه آمده است:

به نام خدایی که ما را به‌ حق و انصاف و محبت و دوست‌داشتن یکدیگر دعوت و از حقد و کینه و بغض و تهمت، نهی نمود.

اگر شما قلم به غیرحق و انصاف چرخاندید و از روی جلد کتاب و خواندن ناقص مقدمه، یادداشتی را قلم زدید، که نشان می‌دهد احساسات بر شما غلبه کرده و منطق از درونتان بال کشیده و بغض و کینه بر انصافتان چیره شده است و قلم به زهر کین آغشته اید، بنده برعکس شما آیه ای از قرآن را می آورم تا این آتش خشم شما خاموش‌شده، از توهماتی که برساختۀ ذهنتان است، به‌ سوی واقعیت بیایید:

وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ(آیه 34 سوره فصلت) و هرگز نیکی و بدی در جهان یکسان نیست، همیشه بدی (خلق) را به بهترین شیوه (که خیر و نیکی است پاداش ده و) دور کن تا همان کس که گویی با تو بر سر دشمنی است دوست و خویش تو گردد.

و در همین راستا حضرت علی (ع) چنین می فرماید: كسى كه بدى را به نيكى پاداش ندهد، از بزرگواران نيست.

برادر گرامی، شما حتی در معرفی بنده هم اشتباه کردید و این نشان می‌دهد که اشرافی به کارهایی که بنده برای وطنم کرده ام، ندارید.

و اما بعد:

اینکه طبق چه معیار و منطقی می‌شود از روی جلد یک کتاب یا خواندن مقدمۀ یک کتاب، آن کتاب را نقد کرد و آن را به ایران ستیزی نسبت داد، خود جای بسی تأمل دارد!

آقای زاهد چنین آورده است که:

«اما چندی است کتاب به چاپ چهارم رسیده که شایسته است بدین منظور به نویسنده کتاب تبریک عرض کنم. اما در چاپ چهارم در طرح جلد جدید کتاب، مردی با خنجری به دست دیده می شود. این طرح جلد نکته ای در بر دارد: بر طبق عادت مرسوم تصاویر و عکس های دیده شده، خنجر در غلاف نیست و مردی را به ما نشان می دهد که گویی با ما سر جنگ دارد. چنانچه یمنی ها اعتقاد دارند اگر خنجری از غلاف خارج شود، برنخواهد گشت مگر اینکه با خونی تماس داشته باشد یا حادثه قتلی را رقم بزند. البته شاید این خنجر یادآور یادداشت مرحوم محمد علی خان سدیدالسلطنه باشد “که پدر شیخ شخبوط، شیخ و رئیس و امیر وقت امارات ابوظبی همواره خنجری زرنگار به کمر داشت و افتخار می کرد که آن را مرحوم ناصرالدین شاه یا مظفرالدین شاه قاجار به او مرحمت کرده و می گفته است هر بامداد پس از نماز دعا می کنم که خدایا به سرزمین فارس باران بفرست تا فارسیان برای ما گندم بفرستند».

دوست عزیز جناب زاهد، شما اولین کاری که باید بکنید، این است که کتاب را بخوانید و بعد قلم بزنید. این بدور از انصاف است که کتابی را نخوانده باشید و از روی جلد آن قلم بزنید:

خنجر یمنی!؟
خون ریختن!؟
شیخ شخبوط شیخ و رئیس امارت؟؟!!
چه می گویی برادر؟
در کجا به سر می برید؟ از آسمان ها سرتان را پایین آورده و به زمین نگاه کنید، از توهم به واقعیت بنگرید.

اگر زحمت می‌کشیدید و به صفحه 111 بند چهارم می‌رفتید، درمی یافتید که این نقاشی، به نقل از رستم التواریخ (ص395)، نقاشی میرمهنا زعابی است و این خنجر نیز از روی سکه‌های آن دوران طراحی ‌شده است و طراحی لباس و آن خنجر با مستندات تاریخی ترسیم‌ شده و کاملاً علمی است.

وقتی یک محقق وقت نگذارد یک کتاب را بخواند و از روی جلد کتاب قلم بزند و برساخته های ذهنیش را واقعیت بپندارد از باقی مردم چه انتظاری می توان داشت؟

مگر می‌شود کتابی را از روی جلدش نقد کرد؟ آدم یاد دوران طفولیتش می‌افتد که سواد نداشت و از روی جلد کتاب می‌خواست از درون کتاب آگاه بشود.

برادر دوست‌داشتنی بنده، اگر دیر جوابتان را دادم، به‌خاطر این بود که در شان و منزلت خودم نمی‌دیدم به چنین نوشته‌ی ناپخته و به‌دوراز انصاف جواب بدهم. ولی دیدم اگر جواب ندهم امر بر کسانی متشبه می شود و مردم عزیز ایران از این کتاب ارزشمند که در نوع خود منحصربه فرد است محروم می شوند.

بعد تیتر نوشتۀ شما بر اساس ساخته های ذهنی شما شکل‌ گرفته است و با شیطنت خاصی اسم کتاب را کامل ننوشته‌اید و فقط به قسمتی از آن بسنده کرده اید. یادآوری می کنم نام کامل کتاب این است: «از بوشهر تا بوشر، تاریخ لباس در کرانه های خلیج فارس»

بعد از برساخته‌های ذهنی تان، به سراغ مقدمۀ کتاب رفته‌اید و درعالم خیال ‌باز قلم‌زده اید و دروغ و راست را به‌هم ‌بافته اید تا ذهن مخاطب را دربارۀ بنده خراب کنید. این کتاب دربارۀ لباس است و نه تاریخ بوشهر؛ پس وقتی می‌خواهید کتابی را مقایسه کنید یا به قول خودتان نقد کنید، کتابی در همان راستا بیاورید، نه اینکه چیزی بنویسید که خارج از حقیقت است. من نمی‌دانم کجای مقدمۀ بنده ایرادی داشته و در تطابق با تاریخ عظیم بوشهر نبوده است؟

در کجای کتاب بنده گفته‌ شده که اینها غیرایرانی بوده اند؟ من نمی‌دانم متن بنده چه ایرادی داشته و شما چطور از آن برداشت ایران ستیزی کرده‌اید و کتاب جناب آقای مظفری زاده را معرفی کرده‌اید؟

به نظر می رسد کتاب جناب مظفری زاده را هم از روی جلدش مطالعه کرده‌اید؛ وگرنه اتفاقا به این نتیجه می‌رسیدید که نوشته‌های بنده در راستای کتاب خاندان آل مذکور است؛ هرچند بعید به نظر می‌رسد که آن را نیز خوانده باشید.

بعد شروع کردید به عرب ستیزی و عربِ ایران را خائن جلوه دادید. این بغض و کینه‌ شما دربارۀ عرب ایران، مرا یاد نوشته‌های آخوندزاده و کرمانی می‌اندازد. حتماً می‌دانید آن دو نوکر استعمار بوده‌اند. عجیب است در این زمان هم هستند کسانی که چنین تفکراتی دارند و در راستای آنها قلم می‌زنند. آنها از عرب ستیزی می خواستند به اسلام ستیزی برسند. این کینه شما از عرب ایران میراث اواخر قاجار و دوره پهلوی است. کیست که نداند پهلوی ها در اسلام ستیزی ید طولایی داشتند و در همین راستا دست به عرب ستیزی نیز می زدند.

ازاین‌رو من وارد این مبحث نمی‌شوم و به‌خاطر این تهمت‌هایی که زده‌اید، شمارا به خدا واگذار می‌کنم.

گفته بودید که گفته‌های بنده ممکن است مورد سوءاستفاده قرار بگیرد. برادر من از قرآن هم سو استفاده می‌شود، آیا مقصر قرآن است؟ این مشکل از نوشته‌های بنده نیست، این مشکل از ذهن بیمار عده‌ای است که توهم توطئه دارند و خیالات و اوهام به هم می‌بافند. ضربه ای‌ که شما به بزرگان این منطقه می‌زنید، به‌راستی بیشتر از سوءاستفاده همسایگان است. چراکه امثال بنده می‌خواهند از آن تاریخ پر از اوهام فاشیستی و ناسیونالیسم رمانتیک رد شده، مردم را با واقعیات روبه‌رو کنند، تا مردم بتوانند دنیای پیرامون خود را بهتر بشناسند و دچار اشتباه نشوند، از آسمان بر زمین بیایند و از خیال به عالم واقع برسند.

و شنیده‌ام از کتاب آقای مظفری زاده سوءاستفاده شده است؛ لذا شما بنده و کتابم را مخاطب قرار دادید و با شیطنتی خاص خواسته‌اید بنده را مقصر بدانید.

در پایان، بنده برعکس شما، که از ارشاد خواستار بررسی کتاب بنده شدید، من خواستار این نخواهم شد که مسئولین پیگیر شوند که ‌چه کسی شما را در این جایگاه گذاشته است که با آبروی یک شهروند ایرانی چنین بازی کنید و خیالات و اوهام خود را همچون نیزه‌ای زهرآلود به پیکر او بزنید. من خواستار پیگیری آن نخواهم شد. برعکس، به شما آیه‌ای از قران هدیه خواهم کرد تا بین من و شما محبت و انصاف حکم‌فرما شود.

وَالَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا؛ و کسانى‌که مردان و زنان مؤمن را بى‌‏آنکه مرتکب [عمل زشتى] شده باشند آزار مى‌‏رسانند قطعاً تهمت و گناهى آشکار به گردن گرفته‏‌اند.

والسلام
میثم رضایی

در این زمینه

آن مرد با خنجر می‌آید…

امید زاهد- پژوهشگر تاریخ

حاج ابوالقاسم ايرانی، وارد کننده اولین کشتی بخار با پرچم ایران به نام شیراز در خلیج فارس در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود. او همچنین از بنیانگذاران مدرسه اتحاد ملی ایرانیان بحرین و مدرسه اتحاد ایرانیان کاظمین عراق بود.

حاج ابوالقاسم ايرانی

بر اساس گزارش میرزا تقی خان حکیم باشی به ناصرالدین شاه قاجار در سال 1299ه.ق، “حاجی ابوالقاسم بوشهری رییس کل جهازات ایرانی و خود دارای جهازات متعدد به خصوص یک جهاز بزرگ دودی که از جمیع جهازات خارجه مقدم و وکیل چند جهاز کشور فرانسه و کمپانی های خارجه در بندر بوشهر بود”.

جالب آنکه اولین خط تلفن در بندر بوشهر به نام حاج ابوالقاسم ایرانی (شیرازی) است. در آغاز رسیدن خط تلفن به بندر بوشهر به نوشته سدید السلطنه ۳۶ نقطه در شهر دارای خط تلفن بودند.

اولین خط تلفن سال ۱۳۳۲ ه.ق با نمره یک، در محل تجارتخانه حاج ابوالقاسم شیرازی و پسران دایر و امتیاز آن به نام علی اکبر شیرازی(ایرانی) فرزند و مدیر تجارتخانه حاج ابوالقاسم شیرازی و پسران صادر گردید.

نمایی از تجارت خانه ایرانی در بوشهر

گزارش سدیدالسلطنه:

“به ترتیب نمره 1 حاج ابوالقاسم شیرازی و پسران( ایرانی)، نمره 2 حکومت، نمره 3 اداره گمرکات، نمره 4 سید محمدرضا، نمره 5 رییس التجار، نمره 6 آقا ابوالقاسم برازجانی، نمره 7 حاج محمد علی دهدشتی، نمره 8 کوتی، نمره 9 شاه بندر، نمره 10 اداره مرکزی تلفون در بهمنی، نمره 11 تجارتخانه روس، نمره 12 بانک، نمره 13 اداره مرکزی تلفن در شهر، نمره 14 حاجی باقر، نمره 15 کمپنی برازجانی، نمره 16 لیو ملکم، نمره 17 تگران ملکم… “.

در دهه 40 خورشیدی سیستم تلفن بوشهر از مغناطیسی به سیستم مولتیبل تغییر و خط شماره 1 تجارتخانه ایرانی به شماره 202 تبدیل گشت. در دهه 50 تلفن بوشهر به نمره ای تبدیل و شماره تلفن یاد شده به 2202 و در دهه 60 تا به امروز تنها تغییرات عددی مثل دیگر شماره ها یافت. ولی همچنان خط نمره یک تلفن بندر بوشهر، در تجارتخانه ایرانی در محله بهبهانی به مدیریت محمدرضا ایرانی مورد استفاده است.

در این زمینه

یک بوشهری؛ اولین قاضی زن ایران + عکس
آن مرد با خنجر می‌آید…